“Geïntegreerde aanpak biedt beste bescherming”

Voor het ongetrainde oog lijkt het op uitbundig groeiend gras. Maar knolcyperus is helaas een pak minder onschuldig dan wat in ons gazonnetje groeit. Het is een te vrezen en te duchten meerjarig, invasief onkruid. Dit schijngras kan heel hard groeien in warme en lichtrijke omgevingen. Hoewel het afkomstig is uit de ruime omgeving van de Middellandse Zee, is het nu wereldwijd verspreid. Ook bij ons gaat het hard. En één antwoord op de vraag hoe het te stoppen, is er vooralsnog niet. Professor Benny De Cauwer en zijn onderzoeksgroep bestuderen knolcyperus. Hij zet de uitdagingen op een rijtje.
(lees verder onder de uitnodiging)

Studienamiddag: geïntegreerde beheersing van knolcyperus

Ben je op zoek naar manieren om knolcyperus (Cyperus esculentus) te voorkomen of te beheersen? Ontdek de nieuwste inzichten tijdens de studienamiddag op 28 maart, waar de bevindingen van een vierjarige Vlaio-onderzoek uitgebreid worden besproken. Hierbij wordt ook ingegaan op de huidige beleidsmaatregelen en hun invloed op mogelijke oplossingen.

Knolcyperus breidt zich elk jaar verder uit. Om verdere verspreiding te voorkomen en de schade in besmette velden te beperken, is het belangrijk dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt. In de praktijk merken we echter dat er soms aarzeling is om het probleem te erkennen. Tijdens de studienamiddag is er volop ruimte voor vragen en discussie.

Waarom is knolcyperus zo’n groot probleem?

“Knolcyperus heeft een aantal kenmerken die het moeilijk maakt voor de landbouw. Zo is er de snelle groei onder warme omstandigheden, een beetje zoals mais in de zomermaanden. Het is een meerjarig onkruid dat zeer reproductief is. Vanuit één moederknol kunnen in een seizoen ongeveer 900 nieuwe knolletjes gevormd worden. Bij rijgewassen, in het bijzonder laaggroeiende, is de concurrentie aanzienlijk met 50 tot 80% opbrengstderving. Daarnaast kunnen kwaliteitsverliezen het gewas onoogstbaar maken. Op besmette percelen geldt een verbod op het telen van wortel-, knol- en bolgewassen.”

Wat is de grootste uitdaging bij knolcyperus?

“Het is een heel competitief gewas en daarnaast doet het ook aan chemische oorlogsvoering. Knolcyperus scheidt chemische stoffen uit die de groei van cultuurplanten kan remmen. Soms zijn er ernstige kwaliteitsproblemen of mag het gewas niet gerooid worden omdat knolcyperus op het perceel aanwezig is. Dat is dus een groot probleem. En één van de grote sterktes van knolcyperus is dat hij moeilijk te bestrijden is, zowel met chemische als niet-chemische methoden.”

Hoe zit het met de verspreiding van knolcyperus in Vlaanderen?

“In de jaren 80 kwamen de eerste meldingen uit Limburg, maar ook toen bleek knolcyperus al op sommige plaatsen in Oost- en West-Vlaanderen aanwezig. Begin 2000 was de meerderheid van de haarden nog te vinden in Antwerpen en Limburg, anno 2025 zit het in alle provincies. De populaties verschillen onderling genetisch sterk. Dat impliceert dat het niet (enkel) gaat over één enkele introductie die zich zogezegd vanuit het noordoosten van het land heeft verspreid, maar dat talrijke onafhankelijke introducties aan de basis liggen van de huidige problematiek.”

Is het nog haalbaar om knolcyperus te bestrijden in alle teelten?

“Dat is het eigenlijk nooit geweest. De beste chemische bestrijding heb je in de maisteelt. Decennia van intensieve onderdrukking in monoteelt mais – met een breder middelenpakket – konden evenwel niet voorkomen dat het probleem zich verder kon verspreiden. Er zijn wel individuele successen, maar zonder een holistische aanpak is het dweilen met de kraan open. Meer en meer is een geïntegreerde aanpak noodzakelijk dit door het wegvallen van erkende bestrijdingsmiddelen of bijkomende beperkingen op het gebruik ervan. Preventie is hierbij de voornaamste hoeksteen en tegelijkertijd ook de beste en goedkoopste bestrijding maar de mens is nonchalant. Een landbouwer die heel rigoureus en gedisciplineerd knolvorming voorkomt op het perceel, kan er in principe van afgeraken. Maar vandaag de dag treffen we minder vaak mensen op het perceel aan dan vroeger. We hebben grotere bedrijven, met een zware administratieve last en grote tijdsdruk. Knolcyperus profiteert van dat gegeven. Het is cruciaal om knolvorming te kunnen voorkomen, anders explodeert de besmetting in het perceel, wat dan weer verder bijdraagt aan de verspreiding.”

Boeren geven aan dat knolcyperus ook via het ruimen van de grachten wordt verspreid door de specie die op de akkers wordt gelegd, hoe groot is dit probleem? 

“Verontreinigd ruimingsslib is onmiskenbaar een pijnpunt en de werkgang gebruikt bij waterlopenbeheer fungeert als een snelweg voor knolcyperusverspreiding. Sommige besmettingshaarden volgen de rupssporen van de machines naadloos. Veelal gebeuren deze werkzaamheden tijdens de winter, wat gepaard gaat met heel veel grondverzet. Iedere speler in het agrarische landschap moet zijn verantwoordelijkheid nemen of het is dweilen met de kraan open.
Rupskranen kunnen wel degelijk knolcyperus verspreiden. Een degelijke reiniging na passage door een besmet perceel is een legitieme eis. Bandenkranen zijn wat dit betreft beter in te zetten en makkelijker te reinigen. Best is om te starten op terrein dat niet besmet is. In het kader van de IPM-regelgeving lijkt een reinigingsverplichting niet meer dan logisch. Deze reglementering is er voor landbouwers en het zou ook niet meer dan logisch zijn mocht die ook gelden voor andere terreinbetreders. 
In het kader van de goede landbouw- en milieucondities (GLMC) is er de 1 meter teeltvrije zone die niet mag bewerkt, bemest en bespoten worden, de 3-5 meter pesticidevrije strook langs blauwe waterlopen (VHA) en de 5 meter bemestingsvrije strook. In het kader van de beheersing van knolcyperus kan daar worden gekozen voor de inzaai van een goed sluitende zode. Voorbij de 1 meter teeltvrije zone is ook een fysische zwarte braak mogelijk, waar gekozen kan worden voor bijvoorbeeld intensief schoffelen of electrowieden maar dit heeft ook z’n beperkingen.”

In bufferzones langs waterlopen mogen we geen gewasbeschermingsmiddelen gebruiken. Is dat dweilen met de kraan open? 

“Vooreerst toch even benadrukken dat deze maatregel bijdraagt aan vermindering van emissie naar oppervlaktewater. Anderzijds stelt er zich wel een probleem naar bestrijding van meerjarige onkruiden. Met dit verbod neem je de meer krachtige, meer robuuste, consistentere tools weg. Alternatieven zijn meestal minder effectief en minder robuust en vergen meer applicaties. Intensief kort maaien is vaak de enige optie, maar is niet evident als er veel onvlakheid is. Eenzelfde probleem zien we bij beheerovereenkomsten waar chemie verboden is maar wel akkerdistelbestrijding verwacht wordt.”

Wat moeten we meenemen naar de toekomst?

“In principe kan onze volledige flora potentieel een probleemonkruid worden, zeker als er te weinig wordt ingezet op een geïntegreerde aanpak, met name in het licht van de reductie van herbiciden in combinatie met moeilijke onkruiden zoals knolcyperus en doornappel, die heel weerbaar zijn. De mens is star, maar een onkruid past zich. Dat moeten we zeker met de klimaatverandering in het achterhoofd houden. Ik heb geen glazen bol, maar ik ben ervan overtuigd dat een geïntegreerde aanpak ons het best zal beschermen tegen gekende en ongekende invloeden.” 
 

Minister Brouns gaat in op vraag Boerenbond om pragmatisch om te gaan met tussentijdse stikstofreductie

Stikstof

Minister werkt aan duidelijk kader met toepasbare praktijken en kondigt concrete acties aan

Read more about Minister Brouns gaat in op vraag Boerenbond om pragmatisch om te gaan met de tussentijdse stikstofreductie tegen eind dit jaar
marc van herck

“23.000 keer gemolken en geen dag gemist” (+ video)

Boer in de Kijker

Marc Van Herck runt samen met zijn vrouw Myriam Schildermans een melkveebedrijf in Geel. Melken doet hij met een aanhoudend laag celgetal van gemiddeld 50.000. Die prestatie leverde hem al geregeld een plek op op de lijst van kwaliteitsmelkers van MCC.

Read more about “23.000 keer gemolken en geen dag gemist”

Geef je reactie op MAP7

+ Hulpdocument

Zoals bekend loopt er vandaag een openbaar onderzoek over MAP 7 en het milieueffectenrapport (MER) van dit plan. Tot en met 16 mei 2025 kunnen er reacties ingestuurd worden.

Read more about Geef jij ook een reactie op het openbaar onderzoek MAP 7?
Danny Massoels

"We brengen smaak en gezondheid samen in een fles" (+ video)

Wie is

Fruitteler Danny Massoels verkocht, na een ongelukkige val en zonder opvolger in het vizier, het grootste deel van zijn gronden en ging een nieuwe uitdaging aan. Hij dook in de wereld van gezondheid en startte samen met zijn vrouw Kathleen met het produceren van natuurlijke sappen. Het is zijn doel om mensen bewuster te maken over de impact van voeding op hun gezondheid.

Read more about "We brengen smaak en gezondheid samen in een fles"
cartoon

De 5%-maatregel, niet zo simpel als het lijkt

Stikstof

Om te peilen naar hoe onze leden-melk- en -vleesveehouders staan ten opzichte van deze zogenaamde 5%-maatregel, stuurde Boerenbond eind vorige maand een enquête uit. 

Read more about De 5%-maatregel, niet zo simpel als het lijkt

Boeren maaien nog vooraleer het gras pollen kan vormen

Opinie

In een recente studie wordt bemesting genoemd als de oorzaak voor meer hooikoorts. In de praktijk wordt er tijdig gemaaid of begraasd, nog voor het gras bloeit en dus pollen verspreidt.

Read more about Boeren maaien nog vooraleer het gras pollen kan vormen

Grachtenkaart op de lange baan geschoven

Actua

Nieuwe einddatum is 30 november 2029

Read more about Grachtenkaart op de lange baan geschoven
Elke De Roos

"Passie voor witloof die niet te beschrijven valt" (+video)

Wie is

Elke De Roos en haar man Wim De Valck zijn de vierde generatie grondwitlooftelers aan beide kanten van de familie. De passie voor het product zit dus diep in hun DNA. 

Read more about Wie is Elke De Roos?
Carbon Farming

Vlaams actieplatform CRCF bundelt krachten tegen klimaatopwarming

Met de oprichting van dit actieplatform wil de Vlaamse overheid de uitrol stimuleren van koolstofverwijdering in Vlaanderen. 

Read more about Vlaams actieplatform CRCF bundelt krachten tegen klimaatopwarming

Laat jouw stem horen voor administratieve vereenvoudiging

Enquête

Vlaanderen zet in op administratieve vereenvoudiging en het verminderen van regeldruk én maakt werk van rechtszekere en robuuste vergunningen. Bezorg jouw concrete voorstellen aan Boerenbond!  

Read more about Laat jouw stem horen voor administratieve vereenvoudiging
jnnj

Goede bodem-, teelt- en bemestingstechnieken voor 2025 definitief goedgekeurd

MAP 7

Op vrijdag 4 april keurde de Vlaamse regering de lijst met goede bodem-, teelt- en bemestingstechnieken definitief goed. Zo kan in 2025 gekozen worden uit 17 goede praktijken.

Read more about Goede bodem-, teelt- en bemestingstechnieken voor 2025 definitief goedgekeurd
dfd

Agenda voor de inningen van de bijdragen Sanitair Fonds bekend

Veehouderij

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (FOD VVVL) bereidt momenteel de campagne voor de inning van de verplichte bijdragen voor het Sanitair Fonds voor het jaar 2025 voor.

Read more about Agenda voor de inningen van de bijdragen Sanitair Fonds bekend
dcd

Verplicht digitaal gewasbeschermingsmiddelenregister vanaf 2026

Gewasbescherming

In afwachting van een aanpassing aan de Europese uitvoeringsverordening vraagt Boerenbond uitstel tot 1 januari 2030.

Read more about Verplicht digitaal gewasbeschermingsmiddelenregister vanaf 2026
dfd

Wacht niet met vaccineren tegen blauwtong

Dierziekten

De vaccinatiecampagne loopt. Volgens minister Clarinval gaven de producenten de garantie dat er voldoende dosissen beschikbaar zullen zijn om de runderen en schapen voor juni te vaccineren.

Read more about Wacht niet met vaccineren tegen blauwtong

Daarom hoor jij bij Boerenbond

Word lid

Als lid sta je bij Boerenbond op de eerste rij! Wij luisteren naar jouw noden en bieden je ondersteuning waar nodig. Sluit je vandaag nog aan en profiteer van vormingen en advies op maat. Dankzij exclusieve voordelen verdien je je lidgeld zo terug. 

Read more about Word lid

Bemestingsprognoses nu beschikbaar

Map7

Wil je weten hoeveel je mag bemesten op je percelen? Kijk dan nu de bemestingsprognose na. 

Read more about Bemestingsprognoses beschikbaar via het Mestbankloket
dfd

DGZ ziet varkensstapel verder afnemen

Vlaanderen telde in 2024 iets meer dan 4 mln vleesvarkensplaatsen. Ten opzichte van 2023 is dat een daling met 270.000..

Read more about DGZ ziet varkensstapel verder afnemen
BVM

Boeren voor morgen

Het resultaat van onze doorgedreven dialoog met landbouwers, stakeholders en burgers

Read more about Boeren voor morgen