cartoon

Landbouw opnieuw aantrekkelijk maken

Hoe doe je dat? De Europese Commissie zegt te weten hoe dat kan. Zij bracht vorige week haar ‘Visie voor Landbouw en Voedsel’ uit. Die moet de landbouw- en voedingssector aantrekkelijk, competitief, weerbaar, toekomstgericht en eerlijk of rechtvaardig maken. Zij beseft dat ze bij de landbouwsector, na de jongste jaren, in het krijt staat. De plannen zijn op papier zeer ambitieus en het lijkt alsof alles tegelijk zal worden rechtgezet. Heel wat initiatieven zijn sneller gezegd dan gedaan. Er wordt ook niet verteld hoe alles zal worden betaald. Dat is voor later.

‘A vision for Agriculture and Food’ – ‘Een visie voor Landbouw en Voedsel’ is een mededeling van de Europese Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s. Het is niet de eerste en zal (hopelijk) ook niet de laatste mededeling van een Europese Commissie over de toekomst van de landbouw zijn. Sinds de start van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), meer dan zeventig jaar geleden, werden door elke Europese Commissie memoranda over de toekomst van de landbouw en het Europees landbouwbeleid geschreven. Sommigen waren vuistdik zoals het ‘Plan Mansholt’ in 1968. Het is wel voor het eerst dat een mededeling over landbouw gesteund is op resultaten van een voorafgaande Strategische Dialoog waaraan dertig stakeholders of belanghebbenden van zeer uiteenlopende pluimage hebben deelgenomen. Die dialoog was nodig want het politiek debat over landbouw en het Europees landbouwbeleid was verziekt. Inmiddels zijn landbouw en voedselvoorziening, mede gelet op gewijzigde politieke en geopolitieke omstandigheden, in de EU erkend als een strategische sector. Dit geeft extra gewicht aan een visie over de toekomst omdat nu ook rekening moet worden gehouden met het concurrentievermogen om de voedselsoevereiniteit van Europa te verankeren. 

Meer dan nieuwe verpakking

De visie telt amper 26 bladzijden, overloopt zowat alle pijnpunten in de sector en zet er een stappenplan van aanpak tegenover. Het ene initiatief is voorzien van een strikte timing, het andere (nog) niet. De sector mag zich dus de komende jaren aan een nieuwe tsunami van strategieën, wetsvoorstellen en regelgeving verwachten die – in tegenstelling tot de Green Deal met zijn ‘van-boer-tot-bordstrategie’ en ‘biodiversiteitsstrategie’ – nu meer oog zullen hebben voor duurzame competitiviteit, vereenvoudiging, innovatie, investeringen en vooral de noodzaak van verjonging van de sector. Deze laatste wordt een rode draad. In het najaar mogen we ons immers aan een heuse ‘Strategie voor Generatievernieuwing in de Landbouw’ verwachten met aanbevelingen op Europees, nationaal en regionaal vlak om belemmeringen in de sector voor jongeren én nieuwkomers weg te nemen. Denk aan toegang tot grond, krediet, innovatie en vaardigheden maar ook aan fiscale en sociale maatregelen zoals vervroegd pensioen voor ouderen.

Van een resem nieuwe strategieën gesproken, wil dat zeggen dat de Green Deal met zijn van-boer-tot-bord- en biodiversiteitsstrategie heeft afgedaan? Ja en neen. Zij zijn het verhaal (lees: de verpakking) van de vorige Europese Commissie. Heel wat van de maatregelen zijn trouwens beslist en in uitvoering. Andere zijn teruggetrokken. “De EU wil nog steeds tegen 2050 klimaatneutraal worden”, zegt landbouwcommissaris Christophe Hansen bij de persvoorstelling van de visie. “Het einddoel blijft hetzelfde maar de weg ernaar is gewijzigd. Ook de landbouw zal verder zijn steentje moeten bijdragen.” 

Vier prioriteiten

De Europese Commissie stelt in haar ‘Visie voor Landbouw en Voedsel’ vier prioriteiten voorop en hangt er haar initiatieven aan op. Deze vier zijn: een aantrekkelijke sector, een concurrerende en weerbare sector, een toekomstgerichte sector en eerlijke levens- en arbeidsomstandigheden op het platteland.

Met een aantrekkelijke sector wordt meer stabiliteit en voorspelbaarheid van de markt, een eerlijk inkomen en meer doelgerichte overheidssteun bedoeld. De Europese Commissie wil niet dat boeren worden gedwongen om ‘systematisch’ onder de productiekosten te verkopen en zal hiervoor de richtlijn op oneerlijke handelspraktijken herzien. Wat het GLB en de directe inkomenssteun betreft, moet voorrang uitgaan naar kleine bedrijven en bedrijven die de steun het meest nodig hebben. Denk aan bedrijven in natuurlijk benadeelde gebieden, jonge bedrijven, nieuwkomers en gemengde bedrijven. Voorrang ligt bij bedrijven die voedsel produceren omdat die essentieel zijn voor de Europese strategische autonomie en weerbaarheid inzake voedselzekerheid. Er komt ook meer aandacht voor nieuwe verdienmodellen en aanvullende inkomsten zoals koolstof- en natuurcredits.

Competitief en weerbaar

Gelet op Europese voedselzekerheid en voedselsoevereiniteit moet de Europese agrovoedingssector, waarvan de landbouw de spil is, competitief en weerbaar zijn. Landbouwbelangen zullen bij handelsbesprekingen en -overeenkomsten worden beschermd. Bij marktproblemen zal men een beroep kunnen doen op een nieuw financieel vangnet (Unity Safety Net). De EU-handel moet zich diversifiëren om te grote afhankelijkheid van bepaalde markten te vermijden. De EU is immers ’s werelds grootste uitvoerder van agrovoedingsproducten en wil dat ook blijven. Er komt een Europees toekomstplan voor de veehouderij en een plan om de beschikbaarheid van plantaardige eiwitten te verzekeren. 

“Een toekomstgerichte agrovoedingssector moet functioneren binnen de grenzen van onze planeet”, zegt de Europese Commissie die de landbouwsector wijst op zijn rol in de Europese overgang naar een koolstofarme economie. Landbouwers moeten eerder worden beloond bij toepassing van natuurvriendelijke praktijken dan bestraft. Er komt een waterweerbaarheidsstrategie en een digitale landbouwstrategie. De Europese Commissie zal een verbod op het gebruik van pesticiden zorgvuldig afwegen indien er binnen een redelijke termijn geen alternatieven voorhanden zijn. Er komt ook een snellere toelatingsprocedure voor biopesticiden. Tot slot komt er een vrijwillig benchmarkingsysteem zodat landbouwers hun prestaties op bedrijfsniveau kunnen meten, vergelijken en verbeteren, ‘duurzaamheidskompas’ genoemd … Er komt dus heel wat. En, dat is nog niet alles.

Leefbaar Platteland

Een geactualiseerd actieplan voor het platteland moet ervoor zorgen dat de agrovoedingssector maar ook Europa als geheel met het platteland verbonden blijft. Dialoog, maatwerk, lokale dimensie en herstel van de band tussen voedsel, streek, seizoenen en lokale tradities zijn cruciaal. “Lokale besturen zijn vaak het best geplaatst om initiatieven vorm te geven en tot een goed einde te brengen”, zegt Raffaele Fitto, uitvoerend ondervoorzitter van de Europese Commissie, bij de voorstelling van de visie. Zo komt er meer promotie voor Europees erkende streekproducten, zal de wetgeving inzake openbare aanbestedingen worden herzien zodat meer lokale producten in aanmerking komen, zal een ‘boerinnenplatform’ worden geïnstalleerd en zal jaarlijks een Voedseldialoog worden georganiseerd. Fitto haalde meer samenhang en coördinatie tussen de verschillende beleidsdomeinen aan, een oud zeer dat tot in den treure door de sector is opgeworpen. Fitto vindt dat het plattelandsontwikkelingsbeleid (GLB) moet ondersteund worden onder meer door het cohesiebeleid waar hij verantwoordelijk voor. “Het Europese cohesiebeleid heeft een significante impact op het platteland. Betere samenwerking over de beleidsdomeinen heen moet jongeren en vrouwen op het platteland meer kansen bieden.”

De olifant in de kamer

We vragen Giel Boey, adviseur Internationaal Beleid bij Boerenbond, wat hem het meest is opgevallen: “Dat is ongetwijfeld de stijlbreuk! De ommezwaai van strenge randvoorwaarden naar meer ondersteunend beleid is opvallend en hoopgevend. Ook de brede rol die de landbouwsector wordt toegeschreven is opmerkelijk. Denk aan landbouw als energieproducent of zijn rol in de bio-economie en in het kader van Europese kringloopeconomie zoals het valoriseren van reststromen of bijproducten, ook van dierlijke mest. De erkenning van Renure (REcoverd Nitrogen from maNURE) wordt met zoveel woorden vermeld. Ook de visie op gewasbescherming is opmerkelijk. De sector zal sneller toegang krijgen tot alternatieve gewasbeschermingsmiddelen. En, er zal kritisch worden gekeken naar het verbieden van actieve stoffen wanneer (nog) geen alternatieven voorhanden zijn. Reeds lange tijd een vraag van Boerenbond. Europees landbouwcommissaris Hansen verwees in zijn persconferentie tweemaal naar het feit dat de jongste tien jaar 1000 actieve stoffen uit de markt zijn genomen. Hij voegde er ook telkens het probleem van het (on)gelijk speelveld met onze handelspartners waar die producten wel nog zijn toegelaten aan toe.”

Wat nog?

“De Europese Commissie spreekt zich niet definitief uit over een visie op de toekomst van de veeteelt. Ook die mag nog worden verwacht. Extensivering als oplossing voor de klimaatproblematiek is kortzichtig maar kan onderdeel zijn van diversificatie van bedrijfsmodellen.”

Wat mis je?

“Er wordt niet gesproken over het budget. Jij had het hier vorige week al over in Boer&Tuinder. Dat is een gemiste kans! De olifant in de kamerwordt genegeerd. Zo’n ambitieus plan om het gemeenschappelijk landbouwbeleid opnieuw te connecteren met de realiteit op het terrein kan niet zonder ook een tipje van de begrotingssluier te lichten. Er wordt ook niet gewezen op de problematiek van ‘vergunningen’, een van de belangrijkste hindernissen om de sector opnieuw aantrekkelijk te maken. Tot slot, wat met het beleid dat door de vorige Europese Commissie in de steigers werd gezet? Denk aan de bodemmonitoringswet, de ontbossingsverordening, de natuurherstelwet … Het zijn restanten van een dogmatische aanpak in de Green Deal die competitiviteit en vereenvoudiging in de weg staan. Zal de Europese Commissie deze allemaal aan een zogenaamde fitnesstest onderwerpen om te zien of ze een duurzame competitiviteit niet in de weg staan? Dat moeten we nog zien.”

Wat nu?

Het stappenplan voor de toekomst is uitgezet. De nieuwe Europese Commissie is georganiseerd en uitgerust om het silo- of hokjesdenken uit het verleden te overstijgen. Verschillende beleidsdomeinen moeten elkaar nu bijstaan en versterken want voor landbouw zitten daar oplossingen. Het is nu aan de Europese Commissie om, zoals het stappenplan voorziet, concrete voorstellen in te dienen en aan de Raad en het Europees Parlement om tot betrouwbare, duurzame, degelijke en sluitende besluitvorming te komen met het Europese competitiviteitskompas en realiteitszin als leidraad. Ook lidstaten zullen hun rol moeten spelen door tijdige mogelijke juridische problemen bij de uitvoering van Europese wetgeving aanhangig te maken. Boerenbond en Copa-Cogeca, onze Europese koepelorganisatie, zullen mee oplossingen aandragen en waakzaam toezien dat de juiste beloftes uit de visie tijdig worden uitgewerkt, ook deze waar in de visie (nog) geen timing is opgeplakt en bewust of onbewust in de koelkast dreigen te belanden. 

Auteur: Jacques Van Outryve / Illustraties: Joris Snaet

cartoon

Minister Brouns gaat in op vraag Boerenbond om pragmatisch om te gaan met tussentijdse stikstofreductie

Stikstof

Minister werkt aan duidelijk kader met toepasbare praktijken en kondigt concrete acties aan

Read more about Minister Brouns gaat in op vraag Boerenbond om pragmatisch om te gaan met de tussentijdse stikstofreductie tegen eind dit jaar
marc van herck

“23.000 keer gemolken en geen dag gemist” (+ video)

Boer in de Kijker

Marc Van Herck runt samen met zijn vrouw Myriam Schildermans een melkveebedrijf in Geel. Melken doet hij met een aanhoudend laag celgetal van gemiddeld 50.000. Die prestatie leverde hem al geregeld een plek op op de lijst van kwaliteitsmelkers van MCC.

Read more about “23.000 keer gemolken en geen dag gemist”

Geef je reactie op MAP7

+ Hulpdocument

Zoals bekend loopt er vandaag een openbaar onderzoek over MAP 7 en het milieueffectenrapport (MER) van dit plan. Tot en met 16 mei 2025 kunnen er reacties ingestuurd worden.

Read more about Geef jij ook een reactie op het openbaar onderzoek MAP 7?
Danny Massoels

"We brengen smaak en gezondheid samen in een fles" (+ video)

Wie is

Fruitteler Danny Massoels verkocht, na een ongelukkige val en zonder opvolger in het vizier, het grootste deel van zijn gronden en ging een nieuwe uitdaging aan. Hij dook in de wereld van gezondheid en startte samen met zijn vrouw Kathleen met het produceren van natuurlijke sappen. Het is zijn doel om mensen bewuster te maken over de impact van voeding op hun gezondheid.

Read more about "We brengen smaak en gezondheid samen in een fles"
cartoon

De 5%-maatregel, niet zo simpel als het lijkt

Stikstof

Om te peilen naar hoe onze leden-melk- en -vleesveehouders staan ten opzichte van deze zogenaamde 5%-maatregel, stuurde Boerenbond eind vorige maand een enquête uit. 

Read more about De 5%-maatregel, niet zo simpel als het lijkt

Boeren maaien nog vooraleer het gras pollen kan vormen

Opinie

In een recente studie wordt bemesting genoemd als de oorzaak voor meer hooikoorts. In de praktijk wordt er tijdig gemaaid of begraasd, nog voor het gras bloeit en dus pollen verspreidt.

Read more about Boeren maaien nog vooraleer het gras pollen kan vormen

Grachtenkaart op de lange baan geschoven

Actua

Nieuwe einddatum is 30 november 2029

Read more about Grachtenkaart op de lange baan geschoven
Elke De Roos

"Passie voor witloof die niet te beschrijven valt" (+video)

Wie is

Elke De Roos en haar man Wim De Valck zijn de vierde generatie grondwitlooftelers aan beide kanten van de familie. De passie voor het product zit dus diep in hun DNA. 

Read more about Wie is Elke De Roos?
Carbon Farming

Vlaams actieplatform CRCF bundelt krachten tegen klimaatopwarming

Met de oprichting van dit actieplatform wil de Vlaamse overheid de uitrol stimuleren van koolstofverwijdering in Vlaanderen. 

Read more about Vlaams actieplatform CRCF bundelt krachten tegen klimaatopwarming

Laat jouw stem horen voor administratieve vereenvoudiging

Enquête

Vlaanderen zet in op administratieve vereenvoudiging en het verminderen van regeldruk én maakt werk van rechtszekere en robuuste vergunningen. Bezorg jouw concrete voorstellen aan Boerenbond!  

Read more about Laat jouw stem horen voor administratieve vereenvoudiging
jnnj

Goede bodem-, teelt- en bemestingstechnieken voor 2025 definitief goedgekeurd

MAP 7

Op vrijdag 4 april keurde de Vlaamse regering de lijst met goede bodem-, teelt- en bemestingstechnieken definitief goed. Zo kan in 2025 gekozen worden uit 17 goede praktijken.

Read more about Goede bodem-, teelt- en bemestingstechnieken voor 2025 definitief goedgekeurd
dfd

Agenda voor de inningen van de bijdragen Sanitair Fonds bekend

Veehouderij

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (FOD VVVL) bereidt momenteel de campagne voor de inning van de verplichte bijdragen voor het Sanitair Fonds voor het jaar 2025 voor.

Read more about Agenda voor de inningen van de bijdragen Sanitair Fonds bekend
dcd

Verplicht digitaal gewasbeschermingsmiddelenregister vanaf 2026

Gewasbescherming

In afwachting van een aanpassing aan de Europese uitvoeringsverordening vraagt Boerenbond uitstel tot 1 januari 2030.

Read more about Verplicht digitaal gewasbeschermingsmiddelenregister vanaf 2026
dfd

Wacht niet met vaccineren tegen blauwtong

Dierziekten

De vaccinatiecampagne loopt. Volgens minister Clarinval gaven de producenten de garantie dat er voldoende dosissen beschikbaar zullen zijn om de runderen en schapen voor juni te vaccineren.

Read more about Wacht niet met vaccineren tegen blauwtong

Daarom hoor jij bij Boerenbond

Word lid

Als lid sta je bij Boerenbond op de eerste rij! Wij luisteren naar jouw noden en bieden je ondersteuning waar nodig. Sluit je vandaag nog aan en profiteer van vormingen en advies op maat. Dankzij exclusieve voordelen verdien je je lidgeld zo terug. 

Read more about Word lid

Bemestingsprognoses nu beschikbaar

Map7

Wil je weten hoeveel je mag bemesten op je percelen? Kijk dan nu de bemestingsprognose na. 

Read more about Bemestingsprognoses beschikbaar via het Mestbankloket
dfd

DGZ ziet varkensstapel verder afnemen

Vlaanderen telde in 2024 iets meer dan 4 mln vleesvarkensplaatsen. Ten opzichte van 2023 is dat een daling met 270.000..

Read more about DGZ ziet varkensstapel verder afnemen
BVM

Boeren voor morgen

Het resultaat van onze doorgedreven dialoog met landbouwers, stakeholders en burgers

Read more about Boeren voor morgen