De winterblues voorbij
Praktische handvatten voor welzijn in de land- en tuinbouw
Blue Monday, zogezegd de meest sombere dag van het jaar, valt in de derde week van januari. Misschien herken je het gevoel wel: de feestdagen zijn voorbij, het is nog steeds donker buiten, en die goede voornemens... tja, laten we zeggen dat ze nog even in de wachtkamer zitten. Is er dan echt iets van waar, van die zogezegde depri-dag? En vooral: wat kun je doen als landbouwer om sombere gevoelens van je af te schudden? We vroegen het aan Nathalie Demoulin, senior consultant psychosociaal welzijn bij Pulso.
“Blue Monday was oorspronkelijk een marketingstunt”, legt Nathalie uit. “Er is geen wetenschappelijk bewijs voor. Wat wel bewezen is, is dat het gebrek aan zonlicht in de winter je stemming beïnvloedt. Het maakt ons gevoeliger voor negatieve gedachten en stress. En dat geldt ook voor land- en tuinbouwers.”
Meer dan genoeg op het menu
Als boer heb je natuurlijk al genoeg op je bord. In het kader van het project Boerenverstand, rust in je hoofd, begeleidde Nathalie verschillende landbouwers in het leren omgaan met stress en spanning. “Ik heb onthouden dat landbouwers harde werkers zijn”, vervolgt ze. “Ze zetten vaak alles op alles, maar juist dat perfectionisme en die enorme betrokkenheid kunnen een valkuil worden. Als je altijd maar doorgaat, kan stress zich opstapelen en raak je het overzicht kwijt.”
Daarbovenop komen uitdagingen zoals regelgeving, administratie, en de grillen van het weer. “En vergeet niet: boeren werken vaak met hun familie op hetzelfde erf. Dat brengt veel moois, maar soms ook spanningen. Verschillen in visie of lastige gesprekken worden dan al snel uit de weg gegaan.”
Stress is goed, maar niet te veel
Geen wonder dat de winterblues ons rond deze tijd van het jaar parten kan spelen. “Stress hoort erbij, dat is helemaal normaal”, geeft Nathalie aan. “We hoeven stress ook niet volledig te vermijden, want het heeft ook heel wat voordelen. Het helpt ons bijvoorbeeld om focus te houden en dus beter te presteren. Maar we moeten wel voorkomen dat het chronisch wordt. Let bijvoorbeeld op wanneer je naast een onrustig gevoel ook fysieke klachten krijgt, zoals nekpijn, hoofdpijn of slaapproblemen. Of als je merkt dat de stress niet afneemt doorheen de tijd. Dan is het misschien tijd om hulp te zoeken.”
De koe bij de hoorns
Gelukkig zijn er ook heel wat manieren om te voorkomen dat stress te veel de overhand krijgt. Ruimte maken voor momenten van rust en ontspanning is essentieel, juist wanneer je het gevoel hebt dat je daar geen tijd voor hebt. “Tijdens de sessies van Boerenverstand, rust in je hoofd vertelden enkele landbouwers bijvoorbeeld dat ze ’s middags hun gsm uitzetten tijdens de lunch, zodat ze ongestoord kunnen eten. Anderen wisselen taken op het erf af, zodat iedereen ook eens de leukere klusjes kan doen. Maar eens wat muziek luisteren, een leuke film of serie kijken of gaan sporten kan evengoed werken. Het is belangrijk dat je uitzoekt wat jou helpt te ontspannen en dat je daar ook expliciet tijd voor maakt. Brengen die activiteiten je ook naar buiten, des te beter. Het daglicht doet wonderen voor je stemming, ook op een grijze dag.”
Je hoeft het niet alleen te doen
Een ander belangrijk inzicht dat Nathalie graag meegeeft: je hoeft het niet alleen te doen. “Sociale steun is een enorme buffer tegen stress”, benadrukt ze. “Als je merkt dat iemand in je omgeving ergens mee zit, vraag dan eens op een niet-verwijtende manier: ‘Ik zie dat je wat stiller bent dan anders. Hoe gaat het?’ Zulke eenvoudige dingen kunnen een wereld van verschil maken. Je creëert ruimte voor een gesprek en maakt de drempel om effectief te praten kleiner. Dat effect zagen we ook zeer duidelijk in onze sessies. Eens de deelnemers aan het praten raakten, vonden ze herkenning in elkaars verhalen en gaven ze elkaar tips. Het was mooi om te zien hoe ze elkaar inspireerden.” Maar ook op je bedrijf kan je sociale steun integreren. “Neem tijdens je werkoverleg bijvoorbeeld een vast agendapunt op om te bespreken hoe het met iedereen gaat. Dat hoeft niet lang te duren, maar het kan wel helpen om spanningen tijdig te signaleren.”
Een positieve routine
Tot slot, verrassend maar waar: je kan ook actief werken aan een positieve mindset. “Wanneer we ons druk maken, is dat vaak om zaken waar we geen of weinig invloed op hebben. Door je aandacht bewust te richten op zaken waar je wél invloed op hebt, voorkom je frustratie.”, gaat Nathalie verder. “Een andere manier om je gedachten een positieve kant uit te sturen, bedacht door dokter Luc Isebaert, is door elke dag drie dingen op te schrijven waar je blij mee bent. Dat kan gaan om dingen die je zelf gedaan hebt, die iemand anders voor jou gedaan heeft, of die je gewoon hebt opgemerkt. Denk aan een compliment dat je kreeg, of gewoon het feit dat je dankbaar was voor een zonnige ochtend. Als je dat dagelijks doet, train je je jezelf om positiever te denken.”
Een brochure boordevol tips
Blue Monday hoeft helemaal niet somber te zijn. Met een beetje aandacht voor jezelf en elkaar kun je deze dag, en alle dagen erna, een stuk lichter maken. Als afsluiter van het project Boerenverstand, rust in je hoofd lanceren we een brochure boordevol tips om op korte én lange termijn met stress om te gaan. Naast Nathalie delen nog enkele andere experten hun waardevolle inzichten op vlak van stressmanagement, administratiebeheer, time management en bedrijfsorganisatie. Of je nu te maken hebt met acute stress of preventief wil werken, de praktische oefeningen en herkenbare voorbeelden helpen je zonder twijfel op weg. Pak dus de brochure erbij, zet een lekkere kop koffie, en geef jezelf die mentale oppepper. Kleine stapjes maken soms een groot verschil!
