"Coöperaties ontzorgen zowel klant als vennoot"

In het internationaal jaar van de coöperaties brengen we deze unieke ondernemingsvorm onder de aandacht. We gingen in gesprek met Johan Pattyn, voorzitter van Vlaams Hoeverund. 

We zakken af naar Ardooie waar Johan Pattyn tot vorig jaar aardbeien teelde, maar zich nu focust op zijn rundvee. Op het einde van het gesprek vat hij het bestaansrecht van een coöperatie samen: “Ze ontzorgen hun klanten en ontzorgen hun vennoten.” Een uitspraak om te onthouden. 
Vlaams Hoeverund cv werd in 2019 opgericht vanuit het voelbaar ongenoegen in onze sectorvakgroep Rundvee. Door de veehandelaars gaan veehouders te weinig in gesprek met de afnemers en missen ze zo voeling met wat de eindklant vraagt. Tegelijk is er door de tussenhandel weinig contact tussen de veehouders onderling. Redenen genoeg om de keten korter te maken. 
Vlaams Hoeverund gaat in dialoog met de afnemers en weet welk vlees zij zoeken. Tegelijk verenigt de coöperatie een honderdtal Vlaamse rundveehouders en weet men zo wat er bij hen leeft. 
Door afspraken rond transport, slachten, kwaliteit, duurzaamheidsmaatregelen zoals dierenwelzijn en koolstofopslag weet Vlaams Hoeverund meerwaarde uit de markt te halen en de prijzen doorheen het jaar te stabiliseren. Dankzij samenaankopen van sperma, melkpoeder, mineralen, kuilfolie, zaaizaden en koeborstels weet men bovendien de kosten voor de individuele landbouwbedrijven te drukken.

Sterke speler op de markt

Om een sterke speler te zijn op de markt moet je genoeg aanbod hebben. Door zich te verenigen staan de individuele vennoten-rundveehouders sterker dan alleen. Vlaams Hoeverund heeft het jaar rond een voldoende groot aanbod van het type runderen dat de afnemers vragen. In overleg met die afnemers bereidt de coöperatie de vennoten voor op wat die afnemers in de toekomst zullen vragen. Dat betekent dat je als coöperant zicht hebt op de gevraagde bijsturing in je bedrijfsvoering. 
Vlaams Hoeverund wil zijn leden ook helpen bij de duurzaamheidsrapportering waar elke afnemer met de implementatie van nieuwe reglementering naar begint te vragen. Als coöperatie zorg je voor het levenslang leren van je vennoten. “Wil je verandering, dan moet je opleiding voorzien”, onderlijnt Johan. “Zo been je niet alleen bij, maar kan je voorop lopen, en zo kan je je je onderscheiden op de markt.”

Uitdagingen van de coöperatie

Vlaams Hoeverund kreeg als erkende producentenorganisatie de eerste vijf jaar opstartsteun vanuit de overheid. “Dankzij de opstartsteun konden we volledig vrij afnemers zoeken die ons project genegen waren”, benadrukt Johan. De opstartsteun maakte het mogelijk om uit de startblokken te raken. Na het vinden van genoeg vennoten, en dus ook startkapitaal, het schrijven van statuten, het oprichten van de vennootschap ligt dé uitdaging van een startende coöperatie in het uitvoeren van zowel bestuurlijke als operationele taken. “Zelden heeft een coöperatie in het begin van haar werking genoeg kapitaal om direct personeel in dienst te nemen. Bestuurders zetten zich dubbel in”, aldus Pattyn.
Johan kent het verschil tussen grote (met personeel) en kleine (zonder personeel) coöperaties. Hij was jarenlang lid van de raad van bestuur van REO Veiling. Die bestaat in hoofdzaak uit tuinders. Naast de raad van bestuur is er een directieteam en een ruime personeelsploeg die instaan voor al het operationele zoals verkoop, marketing, personeelszaken en ledenwerking. In een grote coöperatie word je als bestuur(der) dus ondersteund door mensen met knowhow in hun domein. In een kleine coöperatie zonder personeel moet die kennis en kunde bij de boerenbestuurders zelf zitten. 
Dé uitdaging voor Vlaams Hoeverund is dus tweeledig: zorgen dat er bestuurders zijn met genoeg expertise en die zich willen en kunnen inzetten voor het algemeen belang van de coöperatie. Het zijn boeren die naast hun eigen landbouwbedrijf ook de vennootschap draaiende houden. Ze zorgen voor het operationele luik van de coöperatie. 
Daarnaast moeten die boerenbestuurders ook op lange termijn kunnen denken. Een gedeelde visie helpt om samen te beslissen welke richting je uitgaat, wat je vastpakt en wat je laat voorbijgaan, met wie je wel of net niet in zee gaat, zowel wat nieuwe vennoten betreft als wat afnemers betreft.

Gezocht: boer-bestuurder-werkkracht

Driejaarlijks wordt de helft van de raad van bestuur opnieuw samengesteld. Zowel nieuwe als zittende bestuurders kunnen zich kandidaat stellen voor een termijn van zes jaar. Er nadert een bestuurswissel en dus gaat het huidige bestuur op zoek naar potentiële kandidaten. Om de rol van het volgend bestuur draaglijker te maken, zetten ze nog altijd in op groei. Meer omzet maakt het immers mogelijk om operationele taken uit te besteden en bestuurders te ontlasten. Alles wijst erop dat er een vraagmarkt komt voor rundvee, een ideaal moment om het aantal verkochte dieren op te krikken. Zo bepaalt de evolutie van de markt ook de evolutie van de coöperatie. 

Blik vooruit

Hoewel Vlaams Hoeverund vasthoudt aan haar uitgangspunt kijkt de coöperatie zeker ook vooruit. Ze blijft inzetten op een beter inkomen voor de vennoten door een efficiëntere keten van duurzaam rundvlees, van boer tot bord. Ook houdt men vast aan het feit dat enkel gesloten rundveebedrijven vennoot kunnen worden. Dit helpt om zich te onderscheiden op de markt. Maar waar de coöperatie opgericht werd door rundveehouders die vooral witblauw kweken, staat de coöperatie open voor andere kansen op de markt. Ook heeft men oog voor innovatie. Zo zoekt de cv partnerschap in een aantal toekomstgerichte projecten. Het doel is om een gezond stuk vlees te blijven aanbieden met minimale druk op de omgeving. “Vandaag sturen emissies, dierenwelzijn, bodemkwaliteit en biodiversiteit innovatie aan. Zonder twijfel liggen de prioriteiten over tien jaar anders”, weet Johan. “Vlaams Hoeverund heeft de ambitie om ook dan nog een sturende partner te zijn.”