“Bodem bevat nog meer leven dan onze stal”

Op de Rode Moerhoeve in Sint-Gillis-Waas werken Filip Hermans en Kristien De Paep met veel passie aan hun bedrijf met 85 melkkoeien en 750 melkgeiten. Met een duidelijke visie rond bodembeheer zet Filip in op regeneratieve landbouw, met respect voor natuur, dier en mens. “Ik dacht dat ik veel van het bodemleven en diervoeder kende, tot ik mij erin ging verdiepen en mijn hele werkwijze omgooide”, aldus Filip.

Filip groeide op tussen de koeien en wilde zelf ook altijd boer worden. Hij stapte meteen na zijn schooltijd in het ouderlijk bedrijf, maar door het melkquotum was er geen ruimte voor een extra inkomen. Voor geitenmelk gold er geen quotum en dus bleek een nieuwe geitenstal de toekomst voor het bedrijf.
Stap naar geiten
"Met het geld dat we aan extra quotum zouden geven, konden we een gloednieuwe stal bouwen, inclusief de dieren. De eerste jaren verliepen moeizaam, maar de laatste tien waren succesvol. "Het aanbod van producten op basis van geitenmelk wordt steeds groter, waardoor de consument er sneller naar grijpt. Onze zoon Stef stapte vorig jaar mee in ons bedrijf, en onze dochter Isabelle is toen ook gestart met het maken van geitenijs om te verkopen op markten en evenementen. Dochter Femke studeert nog."
Mix aan koeien
Bekijk je de koeien van Filip, dan zie je meteen een kleurenspektakel. Hij geniet ervan om verschillende rassen te kruisen en zo unieke koeien te creëren.  Je vindt op de Rode Moerhoeve rassen zoals Holstein zwartbont en roodbont, en deze gekruist met Jersey, Fleckvieh, Normande en Brown-Swiss. “Ik hou van afwisseling in kleuren en karakters. Elke koe heeft haar eigenheid, en omdat geen enkele koe hier op een andere lijkt, herken ik ze van heel ver. Andere landbouwers zullen er misschien raar van opkijken, maar ik word daar gelukkig van. En is dat ook niet belangrijk?”
 

Minimale tussenkomst
Melkproductie draait bij Filip niet om liters, maar om kwaliteit. “We sturen op hoge vet- en eiwitgehaltes en een ureumgehalte tussen 140 en 170. Hoe langer een koe melk geeft, hoe beter de gehaltes worden. Dat is onze denkwijze. We streven naar langleefbaarheid en hebben met 450 dagen een langere tussenafkalftijd dan gemiddeld.
Antibiotica bij droogzetten gebruik ik al tien jaar niet meer. Insemineren doen we enkel bij dieren die van nature in cyclus komen. Een koe die dat niet kan, past niet in ons systeem. We willen natuurlijke veerkracht, geen opgelegde productiedruk.
We zorgen er altijd voor dat het afkalfseizoen niet samenloopt met het lammerseizoen. De geiten lammeren in maart en april, en de koeien kalven van juni tot Nieuwjaar. Een koe die niet drachtig is na 15 maart zal dat tot augustus ook niet meer worden. Zo houden we ook rekening met onze eigen grenzen en beperken we de werkdruk waar mogelijk."
Voederbeleid omgooien
Filip is niet bang om af te wijken van het gangbare. "Ik heb geleerd om me te blijven afvragen waarom ik iets doe, en waarom ik het niet anders doe. Tien jaar geleden hadden we vruchtbaarheidsproblemen, klauw- en uierproblemen die we toen allemaal toeschreven aan de overbevolking in onze stal. We bouwden een nieuwe stal, maar de problemen bleven aanhouden.
Toen ben ik verder gaan nadenken en heb ik mijn voerbeleid omgegooid. We werken nu met een sojavrij rantsoen en baseren dat zo veel mogelijk op vers weidegras. Geen enkele voederadviseur raadde dat aan, want niemand verkoopt gras", lacht Filip. "Maar gras is de beste en goedkoopste eiwitbron voor herkauwers. Onze koeien blijven er gezond van, en geven melk met een rollend jaargemiddelde van 9550 liter met 4,75% vet en 3,71% eiwit. 
Dankzij onze grote huiskavel kunnen we onze koeien 16 dagen lang iedere dag op een ander stuk wei zetten. Op die manier drukken we de kosten van het maaien, inkuilen en afvoeren van mest, en de koeien genieten zichtbaar elke dag van dat verse gras."
Regeneratieve landbouw
"Door me meer bezig te houden met voeder, ging ik me ook meer verdiepen in de bodem", gaat Filip verder. "Hoe meer mineralen en vitamines er in de bodem zitten, hoe meer de planten – en uiteindelijk ook de dieren – ervan opnemen. In de toekomst geen mais meer bij ons, wel granen en grasmengsels met klaver, luzerne en kruiden.
Via een opleiding regeneratieve landbouw bij Agrosymbio leerde ik opnieuw naar mijn bodem kijken. Ik besefte plots dat onze bodems verarmd zijn, en dat we dat zonder slechte intentie zelf hebben gecreëerd. Mijn doel is nu om te werken aan herstel.
De principes zijn eenvoudig, maar vragen geduld: niet ploegen, wel storende lagen breken, de bodem altijd bedekt houden, zorgen voor levende en gevarieerde plantenwortels in de bodem het hele jaar door, en diverse planten combineren op één perceel. 
We composteren onze stalmest tot bodemverbeteraar. Ook dat draagt bij aan een vruchtbare en gezonde bodem.”
Zicht op bodemleven
Filip is duidelijk gefascineerd door het samenspel tussen bodem, plant, dier en mens. “Ik wil gezond voedsel produceren op de meest natuurlijke manier, en dat begint bij het bodemleven. Er zit veel meer leven in onze grond, dan in onze stal. We staan daar te weinig bij stil, en het is minstens even belangrijk om dat bodemleven goed te voeden, zodat we onze dieren en uiteindelijk ook onszelf goed kunnen voeden.” Een proces van lange adem, geeft hij toe. Maar met na enkele jaren zichtbaar resultaat. 
Boeren naar eigen goesting
"Ik wil niet biologisch boeren, niet vanwege de principes, maar vanwege alles wat erbij komt kijken. Ik wil geen etiket opgeplakt krijgen, geen extra controles en opgelegde regels. Ik wil het goed doen, op mijn manier: regeneratief, met oog voor de bodem, natuur en toekomst."