Verneveltoestellen en graanbehandelingsinstallaties nu ook keuringsplichtig

Vorig jaar werd in ons land al de tiende driejaarlijkse keuringscyclus voor spuittoestellen opgestart (2023-2025). Naar goede gewoonte wordt de keuringswetgeving driejaarlijks geëvalueerd en waar nodig bijgestuurd. Verneveltoestellen en graanbehandelingsinstallaties zijn wettelijk gezien al sinds de publicatie van het KB keuring spuittoestellen van 13 maart 2011 keuringsplichtig. Vanwege het ontbreken van een sluitend keuringsprotocol werden deze toestellen tot op heden vrijgesteld van de keuring. De publicatie van het nieuwe KB van 28 februari 2023 brengt daar nu verandering in.

Welke toestellen?

Het KB viseert alle verneveltoestellen die in de land- en tuinbouwsector worden gebruikt. In België gebruikt men deze toestellen bijna uitsluitend in afgesloten omgevingen zoals serres of bewaarloodsen om specifieke behandelingen uit te voeren zoals het vernevelen van een insecticide in een kas, kiemremming bij aardappelbewaring of het toepassen van biociden voor het ontsmetten van kippenstallen. Verneveltoestellen enkel gebruikt voor de toepassing van biociden buiten de landbouw zijn vrijgesteld van de keuring.

Verneveltoestellen genereren een zeer fijn druppelgroottespectrum van 1 tot 50 micrometer en hebben als voordeel dat een behandeling niet arbeidsintensief is. Tevens zal bij een correct gebruik en goede werking van het toestel een relatief efficiënte behandeling worden uitgevoerd. Anderzijds heeft dit type toestel als nadeel dat ook niet-doelobjecten (deuren, verlichtingsarmaturen ...) gecontamineerd worden, wat de nodige aandacht met zich meebrengt bij het betreden van de behandelde ruimte.

Verneveltoestellen worden op de keuringsdienst opgedeeld in twee grote groepen. 

Enerzijds zijn er de koudverneveltoestellen waarbij het middel zonder toevoeging van warmte aan zeer lage druk wordt opgezogen uit de middeltank. Meestal worden hiervoor speciale doppen met venturi-effect in combinatie met een blower of perslucht gebruikt. Met behulp van de luchtstroom die door de doppen gaat, ontstaat een kleine onderdruk in de aanzuigleiding naar de middelentank. Door deze onderdruk wordt het middel aangezogen en daarna door de specifieke constructie van de doppen aan de uitvloeiopening door de luchtstroom uiteengereten in kleine druppeltjes. De druppeltjes worden vervolgens met behulp van een ventilator in de ruimte geblazen. Bij sommige toestellen wordt ook een lichte overdruk op de gesloten tank gezet via de blower. Vanwege de lage drukken kan een grote dopopening worden gebruikt waardoor verstoppingen vermeden worden.

Anderzijds zijn er de thermische verneveltoestellen waarbij een combinatie van lucht en warmte wordt gebruikt om fijne druppels te genereren. De warmte wordt elektrisch gegenereerd of met fossiele brandstof. De elektrische toestellen beschikken over een elektrische weerstand in combinatie met een temperatuurregelsysteem om de gewenste temperatuur aan te houden. Een blower zorgt ervoor dat de warme lucht in de uitlaatpijp geblazen wordt en een kleine pomp wordt gebruikt om het middel in de uitlaatpijp te injecteren. De luchtsnelheid, in combinatie met de warmte van de lucht, zorgt voor de verneveling van het geïnjecteerde middel. Toestellen op benzine worden minder gebruikt, maar werken volgens het principe van de pulsjetmotor. Zonder al te veel in detail te gaan, komt het erop neer dat de combinatie explosie en uitstoot van verbrandingsgassen via de carburator zorgt voor opbouw van overdruk in de middelentank. Via een injectieleiding met nozzle wordt het middel in de warme luchtstroom van de uitlaatpijp verneveld.

Aangezien het werkingsprincipe van de meeste types graanbehandelingsinstallaties ook aansluit bij dit van de koudverneveltoestellen worden deze toestellen gekeurd met hetzelfde protocol. Graanbehandelingsinstallaties worden gebruikt om besmettingen van de gestockeerde granen met schadelijke insecten zoals de graankalander tegen te gaan. De behandeling wordt normaal gezien uitgevoerd tijdens het inschuren van de granen. 

Wat wordt er gekeurd?

Toelatingsvoorwaarden tot de keuring. Deze toesteltypes worden gekeurd met zuiver water en het toestel moet degelijk gereinigd zijn en aangeboden worden met een middeltank die voor drie vierde gevuld is. Verder moet bij elk verneveltoestel de doseertabel van de fabrikant aangeleverd worden door de eigenaar zodat de vernevelcapaciteit in liter per uur (of per minuut) kan getest worden.

Eveneens moeten alle onderdelen van de te keuren installatie onder veilige omstandigheden toegankelijk zijn voor de keuringsdienst (bijvoorbeeld de verneveldop bij graanbehandelingsinstallaties).

Belangrijkste principe. Aangezien er een grote verscheidenheid aan verneveltoestellen gebruikt wordt in Vlaanderen werd het protocol zo opgesteld dat een keuring eenvoudig en betrouwbaar kan worden uitgevoerd. Bovendien werd het protocol vrij ‘soepel’ opgesteld voor de eerste twee keuringsycli zodat alle betrokken partijen de tijd hebben om eventuele verbeteringen door te voeren tegen de volgende driejaarlijkse keuring.

De basis van de keuring van deze toesteltypes is het vergelijken van het werkelijke verneveldebiet met het debiet dat de fabrikant aangeeft bij de geteste toestelinstellingen. De redenering is simpel: verneveltoestellen worden door fabrikanten ontwikkeld met als doel een nevel met een bepaald druppelgroottespectrum te creëren bij de voorgeschreven instellingen. Wanneer het gemeten verneveldebiet te veel afwijkt van het debiet dat de fabrikant vooropstelt, mag men ervan uitgaan dat het toestel niet correct meer werkt en bijgevolg niet meer het optimale druppelgroottespectrum produceert. Daarom is het belangrijk dat de eigenaar de combinatietabel toestelinstellingen/verneveldebiet van de fabrikant kan aanleveren. Pas daarna kan de keuring worden opgestart.

Verneveldebiet. Het verneveldebiet kan je als eigenaar zelf gemakkelijk controleren met  een chrono en een degelijke maatbeker. Doe een kleine hoeveelheid water in de middeltank en zet een maatstreepje op de tank. Vul nu met de maatbeker een volume aan waarbij minimaal 15 minuten (bij voorkeur over een langere periode) verneveld kan worden en noteer dit volume. Zet daarna opnieuw een maatstreepje op de tank en vul nu aan met wat extra water. Start nu het toestel op en start de chrono bij het eerste maatstreepje en stop de chrono bij het onderste maatstreepje. Reken nu het vernevelvolume uit door het volume te delen door de gemeten tijd, en vergelijk dit volume met de tabel van de fabrikant. Bij een afwijking kleiner dan 15% heb je te maken met een goed werkend toestel. Is de afwijking hoger, dan ga je best na wat de oorzaak kan zijn. Afhankelijk van het type toestel zijn er verschillende mogelijkheden. Bij koudvernevelaars kan de dop verontreinigd zijn of de filter van de blower vervuild. Ook luchtlekkages in de blowerleiding, of lekkende vloeistofleidingen en koppelingen kunnen problemen geven. Ga bij middeltanks waarop overdruk wordt gezet ook zeker na of de tank correct afsluit. Ook bij thermische vernevelaars kan je bij een afwijkend debiet een aantal zaken nakijken,  maar gezien de specificiteit van de toestellen voorzie je bij een afwijkend debiet beter een servicebeurt bij de dealer. 

Voor graanbehandelingsinstallaties wordt tijdens de keuring hetzelfde principe gehanteerd, waarbij de ingestelde dosering afgetoetst wordt aan wat werkelijk verneveld wordt in de graanstroom. Bij deze installaties is het eenvoudiger om de vernevelde vloeistof op te vangen onder de dop in een maatbeker en gelijktijdig te chronometreren.

Andere. Verder zullen uiteraard ook een aantal andere relevante zaken worden nagekeken zoals lekkages en afstelmogelijkheden, maar ook nieuwe items specifiek voor dit type toestellen. Zo zal bij elektrische toestellen ook de bekabeling en de aarding worden gecheckt. Bij thermische verneveltoestellen zal men de vernevelpijp controleren op scheuren of aangekoekt middel en bij elektrische thermische vernevelaars wordt de correcte werking van de temperatuurregeling gecheckt. Zo zijn voor elk specifiek verneveltoestel extra controlepunten voorzien.