De smaak van de winter op je bord
Niet alleen de eerste kerstverlichting, maar ook de groenten die op ons bord verschijnen kondigen de winter aan. Maar hoe is het gesteld met de kolen-, wortel-, prei-, spruiten- en witloofteelt in Vlaanderen?
Met zo’n 5% landbouwoppervlakte lijkt de Vlaamse tuinbouw op het eerste gezicht een vrij kleine sector, maar schijn bedriegt. In totaal realiseert de sector immers 19% van de waarde van de Vlaamse landbouwproductie. Wist je trouwens dat Vlaanderen ’s werelds grootste uitvoerder van diepvriesgroenten ter wereld is?
West-Vlaanderen, hart van de groenteteelt
In deze ‘Van de week’ focussen we op wintergroenten. Het is moeilijk om hier specifieke cijfers voor te vinden, want wintergroenten komen niet volledig overeen met de data die beschikbaar zijn voor vollegrondsgroenten. De vollegrondsgroenteteelt situeert zich vooral in West-Vlaanderen. Ook het gros van de groenteverwerkende bedrijven situeert zich in deze regio, denk maar aan d’Arta en Ardo in Ardooie, Greenyard in Westrozebeke …
Meer specialisatie, maar dip in 2022
Net als het aantal landbouwbedrijven daalt ook het aantal bedrijven dat gespecialiseerd is in groenteteelt (zowel vollegrond als serreteelt). In 20 jaar tijd zien we zelfs een spectaculaire daling van meer dan 50%. Dat wil echter niet zeggen dat de productie ook gedaald is, integendeel. De gemiddelde oppervlakte per bedrijf nam immers toe en bedrijven die nog wel groenten telen hebben zich gespecialiseerd, waardoor de efficiëntie toeneemt.
Over het algemeen is de productie van vollegrondsgroenten de laatste 10 jaar vrij stabiel tot licht dalend en zaten we in 2022 op een duidelijk lager niveau (cijfers StatBel). De reden daarvoor is te vinden in een stijging van de kosten en druk op de contractprijzen, waardoor heel wat telers andere keuzes maakten voor hun teeltplan. Zowel uien, wortelen, spruiten, bloemkool als prei maakten toen een serieuze duik in areaal en productie. Gelukkig tonen cijfers van het VBT beterschap in 2023 voor heel wat wintergroenten. Zo gaat de productie van witte- en rodekool, bloemkool, witloof en knolselder er weer op vooruit. Spruiten volgen die evolutie niet en blijven licht dalen. De productie van champignons blijft al jarenlang stabiel, aangezien de bedrijven die zich hierin gespecialiseerd hebben weinig of geen alternatieven hebben om hun infrastructuur te benutten. Misschien herinner je je de boerenbetogingen van 2022 nog, toen landbouwers aan de groentefabrieken protesteerden voor betere prijzen. Uiteindelijk zijn heel wat contractvoorwaarden aangepast waardoor de diepvriesindustrie niet zonder groenten zat. Boerenbond hoopt dat we deze weg de komende jaren verder kunnen inslaan.
Export van wintergroenten
Tijd voor het bredere plaatje. Over het algemeen is de handelsbalans voor groenten in ons land negatief (-139.857.000 euro in 2023). Maar wintergroenten als kolen, witloof en prei zorgen samen met serregroenten tomaten en sla voor een positieve impuls. Met deze groenten staan we dus sterk in het buitenland en exporteren we meer dan dat we importeren. Onze belangrijkste handelspartners voor invoer en uitvoer van wintergroenten zijn Nederland, Frankrijk en Spanje. Eigenlijk is dit ook nog steeds onze lokale Europese doelmarkt.
Consument apprecieert wintergroenten
De hoge voedselprijzen in 2023 hadden ook een impact op het aankoopgedrag van de Vlaming in het groenterayon van de supermarkt. De gemiddelde groenteprijs steeg vorig jaar van 2,9 euro naar 3,35 euro per kg en consumenten kochten 3% minder dan het jaar ervoor. Tomaat blijft bovenaan het populariteitslijstje staan, maar wordt op de voet gevolgd door wintergroenten wortel, ajuin en witloof. Prei staat op plaats acht en champignons vervolledigen de top tien. Thuisverbruik blijft het belangrijkste segment, maar horeca en afhaalmaaltijden met groenten winnen stilaan aan populariteit. Het avondeten is het meest geliefde moment van de Vlaming om groenten te consumeren.
Uitdagingen zorgen voor onzekerheid
De specialisatie in de groenteteelt die we eerder in dit artikel al bespraken is niet toevallig. De teelt vraagt een nauwe opvolging en heel wat praktijkkennis en ervaring. Bovendien zijn vollegrondsgroenten erg gevoelig voor invloeden van buitenaf zoals insecten, ziekte of ongunstige weersomstandigheden. Daarnaast zijn er de jaarlijkse contractprijsbesprekingen die in de sector voor heel wat onzekerheid kunnen zorgen. Op een rendabele manier vollegrondsgroenten telen is immers geen evidentie voor heel wat telers. Het natte voorjaar en de stormen waar we deze zomer mee te maken kregen, zorgden voor moeilijkheden bij het planten van heel wat wintergroenten. We zien door de late plantdata dat boeren gewassen in meerdere werkgangen moeten oogsten, wat de kosten natuurlijk opdrijft. De natte en vrij warme zomer zorgde ook voor een hogere ziektedruk in heel wat teelten, denk alleen al maar aan de slakken die dit jaar ook extra aandacht vroegen om oogsten te redden.
Jaarlijkse contractbesprekingen
In de aanloop naar de winter komen de telers- en verwerkende organisaties in de groentesector samen voor de contractbesprekingen. Hier worden niet enkel prijsafspraken gemaakt, maar ook overeenkomsten gezocht rond kwaliteitseisen en levering. Beide partijen brengen hun bekommernissen mee naar de onderhandelingstafel en proberen een evenwicht te vinden dat voor beide haalbaar is. De afspraken waar de sector het voorjaar mee ingaat, bepalen voor een belangrijk stuk of telers het nog zien zitten om bepaalde groenten te zaaien of te planten en hebben dus ook een invloed op het areaal. Ook Boerenbond is vertegenwoordigd in de telersvereniging Ingro en BND, die de belangen van de groentetelers verdedigt. Maar ook in andere telersverenigingen van industriegroenten is dit een bijzonder spannend moment.
Water en voeding
Geen kwaliteitsvolle groenteteelt zonder voldoende water. Het beregenen van groentepercelen is niet de favoriete bezigheid van de landbouwer, want het is erg arbeidsintensief en dus ook kostelijk. Maar in lange periodes van droogte is het een noodzaak. Voldoende toegang tot water is dus van groot belang. Hetzelfde geldt voor bemesting. Heel wat groenten zijn nitraatgevoelig en hebben dus nood aan een voldoende hoge bemesting, maar springen hier niet altijd even efficiënt mee om. Landbouwers de verantwoordelijkheid geven om hun teelten te bemesten op het moment dat de plant deze voeding kan opnemen is dus cruciaal. Helaas steunt de wetgever op dit vlak nog te veel op kalenderlandbouw en willen we nog meer evolueren naar de juiste meststof op het juiste moment aan de juiste dosis met de juiste toedieningswijze.
Nood aan helpende handen
De teelt van een aantal wintergroenten is sterk afhankelijk van externe arbeidskrachten. Denk bijvoorbeeld maar aan de oogst van bloemkool en spruiten, waarvoor er meestal een beroep wordt gedaan op de hulp van seizoenarbeiders. De inspanningen die Boerenbond heeft gedaan om de 100 dagenregeling voor lange termijn te verzekeren is in dat opzicht een belangrijke stap voor de sector. Maar het vinden van geschikt en toegewijde helpende handen blijft voor veel telers elk jaar een uitdaging. Als de contractprijs laag is, is de ruimte om hen te betalen erg krap en veel seizoenarbeiders voelen dan meer voor een beter betaalde job die minder fysieke inspanning vraagt. De oogst van wintergroenten gebeurt immers niet altijd in aangenaam zonnig weer en valt ook buiten de normale kantooruren.
Gezond verstand bij gewasbescherming
Last but not least moeten we het ook over gewasbescherming hebben. Telers zetten volop in op integrated pest management (IPM) en gebruiken dus zo weinig mogelijk gewasbeschermingsmiddelen en zetten deze zo milieubewust en efficiënt mogelijk in. Dat neemt echter niet weg dat deze middelen noodzakelijk zijn om gevoelige teelten op een goede manier te laten groeien en ze te beschermen tegen invloeden van buitenaf. Met een Europees gewasbeschermingsmiddelen-aanbod dat zienderogen slinkt zitten heel wat telers echter met de handen in het haar. Het verdwijnen van bijvoorbeeld Mancozeb tegen valse meeldauw in uien en heel wat zaadcoatings die niet meer beschikbaar zijn vormen een groot probleem omdat er amper of geen alternatieven op de markt zijn. Boerenbond vraagt dan ook om gezond verstand bij het omgaan met toelatingen, net zoals landbouwers hun gezond boerenverstand gebruiken bij de teelt van deze lekkere en gezonde wintergroenten. We willen er immers ook volgende winter nog van kunnen blijven genieten.
Auteur: Nele Kempeneers
Wintergroenten voor de versmarkt en de industrie
Boerenbond voorziet leden van bedrijfseconomische inzichten van heel wat wintergroenten zodat telers met kennis van zaken kunnen oordelen aan welke voorwaarden ze het komende jaar nog groenten willen telen. Daarnaast tracht Boerenbond zijn leden te ondersteunen door in MAP 7 voldoende mogelijkheden over te houden om de teelt van wintergroenten te garanderen. Net als het onder controle houden van ziekten en plagen volgens IPM. Als er aan de noodrem moet getrokken worden helpt Boerenbond aan de overheid uit te leggen wat het nut is van het correct gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Boerenbond hecht veel belang aan samenwerking, ook met onze afnemers. Dit kan al dan niet via onze coöperaties voor de versmarkt, maar ook voor de diepvriesindustrie is het goed dat er telersverenigingen zijn om meer evenwicht te brengen in alle gesprekspartners die rond de tafel zitten.
“Onze klanten kiezen voor smaak en versheid” + video
Griet en Johan verkopen dagverse aardbeien op het veld
Al bijna dertig jaar telen Griet Van Olmen en echtgenoot Johan Vermeiren aardbeien ‘op het veld’.
“Gelukkig kunnen we in deze drukke periode op onze ouders rekenen” + video
Floris Verscheure heeft een fulltime job als opfokbegeleider bij Vepymo, hij heeft samen met zijn vriendin Delphine drie kinderen en bouwt ondertussen een nieuwe stal voor hun schapenhouderij in Torhout.
Minister Brouns gaat in op vraag Boerenbond om pragmatisch om te gaan met tussentijdse stikstofreductie
Minister werkt aan duidelijk kader met toepasbare praktijken en kondigt concrete acties aan
Vanuit Boerenbond herhaalden we onze vraag om te werken aan een ander en haalbaar stikstofdecreet.
“We kozen voor het gemak van het dier en dat van ons”
Deze week brengen we een in Boer&Tuinder uitgebreid dossier over vrijloopkraamstallen. We bezochten Francis Hanssens en Marleen Messely in Lendelede die hun oude kraamstallen zes jaar geleden vervingen door een systeem dat zowel henzelf als de zeugen maximaal comfort gaf. Het werden vrijloopkraamhokken.
De markt vraagt om rundvlees, kan de sector antwoorden?
Er zijn weinig redenen om aan te nemen dat de recente prijsstijgingen even snel zullen gaan als ze gekomen zijn.
Grachtenkaart op de lange baan geschoven
Nieuwe einddatum is 30 november 2029
Gezond boerenverstand gevraagd!
In een recente studie wordt bemesting genoemd als de oorzaak voor meer hooikoorts. In de praktijk wordt er tijdig gemaaid of begraasd, nog voor het gras bloeit en dus pollen verspreidt. De studie veroorzaakte een terechte golf van verontwaardiging.
"We brengen smaak en gezondheid samen in een fles"
Danny Massoels uit Nieuwerkerken is fruitteler in hart en nieren. Na een ongelukkige val met rugletsel als gevolg, veranderde zijn kijk op het leven. Zonder opvolger in het vizier, verkocht hij het grootste del van zijn gronden en ging hij een nieuwe uitdaging aan.
Eerste positief geval bij dier geïmporteerd uit Frankrijk
Op een rundveebedrijf in de provincie Luik is voor het eerst in België een dier positief getest op het EHD-virus.
Geef je reactie op MAP7
+ Hulpdocument
Zoals bekend loopt er vandaag een openbaar onderzoek over MAP 7 en het milieueffectenrapport (MER) van dit plan. Tot en met 16 mei 2025 kunnen er reacties ingestuurd worden.
Koolstoftool geeft landbouwers inzicht in koolstofopbouw
De Koolstoftool is een nieuwe toepassing binnen het bodempaspoort die de opbouw van organische koolstof op een landbouwperceel simuleert.
Bemestingsprognoses nu beschikbaar
Wil je weten hoeveel je mag bemesten op je percelen? Kijk dan nu de bemestingsprognose na.
Verplicht digitaal gewasbeschermingsmiddelenregister vanaf 2026
In afwachting van een aanpassing aan de Europese uitvoeringsverordening vraagt Boerenbond uitstel tot 1 januari 2030.
Wacht niet met vaccineren tegen blauwtong
De vaccinatiecampagne loopt. Volgens minister Clarinval gaven de producenten de garantie dat er voldoende dosissen beschikbaar zullen zijn om de runderen en schapen voor juni te vaccineren.
Daarom hoor jij bij Boerenbond
Als lid sta je bij Boerenbond op de eerste rij! Wij luisteren naar jouw noden en bieden je ondersteuning waar nodig. Sluit je vandaag nog aan en profiteer van vormingen en advies op maat. Dankzij exclusieve voordelen verdien je je lidgeld zo terug.
DGZ ziet varkensstapel verder afnemen
Vlaanderen telde in 2024 iets meer dan 4 mln vleesvarkensplaatsen. Ten opzichte van 2023 is dat een daling met 270.000..
