De Vlaming en zijn liefde voor voedsel
Geen feest zonder heerlijk eten op tafel. Maar ook op doodgewone dagen staat voedsel centraal in ons leven én in dat van onze landbouwsector. Om meer inzicht te krijgen in de consumptiekeuzes die de Vlaming maakt nam VLAM onderzoeksbureau GfK onder de arm. Het resultaat is de '5G-mix van VLAM’, een lijvige uitgave die dieper inzoomt op genot, gemak, geld, gezondheid en geweten.
Wat en hoeveel we kopen is geen geheim. Die cijfers worden jaarlijks gepubliceerd en tonen veranderende trends in het aankoopgedrag van de Vlaamse consument. VLAM, het Vlaams centrum voor Agro- en Visserijmarketing, brengt deze met regelmaat van de klok naar buiten via haar online kennisbank. Wat minder transparant is, is de motivatie van consumenten om een bepaald product in de winkelkar te leggen of er net van af te zien.
Net die informatie over waarom consumenten bepaalde keuzes maken is ongelofelijk interessant, zowel voor primaire voedselproducenten als de verwerkende industrie en handel. Het marktonderzoek dat GfK deed in opdracht van VLAM biedt antwoord op heel wat vragen en gaat uit van vijf basiselementen die gedrag verklaren: genot, geld, gezondheid, gemak en geweten (in die volgorde van belangrijkheid). Daarnaast spelen natuurlijk ook het moment en de plaats van aankoop een bepalende rol.
Genieten van Belgische kost
Bijna 90% van de Vlamingen geeft aan de typisch Belgische keuken – denk aan steak-friet of stoemp met worst – lekker te vinden. 68% zegt dat zijn lievelingsgerecht uit die Belgische keuken komt. Dat zien we ook terug in onze aankopen, want 26% van de Vlamingen kookt bijna elke dag een Belgisch potje, de helft geeft aan dit 2 tot 4 keer per week te doen. Maar er is ook een duidelijke drang naar variatie. Vooral Zuid-Europese en Oosterse gerechten doen ons naar nieuwe ingrediënten grijpen. Er wordt ook gevarieerd tussen vlees, vis en vegetarische alternatieven, net als tussen aardappelen, pasta en rijst. Inspiratie voor gerechten zoekt de Vlaming nog steeds graag in kookboeken, online, via familie en vrienden en op sociale media.
Op het menu
Hoewel de Vlaming zegt frieten en pasta het lekkerst te vinden, behoudt de aardappel de titel van meest populaire maaltijdbegeleider. Maar het valt ook op dat hij het meest gebruikt wordt in de klassieke aardappel-vlees-groentengerechten. Een hipper imago dat aardappelen linkt aan modernere gerechten is dus nodig. De Vlaming is fan van groenten, maar ziet ze vooral als hoofdmaaltijd. Er is dus nog werk aan de winkel om ze ook als tussendoortje of lichte maaltijd klaar te maken. Fruit eten we dan weer liefst als namiddagsnack of bij het ontbijt. Ook naar de populariteit van plantaardige alternatieven voor vlees werd gepeild. Consumenten scoren deze zowel op het vlak van smaak als veelzijdigheid lager dan vlees. Dat toont aan dat deze producten nog niet ingebakken zitten in onze eetcultuur. Zuivel daarentegen valt bij 88% van de Vlamingen duidelijk in de smaak en komt maar liefst vier keer per dag voor in onze drink- of eetmomenten. Een vaste waarde dus.
Tijd en moeite besparen
Smaak is dus duidelijk een bepalende factor in het consumptie- en eetpatroon van de Vlaming. Maar op de tweede plaats staat nog een niet te onderschatten element, namelijk hoe makkelijk het is om een product te kopen, te bewaren en klaar te maken. Het onderzoek bracht enkele interessante bevindingen naar boven. Dat Vlamingen aardappelen moeilijk te bewaren vinden en het klaarmaken veel tijd en moeite vraagt. Ook het schoonmaak- en snijwerk bij fruit en groenten is iets waar we tegenop zien. Vlees kopen en bereiden daarentegen vinden Vlamingen over het algemeen makkelijk, net als zuivelproducten die vaak al kant-en-klaar zijn.
We maken het graag makkelijk
Thuis geleverde- en afhaalmaaltijden zitten de laatste jaren in de lift. Zelf koken doen we liefst op weekdagen en vaker in de winter dan in andere seizoenen. Ook het aantal gezinnen dat thuis geleverde maaltijdboxen bestelt, steeg sinds 2016 met een derde. Vooral alleenstaanden doen regelmatig een beroep op kant-en-klaarmaaltijden, zoals diepvriespizza, maar zowat alle Vlamingen geven aan dit ministens één keer per jaar te kopen en doen dat vooral in de supermarkt. Deze nood aan gemak en tijdswinst in ons drukke leven verklaart ook de populariteit van voorgesneden fruit, verwerkte aardappelen, bereide groenten of vlees dat klaar is om meteen in de pan te leggen. De daling in verkoop van hele kip ten voordele van aparte stukken is een perfect voorbeeld van die evolutie.
Wat mag dat kosten?
Koken kost geld, en daar is de consument zich echt wel van bewust. Hoewel de Vlaming aangeeft bereid te zijn om meer te betalen voor bijvoorbeeld extra duurzaamheidsgaranties, geeft hij ook aan dat die meerprijs binnen de perken moet blijven. Ouderen zijn eerder geneigd om dat extra geld neer te tellen dan de jonge consument. Soms schuiven we met plezier onze prijsbewustheid aan de kant, bijvoorbeeld voor het genot van een etentje op restaurant of een makkelijke klaargemaakte maaltijd. Geld speelt dus een rol, maar wel binnen het evenwicht van de 5G’s.
Vraag niet te weinig
Omdat heel wat voedingsmiddelen behoren tot onze dagelijkse routine en moeilijk vervangbaar zijn door alternatieven, zijn consumenten voor bepaalde basisproducten niet erg gevoelig voor hun prijs. Appels is zo’n voorbeeld waarbij, hoewel er heel wat andere fruitsoorten beschikbaar zijn, de Vlaming ook bij een serieuze prijsstijging blijft vasthouden aan zijn keuze. Die theorie geldt ook voor bijvoorbeeld aardappelen, halfvolle melk en gehakt. Het onderzoek toont zelfs aan dat supermarkten soms te lage prijzen vragen voor prijsinelastische basisproducten, waardoor de retailer en dus ook de boer omzet misloopt.
Lekker én gezond
Als het over gezond eten gaat, is de Vlaming er over het algemeen van overtuigd dat gevarieerd en met mate eten beter is dan bepaalde voedingsmiddelen uit je menu te schrappen. Daarnaast gaan we er ook van uit dat zelfgemaakt gezonder is dan kant-en-klaar, veel groenten en fruit eten belangrijk is, er een evenwicht moet zijn tussen de essentiële voedingsstoffen én dat gezondheid gerust samen mag gaan met genieten en gemak. Het aantal veganisten en vegetariërs in Vlaanderen blijft dan ook stabiel en beperkt.
Weten is eten
Maar hoe bepalen we of een product gezond is of niet? Hulpmiddelen als de Nutri-Score blijken voor iets meer dan de helft van de mensen een beperkte invloed te hebben op hun aankoopkeuzes. Naast de gegevens op de verpakking zijn ook het internet en vrienden en familie een bron van informatie. Maar de wil om gezond te eten strookt niet altijd met ons gedrag. Vlamingen overschatten onder andere hun groenteconsumptie en grijpen regelmatig naar makkelijke maaltijden die snel, lekker en goedkoop zijn. Opvallend is dat vegetarische vleesvervangers zeer laag scoren wanneer aan consumenten gevraagd wordt of ze passen binnen een gezond voedingspatroon, lager dan bijvoorbeeld rund- en varkensvlees. Zuivel scoort dan weer erg goed. Tot slot blijken bepaalde voedingsmythes lastig te doorbreken. Zo denkt bijna 40% van de Vlamingen ten onrechte dat aardappelen dikmakers zijn.
Zuiver (gew)eten
Last but not least gaat de Vlaming ook zijn verantwoordelijkheid rond duurzaamheid niet uit de weg. Al blijkt dat makkelijker gezegd dan gedaan, want het is een vaag en complex begrip dat we zowel linken aan uitstoot, energie, bemesting, dierenwelzijn, verspilling en zoveel meer. Probeer door al die bomen het bos maar eens te zien. Over het algemeen worden groenten, fruit, aardappelen, peulvruchten, kaas en eieren als het meest duurzaam aanzien. Vlees- en vleesvervangers scoren heel wat lager in het lijstje. Consumenten proberen zelf ook kleine inspanningen te doen. Een eigen verpakking gebruiken, kopen bij lokale winkels en producenten, minder verspillen en minder vlees consumeren zijn de vaakst aangehaalde kleine stappen.
Willen maar niet kunnen?
Het is echter duidelijk dat duurzaamheid ook regelmatig in conflict komt met de andere G’s. Zo wordt duurzame voeding geassocieerd met hogere prijzen, het leveren van extra inspanningen, een minder goede smaakervaring en wantrouwen over correcte informatie en labeling. Duidelijke, concrete manieren om duurzamer te consumeren scoren dan ook goed. Het label ‘biologische voeding’ bijvoorbeeld neemt toe in populariteit, al is de gestegen omzet in bioproducten ook te verklaren door prijsstijgingen. Milieuvriendelijkheid is nog zo’n duurzaamheidsaspect dat hoog op de agenda staat. Maar net als bij biologische productie toont het onderzoek aan dat Vlamingen weinig kennis hebben over wat dit precies inhoudt en hoe onze voeding scoort in vergelijking met andere landen. Een kleine meerderheid geeft ook aan dierenwelzijn belangrijk te vinden bij de aankoop van verse voeding. De lokale, korte keten sluit het rijtje van duurzaamheidsfactoren af. Ondanks de intentie om vaker lokaal te kopen, blijken gemak en geld het toch vaak te winnen van kopen bij de hoevewinkel. De meest toegewijde lokale kopers zijn dan ook personen met meer tijd zoals gepensioneerden en hogere sociale groepen met een grotere portemonnee. Intentie is hier de sleutel: 25% van de Vlamingen koopt al vaak lokaal, 57% wil dit in de toekomst vaker doen.
Consument beter begrijpen
Zoals het onderzoek van VLAM en GFK uitwijst, is consumentengedrag op het vlak van verse voeding een complex gegeven waarbij zowel ratio als emotie een rol spelen. Genot, gemak, geld, gezondheid en geweten vormen samen vijf elementen die inzicht geven in de keuzes die Vlamingen maken en helpen professionals die met voeding bezig zijn om kansen en uitdagingen te ontdekken.
“Onze klanten kiezen voor smaak en versheid” + video
Griet en Johan verkopen dagverse aardbeien op het veld
Al bijna dertig jaar telen Griet Van Olmen en echtgenoot Johan Vermeiren aardbeien ‘op het veld’.
“Gelukkig kunnen we in deze drukke periode op onze ouders rekenen” + video
Floris Verscheure heeft een fulltime job als opfokbegeleider bij Vepymo, hij heeft samen met zijn vriendin Delphine drie kinderen en bouwt ondertussen een nieuwe stal voor hun schapenhouderij in Torhout.
Minister Brouns gaat in op vraag Boerenbond om pragmatisch om te gaan met tussentijdse stikstofreductie
Minister werkt aan duidelijk kader met toepasbare praktijken en kondigt concrete acties aan
Vanuit Boerenbond herhaalden we onze vraag om te werken aan een ander en haalbaar stikstofdecreet.
“We kozen voor het gemak van het dier en dat van ons”
Deze week brengen we een in Boer&Tuinder uitgebreid dossier over vrijloopkraamstallen. We bezochten Francis Hanssens en Marleen Messely in Lendelede die hun oude kraamstallen zes jaar geleden vervingen door een systeem dat zowel henzelf als de zeugen maximaal comfort gaf. Het werden vrijloopkraamhokken.
De markt vraagt om rundvlees, kan de sector antwoorden?
Er zijn weinig redenen om aan te nemen dat de recente prijsstijgingen even snel zullen gaan als ze gekomen zijn.
Grachtenkaart op de lange baan geschoven
Nieuwe einddatum is 30 november 2029
Gezond boerenverstand gevraagd!
In een recente studie wordt bemesting genoemd als de oorzaak voor meer hooikoorts. In de praktijk wordt er tijdig gemaaid of begraasd, nog voor het gras bloeit en dus pollen verspreidt. De studie veroorzaakte een terechte golf van verontwaardiging.
"We brengen smaak en gezondheid samen in een fles"
Danny Massoels uit Nieuwerkerken is fruitteler in hart en nieren. Na een ongelukkige val met rugletsel als gevolg, veranderde zijn kijk op het leven. Zonder opvolger in het vizier, verkocht hij het grootste del van zijn gronden en ging hij een nieuwe uitdaging aan.
Eerste positief geval bij dier geïmporteerd uit Frankrijk
Op een rundveebedrijf in de provincie Luik is voor het eerst in België een dier positief getest op het EHD-virus.
Geef je reactie op MAP7
+ Hulpdocument
Zoals bekend loopt er vandaag een openbaar onderzoek over MAP 7 en het milieueffectenrapport (MER) van dit plan. Tot en met 16 mei 2025 kunnen er reacties ingestuurd worden.
Koolstoftool geeft landbouwers inzicht in koolstofopbouw
De Koolstoftool is een nieuwe toepassing binnen het bodempaspoort die de opbouw van organische koolstof op een landbouwperceel simuleert.
Bemestingsprognoses nu beschikbaar
Wil je weten hoeveel je mag bemesten op je percelen? Kijk dan nu de bemestingsprognose na.
Verplicht digitaal gewasbeschermingsmiddelenregister vanaf 2026
In afwachting van een aanpassing aan de Europese uitvoeringsverordening vraagt Boerenbond uitstel tot 1 januari 2030.
Wacht niet met vaccineren tegen blauwtong
De vaccinatiecampagne loopt. Volgens minister Clarinval gaven de producenten de garantie dat er voldoende dosissen beschikbaar zullen zijn om de runderen en schapen voor juni te vaccineren.
Daarom hoor jij bij Boerenbond
Als lid sta je bij Boerenbond op de eerste rij! Wij luisteren naar jouw noden en bieden je ondersteuning waar nodig. Sluit je vandaag nog aan en profiteer van vormingen en advies op maat. Dankzij exclusieve voordelen verdien je je lidgeld zo terug.
DGZ ziet varkensstapel verder afnemen
Vlaanderen telde in 2024 iets meer dan 4 mln vleesvarkensplaatsen. Ten opzichte van 2023 is dat een daling met 270.000..
