De Finse varkenssector
Finland profileert zich als de meest noordelijk gelegen landbouwregio ter wereld. De winters zijn er lang, koud en donker, de zomers zijn kort en intensief en de zon schijnt de klok rond. De koude condities zouden – naar eigen zeggen- de natuurlijke smaak van het voedsel stimuleren.
De bevolking bedraagt,5,5 miljoen inwoners (minder dan de helft van België) en het landoppervlak is met 336.855 km² ruim 10 keer zo groot als België. Dit maakt dat de bevolkingsdichtheid ruim 20 keer lager ligt. 80% van het land is bebost en als ‘land van de 1000 meren’ bestaat 9,4% van het oppervlak uit water.
Finnen consumeren relatief veel vlees: met zo’n 29 kg per persoon per jaar is het aandeel varkensvlees nog net het grootst, maar kip volgt met 28 kg op de voet, gevolgd door rund (17 kg). Dat is vooral wat kip en in mindere mate wat rund betreft een stuk hoger dan in België, maar lager als het gaat over varkensvlees.
In 2022 telde Finland 425 gespecialiseerde varkensbedrijven. Volgens Mari Lukkariniemi, senior adviseur bij de Centrale Unie van Finse Landbouwers en Boseigenaars (MTK), waren er ongeveer 370 Finse bedrijven waar de varkenstak voor de meeste omzet zorgde.
De varkensstapel omvatte ongeveer 75.000 zeugen, 477.000 vleesvarkens en 493.000 biggen, ongeveer een vijfde van de varkensstapel in Vlaanderen. Er waren gemiddeld 1329 varkens per bedrijf. De totale productie bedroeg 170.000 ton varkensvlees, hoofdzakelijk voor binnenlands verbruik (de zelfvoorzieningsgraad is 106%). Er zijn 35 varkensslachthuizen, waarvan de grootste drie samen instaan voor 80% van de slachtingen.
Varkensbedrijven hebben meestal een contract met een slachthuis, en situeren zich vaak in de nabijheid ervan. De contracten hebben een vaste opzegperiode, en het is niet zeer gebruikelijk om van slachthuis te veranderen. Twee van de grootste slachthuizen en coöperaties van vleesverwerkers zijn (deels) eigendom van boerencoöperaties, waarbij het niveau van eigendomsaandelen en beslissingsmacht varieert.
De InterPIG data van 2022 leren dat de productiekost in Finland hoger ligt dan in de meeste andere Europese landen. Vergeleken met België zijn zowel de arbeidskosten als de vaste kosten hoger, maar de voederkosten liggen lager, wellicht door de eigen voederproductie.
Qua technische prestaties zit Finland, ondanks het niet couperen, op een vergelijkbaar niveau als België. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat de Finse InterPIG data nagenoeg alle Finse bedrijven omvatten, terwijl dit voor de Belgische data niet het geval is.
Graangevoederde varkens
De Finse varkenshouderij concentreert zich vooral in het zuidwesten, waar ook het meeste graan wordt geteeld: gerst, tarwe en rogge maar ook haver: Finland is de vijfde grootste haverproducent ter wereld. Maïs kan zo ver noordelijk niet geteeld worden.
Het varkensvoeder is voornamelijk gebaseerd op gerst en tarwe, de haver is vooral bestemd voor het pluimvee. Het verminderen van de soja-import staat op de agenda, en een steeds groter deel van de productie is al sojavrij. Alternatieve eiwitbronnen zijn gersteiwitisolaat (een nevenproduct uit de alcohol- en zetmeelindustrie), voedererwten en veldbonen.
Veel van de varkenshouders zijn minstens deels zelfvoorzienend op het vlak van granen, maar er zijn ook niet grondgebonden varkensbedrijven. Meestal wordt brij gevoederd in een lange trog. De gunstige verhouding voederplaatsen/dieren (in dit geval 1/1) wordt, samen met de halfroostervloer, als één van de succesfactoren gezien voor het houden van varkens met intacte staarten. Varkensmest wordt gebruikt op de eigen graanakkers of op akkers van akkerbouwers waarmee wordt samengewerkt.
Volgens Timo Heikkilä, een Finse varkenshouder, belangenverdediger en vijfde generatie ondernemer die in de sector beschouwd wordt als pionier en toppresteerder, is in Finland niet nitraat maar wel fosfor de meest beperkende factor. Zijn bedrijf beschikt over een vergunning voor 4300 zeugen, waarvan 3500 plaatsen ingevuld worden. Het fosforprobleem kadert onder meer in de bestrijding van eutrofiëring in de Baltische Zee, beschouwd als een van de meest verontreinigde zeeën ter wereld. Fytase en laagfosforvoeder worden dan ook standaard toegepast in de varkenshouderij. Heikkilä concentreert in een zelf ontworpen installatie de oorspronkelijk in de mengmest aanwezige fosfor (0,45 kg/ton) tot het 15-voudige in de droge fractie (7,0 kg/ton) door gebruik te maken van bezinking, zon en wind. Ter vergelijking: de forfaitaire norm voor P2O5 in zeugenmengmest is in Vlaanderen 1,4 kg/ton, omgerekend naar fosfor (P) is dit 0,61 kg/ton. De droge fractie (25-30% droge stof) met hoog aandeel fosfor (7,0 kg/ton) kan dan worden getransporteerd naar een minder landbouwdens gebied op 100 à 130 km afstand. Het varkensbedrijf zelf is gesitueerd nabij stedelijk gebied, wat volgens de varkenshouder een goede drijfveer is om op alle vlakken zo duurzaam mogelijk te boeren. En dat draagt dan weer bij tot een positief imago en een hoge mate van beroepstrots.
Salmonellavrij
Vergeleken met de rest van Europa (en bij uitbreiding de wereld), hebben Finland, Noorwegen en Zweden traditioneel een zeer lage salmonellabesmettingsgraad, mede dankzij het koude klimaat. Daarnaast hebben ze strenge salmonellacontroleprogramma’s. De Finse wetgeving legt op dat vlees, voeder en dieren salmonellavrij moeten zijn. Als er toch een besmetting wordt vastgesteld, moeten er dieren geruimd worden. Een verzekering tegen dit risico is dus een noodzaak, maar brengt ook een zware kost met zich mee. Preventie gebeurt in de vorm van (externe) bioveiligheidsmaatregelen, bv. door knaagdieren (dragers van salmonella) tot in het extreme te weren. Op het bedrijf van Timo Heikkilä is bv. elke potentiële opening voor muizen dichtgemaakt: waar de voederbuizen de stal binnenkomen is zorgvuldig dichtingspasta aangebracht, er is een inox plaat geplaatst over de naden tussen de betonpanelen, de deuren zijn onderaan voorzien van borstels in koper, enz.
Castratieban in 2035
Mari Lukkariniemi maakt zich vooral zorgen over het recent besliste castratieverbod dat zal ingaan op 1/1/2035, tot ongenoegen van de sector. Finland is daarmee volgens haar het eerste land waar castratie verboden wordt. De adviseur vreest dat daardoor de goede behaalde resultaten op het vlak van reductie van staartbijten tenietgedaan kunnen worden. Bovendien is er ongerustheid voor de reactie van de afnemers in het geval er vlees met berengeur op de markt komt. De huidige praktijk is castratie met pijnbestrijding, in 2027 komt daar verplicht lokale verdoving bij.
Voor wat hoort wat
Nog steeds volgens de Finse varkenshouder Heikkilä, vormen (toenemende) duurzaamheidseisen geen bedreiging, mits lokale en Europese overheden hun verantwoordelijkheid opnemen in de vorm van duidelijke, haalbare en geïntegreerde doelstellingen, die zich bijvoorbeeld ook vertalen in snelle vergunningsprocedures.
Dierenwelzijn wordt door de Finse overheid gestimuleerd door middel van investeringssteun, gewoonlijk is er voor dierenwelzijnsverhogende investeringen 30% steun. Daarnaast zijn er ook premies voor vrijloopkraamhokken en intacte staarten.
Conclusie
De Finse varkenssector is klein, met relatief kleinschalige bedrijven, en gericht op de thuismarkt, maar loopt – in vergelijking met Vlaanderen en andere Europese landen- vooruit op het vlak van dierenwelzijn (o.a. intacte staarten) en salmonellavrije productie. Dat weegt echter op de kosten en op de rendabiliteit. De afhankelijkheid van soja-import is laag en wordt steeds kleiner. De zelfvoorziening op vlak van voeder komt tot uiting in relatief lage voederkosten.
Auteurs: Suzy Van Gansbeke, Agentschap Landbouw en Zeevisseri en Filip Deveux, Boerenbond
Onze experten
“Onze klanten kiezen voor smaak en versheid” + video
Griet en Johan verkopen dagverse aardbeien op het veld
Al bijna dertig jaar telen Griet Van Olmen en echtgenoot Johan Vermeiren aardbeien ‘op het veld’.
“Gelukkig kunnen we in deze drukke periode op onze ouders rekenen” + video
Floris Verscheure heeft een fulltime job als opfokbegeleider bij Vepymo, hij heeft samen met zijn vriendin Delphine drie kinderen en bouwt ondertussen een nieuwe stal voor hun schapenhouderij in Torhout.
Minister Brouns gaat in op vraag Boerenbond om pragmatisch om te gaan met tussentijdse stikstofreductie
Minister werkt aan duidelijk kader met toepasbare praktijken en kondigt concrete acties aan
Geef je reactie op MAP7
+ Hulpdocument
Zoals bekend loopt er vandaag een openbaar onderzoek over MAP 7 en het milieueffectenrapport (MER) van dit plan. Tot en met 16 mei 2025 kunnen er reacties ingestuurd worden.
De markt vraagt om rundvlees, kan de sector antwoorden?
Er zijn weinig redenen om aan te nemen dat de recente prijsstijgingen even snel zullen gaan als ze gekomen zijn.
Grachtenkaart op de lange baan geschoven
Nieuwe einddatum is 30 november 2029
Gezond boerenverstand gevraagd!
In een recente studie wordt bemesting genoemd als de oorzaak voor meer hooikoorts. In de praktijk wordt er tijdig gemaaid of begraasd, nog voor het gras bloeit en dus pollen verspreidt. De studie veroorzaakte een terechte golf van verontwaardiging.
"We brengen smaak en gezondheid samen in een fles"
Danny Massoels uit Nieuwerkerken is fruitteler in hart en nieren. Na een ongelukkige val met rugletsel als gevolg, veranderde zijn kijk op het leven. Zonder opvolger in het vizier, verkocht hij het grootste del van zijn gronden en ging hij een nieuwe uitdaging aan.
“We kozen voor het gemak van het dier en dat van ons”
Deze week brengen we een in Boer&Tuinder uitgebreid dossier over vrijloopkraamstallen. We bezochten Francis Hanssens en Marleen Messely in Lendelede die hun oude kraamstallen zes jaar geleden vervingen door een systeem dat zowel henzelf als de zeugen maximaal comfort gaf. Het werden vrijloopkraamhokken.
Eerste positief geval bij dier geïmporteerd uit Frankrijk
Op een rundveebedrijf in de provincie Luik is voor het eerst in België een dier positief getest op het EHD-virus.
Koolstoftool geeft landbouwers inzicht in koolstofopbouw
De Koolstoftool is een nieuwe toepassing binnen het bodempaspoort die de opbouw van organische koolstof op een landbouwperceel simuleert.
Bemestingsprognoses nu beschikbaar
Wil je weten hoeveel je mag bemesten op je percelen? Kijk dan nu de bemestingsprognose na.
Verplicht digitaal gewasbeschermingsmiddelenregister vanaf 2026
In afwachting van een aanpassing aan de Europese uitvoeringsverordening vraagt Boerenbond uitstel tot 1 januari 2030.
Wacht niet met vaccineren tegen blauwtong
De vaccinatiecampagne loopt. Volgens minister Clarinval gaven de producenten de garantie dat er voldoende dosissen beschikbaar zullen zijn om de runderen en schapen voor juni te vaccineren.
Daarom hoor jij bij Boerenbond
Als lid sta je bij Boerenbond op de eerste rij! Wij luisteren naar jouw noden en bieden je ondersteuning waar nodig. Sluit je vandaag nog aan en profiteer van vormingen en advies op maat. Dankzij exclusieve voordelen verdien je je lidgeld zo terug.
DGZ ziet varkensstapel verder afnemen
Vlaanderen telde in 2024 iets meer dan 4 mln vleesvarkensplaatsen. Ten opzichte van 2023 is dat een daling met 270.000..
