Types

Thema's

Sectoren

Regio's

2382 zoekresultaten
fvvf

FAQ bedienden vanaf 1 juli

De Paritaire Comités voor de Land- en Tuinbouw waren in het verleden uitsluitend bevoegd voor de arbeiders.

De bedienden vielen meestal onder het aanvullend Comité voor Bedienden (PC 200) of, wanneer je als werkgever ook een winkel hebt, onder de zelfstandige kleinhandel (PC 201). Wij konden dan ook zelf geen afspraken maken voor de bedienden. Daar is vanaf 1 januari 2023 verandering in gekomen. Er is een KB gepubliceerd waardoor de Paritaire Comités voor de Land- en Tuinbouw verruimd zijn met de bedienden die voordien ressorteerden onder P.C.200. 

Door deze wijziging veranderen er ook een aantal zaken voor de bedienden, we lijsten deze hieronder op.

Welke veranderingen zijn er?

Vormingen

De bedienden kunnen vanaf dit voorjaar ook vormingen volgen die door Eduplus worden ingepland. De loonkost wordt dan volledig aan de werkgever terugbetaald, dit kan via het sociaal fonds gerecupereerd worden. Het aanbod van cursussen bij Eduplus zal de komende jaren ook verder verruimd worden. Daarnaast kan je als bedrijf ook een individuele aanvraag doen bij Eduplus.

Flexibiliteit

De bedienden zullen dezelfde flexibiliteit krijgen als de arbeiders in paritair comité 144 en 145. Dit betekent dat ze flexibel kunnen werken met een maximum van 11 u/dag en 50 u/week. De arbeidsduurregeling geldt ook voor de bedienden.

Woon-werk vergoeding

In paritair comité 200 hebben bedienden enkel recht op een tussenkomst in eigen vervoer indien het loon minder dan +/- 32 000 euro is. Bij de arbeiders is er een ruimere regeling, deze wordt doorgetrokken voor de bedienden. Voor het openbaar vervoer is er een tussenkomst van 100%, voor de wagen, brommer, bromfiets,… bedraagt dit 75%. Iemand die met de fiets komt, heeft recht op een fietsvergoeding.

Werkkledij

De regeling voor arbeiders inzake werkkledij wordt ook van toepassing voor de bedienden. Indien er werkkledij moet zijn, wordt afgesproken dat de werknemer instaat voor het onderhoud. De arbeidsgeneesheer moet kijken dat er geen grote risico’s zijn voor de werknemer. De regeling van de arbeiders is gekopieerd voor de bedienden.

Indexering

Vanaf 1 januari 2024 zal de indexering voor de bedienden op dezelfde manier verlopen als voor de arbeiders. Bij de bedienden werd het loon nu, net als bij de arbeiders, 1 keer per jaar geïndexeerd. De indexering voor de bedienden gebeurde op basis van de gemiddelde sociale gezondheidsindex van november en december. Voor de arbeiders gebeurt dit aan de hand van de sociale gezondheidsindex van november. De indexeringsformule zal zowel voor de bedienden als de arbeiders op basis van de sociale gezondheidsindex van november zijn.

Ecocheques

In het paritair comité van de bedienden is de referteperiode voor de ecocheques 1 juni tot eind mei. De werkgever moet de bestelling van de ecocheques zelf doen in juni. De referteperiode en de bestelling van de ecocheques zal met de verandering van paritair comité op dezelfde manier verlopen als bij de arbeiders in PC 144 en 145 momenteel. Dit betekent dat de referteperiode wijzigt naar de periode van 1 juli tot 30 juni. Het sociaal fonds doet de berekening in december en de bestelling via Edenred. De werkgever moet hiervoor niets doen. De factuur voor de kost van de ecocheques wordt aan het bedrijf bezorgd. Voor een volledig gewerkt jaar als voltijdse werknemer bedraagt het bedrag 250 euro. Indien de werknemer minder lang in dienst is, wordt het bedrag van 250 euro pro rata uitbetaald, aan 1/12 per maand dat hij/zij in dienst is. Er geldt ook een pro rata regeling voor de deeltijdsen. 

Toekenning syndicale premie

Vanaf dit jaar komen bedienden ook in aanmerking voor de toekenning van de syndicale premie, dit wordt betaald door de vakbonden. De financiering gebeurt via het sociaal fonds.

Bijdrage voor het Sociaal Fonds

Voor bedienden wordt er door de werkgever een beperkte bijdrage van 1,15% betaald aan de R.S.Z. die bestemd is voor het WSF.

Landingsbanen en tijdskrediet

Alle mogelijke systemen van brugpensioen worden verlengd voor de arbeiders. De regeling die van toepassing is voor de land- en tuinbouw wordt ook verruimd voor de bedienden. Wat kan op vlak van landingsbanen of tijdskrediet, is ook mogelijk gemaakt in het paritair comité tuinbouw/landbouw voor de bedienden.  

Wat blijft hetzelfde als voordien?

Lonen en functieclassificatie

De bedienden die eerder onder paritair comité 200 vielen, zijn nu toegevoegd aan het paritair comité van landbouw en tuinbouw. De loonbarema’s die voor deze bedienden bestonden zijn overgenomen met de verandering van paritair comité naar dat van de tuinbouw en de landbouw. Naast de lonen is ook de functieclassificatie behouden bij de verandering van paritair comité.

Eindejaarspremie

In december wordt de eindejaarspremie betaald door de werkgever voor de werknemers van paritair comité 200. Dit blijft behouden bij de verandering van paritair comité. De werkgever betaalt in december een volledige 13e maand aan de bedienden.

Waarover lopen nog gesprekken?

Outplacement

Wanneer een bediende ontslagen wordt, moet de werkgever outplacement aanbieden. Hierin kan Eduplus een rol spelen. De tussenkomst vanuit de sociale fondsen voor outplacement wordt nog verder uitgeklaard in het sociaal overleg.

Leeftijdsdagen

Werknemers vanaf 45 jaar met een zekere anciënniteit kunnen 1, 2 of 3 dagen krijgen om vorming te volgen of vrijaf te nemen. Voor de arbeiders worden die dagen betaald via het sociaal fonds post einde loopbaan. Voor de bedienden wordt er bekeken hoe dit kan gebeuren.

Tweede pensioenpijler

De werkgever betaalt +/- 2% aan de RSZ om een aanvullend sectorpensioen op te bouwen. Hoe dit zal lopen voor bedienden in de toekomst, wordt nog bekeken. Tegen 2030 zouden alle regelingen voor arbeiders en bedienden identiek moeten zijn.

fgf

FAQ seizoenarbeid 2023

Op 9 juni 2023 viel uiteindelijk de beslissing over de seizoenregeling voor 2023. Vanaf 1 juli treedt de aangepaste seizoenregeling voor 2023 in werking.

De belangrijkste principes in deze nieuwe regeling zijn de volgende:

  • Het aantal dagen dat gewerkt kan worden stijgt,
  • Het loon wordt opgetrokken
  • En er is een (gedeeltelijke) compensatie voor de loonstijging.

Enkele belangrijke vragen en antwoorden over deze nieuwe regeling kan je hieronder terugvinden.

Hoeveel dagen kan iemand als seizoenarbeider werken?

Vanaf 1 juli 2023 kan een seizoenwerknemer 100 dagen werken in de tuinbouw. In de landbouw kunnen er 50 dagen gewerkt worden, of 100 halve dagen specifiek voor de melkveesector. Deze regeling voor de melkveehouderij is op aanvraag. Indien je een halve dag werkt, mag je in deze halve dag max. 4 u werken.

Hoeveel bedraagt het loon voor de seizoenarbeider?

Het brutoloon van de seizoenarbeider stijgt van het huidige loon van een seizoenarbeider naar het loon van 1e categorie reguliere werknemer. Voor de verschillende deelsectoren zorgt dit voor een verschillend loon. In de tabel kan je terugvinden wat de stijging is voor jouw deelsector.

Opgelet: in de bloemisterij en de boomkwekerij verloopt de optrekking van het loon in verschillende etappes. In de bloemisterij zal de loonaanpassing van 11,75 euro/u naar 12,88 euro/u in 2 stappen doorgevoerd worden. Op 1 juli 2023 is er een stijging van 0,57 euro. Op 1 januari 2024 is er een stijging van 0,56 euro. In de boomkwekerij verloopt de loonaanpassing in 3 etappes. Er is op 1 juli 2023 een stijging van 0,36 euro/u, op 1 januari 2024 een stijging van 0,50 euro/u en op 1 juli 2024 een stijging van 0,50 euro/u.

  Huidig loon (euro/uur) Nieuw loon vanaf 1/7/2023 (euro/uur) Totale loonsverhoging (euro/uur)
Landbouw 10,97 11,53 0,56 (+5,1%)
Vlas 14,78 14,78 0 (0%)
Bloemisterij 11,75 12,32 1,13 (+9,6%)
Boomkwekerij 13,16 13,52 1,36 (+10,3%)
Fruitteelt 10,75 12,41 1,66 (+15,4%)
Groenteteelt 10,75 11,98 1,23 (+11,4%)
Champignonteelt 11,61 11,61 0 (0%)

Onderstaande tabel geeft het overzicht van de totale loonverandering en de bijhorende compensatie.

  Huidig loon SA (euro/uur) Nieuw loon (euro/uur) Loonsverhoging (euro/uur) GGMMI (euro/uur) Totale compensatie overheid (euro/uur) Fiscale compensatie (euro/uur) Sociale compensatie (euro/uur) Meerkost teler (euro/uur)
Landbouw 10,97 11,53 0,56 12,11 0,56 0 0,56 0
Bloemisterij 11,75 12,88 1,13 12,11 0,36 0 0,36 0,77*
Boomkwekerij 13,16 14,52 1,36 12,11 0 0 0 1,36*
Fruitteelt 10,75 12,41 1,66 12,11 1,36 1,23 0,13 0,30
Groenteteelt 10,75 11,98 1,23 12,11 1,23 1,23 0 0

* Bijkomende compensatie vanuit WSF, beperkt in tijd

  • Bloemisterij 0,47 euro/uur van 1 juli 2023 tot 31 december 2024.
  • Boomkwekerij 0,95 euro/uur gecompenseerd vanaf 1 januari 2024 tot 30 juni 2025.

Op welke manier verloopt de compensatie?

De overheid komt tussen tot op het niveau van het GGMMI (gemiddeld gewaarborgd minimum maand inkomen), wat overeenkomt met 12,11 euro/uur. De compensatie tot dit niveau gebeurt via verschillende manieren.

  • Bedrijfsvoorheffing

Als werkgever houd je bedrijfsvoorheffing in die je vervolgens doorstort aan de FOD Financiën. Ter compensatie van de loonstijging is er een regeling uitgewerkt waarbij je een deel van de bedrijfsvoorheffing niet moet doorstorten. Het gaat hier over een bedrag van 1,23 euro per uur. Deze regeling is van toepassing voor de groenteteelt en de fruitteelt. Het aantal betaalde uren aan seizoenpersoneel wordt vermenigvuldigd met 1,23 euro en dit bedrag is aftrekbaar van de globale bedrijfsvoorheffing per bedrijf. Het bedrag van 1,23 euro/u zal ook geïndexeerd worden.

  • Sociale zekerheid

Het forfaitair dagloon zal verminderd worden voor de landbouw, bloemisterij en fruitteelt. Deze vermindering van het forfaitair dagloon zorgt voor een compensatie van 0,56 euro/u voor de landbouw, 0,36 euro/u voor de bloemisterij en 0,13 euro/u voor de fruitteelt. Deze bedragen zullen geïndexeerd worden. De nieuwe forfaitaire daglonen zijn hieronder terug te vinden.

  Loonsverhoging (euro/uur) Totale compensatie overheid (euro/uur) Fiscale compensatie (euro/uur) Sociale compensatie (euro/uur)
Landbouw 0,56 0,56 0 0,56
Bloemisterij 1,13 0,36 0 0,36
Boomkwekerij 1,36 0 0 0
Fruitteelt 1,66 1,36 1,23 0,13
Groenteteelt 1,23 1,23 1,23 0

 

Deelsector RSZ voornummer Functienummer Forfaitair dagloon (euro) Werkgeversbijdrage (euro)
Landbouw 193 of 293 91 12,04 4,29
Melkvee 193 of 293 91 12,04 4,29
Bloemisterij 494 89 15,73 5,30
Groenteteelt 194 99 24,80 9,33
Boomkwekerij 194 99 24,80 9,33
Witloofteelt 194 88 (<65 dagen) 24,80 9,33
Witloofteelt 594 90 (35 extra dagen) 31,01 11,67
Champignonteelt 194 of 594 92 24,80 9,33
Fruitteelt 194 93 21,87 8,23

 

Wat is de meerkost voor de werkgever?

In de landbouw en de groenteteelt worden de gestegen lonen volledig gecompenseerd vanuit de overheid, de nieuwe lonen liggen immers nog onder het GGMMI.

In de fruitteelt zal er, na de compensatie, voor de werkgever nog een meerkost zijn van 0,30 euro/u.

In de bloemisterij is er een totale meerkost van 0,77 euro/u voor de werkgever. Van 1 juli 2023 tot 31 december 2024 zal er echter 0,47 euro/u gecompenseerd worden door het WSF tuinbouw. De loonaanpassing van 11,75 euro/u naar 12,88 euro/u zal in 2 stappen doorgevoerd worden. op 1 juli 2023 is er een stijging van 0,57 euro. Op 1 januari 2024 is er een stijging van 0,56 euro.

In de boomkwekerij wordt in totaal 1,36 euro/u niet gecompenseerd door de overheid. Van 1 januari 2024 tot 30 juni 2025 zal er 0,95 euro/u gecompenseerd worden door WSF tuinbouw. De loonaanpassing verloopt hier in 3 etappes. Er is op 1 juli 2023 een stijging van 0,36 euro/u, op 1 januari 2024 een stijging van 0,50 euro/u en op 1 juli 2024 een stijging van 0,50 euro/u.

  Huidig loon SA (euro/uur) Nieuw loon (euro/uur) Loonsverhoging (euro/uur) Totale compensatie overheid (euro/uur) Meerkost teler (euro/uur)
Landbouw 10,97 11,53 0,56 0,56 0
Bloemisterij 11,75 12,88 1,13 0,36 0,77*
Boomkwekerij 13,16 14,52 1,36 0 1,36*
Fruitteelt 10,75 12,41 1,66 1,36 0,30
Groenteteelt 10,75 11,98 1,23 1,23 0

*Bijkomende compensatie vanuit WSG, beperkt in tijd

  • Bloemisterij 0,47 euro/uur van 1 juli 2023 tot 31 december 2024.
  • Boomkwekerij 0,95 euro/uur gecompenseerd vanaf 1 januari 2024 tot 30 juni 2025.

 

Kan ik als werkgever zien hoeveel dagen de seizoenarbeider al gewerkt heeft?

In de tuinbouwsector kan je via Green@Work nakijken hoeveel dagen je werknemer al gewerkt heeft als seizoenarbeider, als je seizoenarbeider hier uitdrukkelijk de toestemming voor gegeven heeft. Op basis van het rijksregisternummer of bisnummer kan je via de tool nakijken hoeveel dagen je werknemer reeds in de tuinbouw gewerkt heeft.

Voorlopig is green @work niet aangepast aan de 100dagen seizoenarbeid. Dat zal pas gebeuren als er duidelijkheid is in verband met de seizoenregeling vanaf 2024.

Opgelet: momenteel is het nog niet mogelijk om via deze tool te zien hoeveel dagen de werknemer in de landbouwsector gewerkt heeft. Kijk hiervoor zeker naar de plukkaart/gelegenheidsformulier.

Vanuit de sociale partners is wel gevraagd om het mogelijk te maken dat ook de dagen landbouw in de teller van Green@work zichtbaar zullen worden. Er zal in de toekomst ( vanaf 2024) een telsysteem komen dat beide systemen (landbouw en tuinbouw) kan optellen.

Hoe ga je om met het loon en het aantal dagen dat je mag werken indien je een gemengd bedrijf hebt?

Iemand die werkt in de landbouw kan maximaal 50 dagen werken. Iemand die werkt in de landbouw en de melkveehouderij kan 50 volle of 100 halve dagen werken. Een combinatie van halve en hele dagen kan ook maar dit is het maximum. Iemand die in de tuinbouw werkt kan nooit meer dan100 dagen werken. Een combinatie landbouw en tuinbouw kan dus maar je mag het max.  aantal dagen werken dat is toegelaten in de tuinbouw niet overschrijden. Indien je dus bijvoorbeeld reeds 50 dagen in de landbouw als SA gewerkt hebt, mag je nog maar 50 dagen in de tuinbouw werken.

Een bedrijf dat twee verschillende takken heeft, bv. fruit en groenten, moet het loon betalen op basis van de hoofdactiviteit van de onderneming. De fruitbedrijven gaan in de toekomst een apart RSZ voornummer krijgen. Wat fruitbedrijven betalen aan RSZ zal iets dalen. In de toekomst is het belangrijk om te kijken of je als onderneming met het RSZ voornummer valt onder de groenteteelt of de fruitteelt. Er zal gekeken moeten worden naar het RSZ voornummer van de onderneming om te weten waaronder de onderneming valt en dus ook welk loon je moet uitbetalen.

Bestaat er het risico dat deze regeling niet verlengd wordt na 2023?

In het begrotingsakkoord van de federale regering is opgenomen dat deze regeling verlengd wordt voor onbepaalde duur. De regeling is ondertussen dus niet enkel meer van toepassing voor 2023.

Kan je nog een kost voor huisvesting aftrekken van het loon?

Daar verandert niets aan, dit is nog steeds mogelijk. Je kan een overeenkomst maken bij aankomst van de seizoenarbeider voor het bedrag dat afgehouden zou worden van het loon. Je kan hiervoor modeldocumenten terugvinden op onze site. Deze overeenkomst wordt best opgemaakt in het Nederlands en de taal van de werknemer. Dit blijft ook van toepassing.

Opgelet: In theorie mag je voor niet-Europeanen geen kosten van huisvesting aftrekken via de loonbon.

Kan de bijlage 3-ter eenvoudig verlengd worden?

Tijdens de coronajaren kon de bijlage 3-ter eenvoudig verlengd worden omdat er een soepelere regeling afgesproken was. Na de coronaperiode kan sinds dit jaar de bijlage 3-ter niet meer verlengd worden. Na contacten met de staatssecretaris voor asiel en migratie en het kabinet binnenlandse zaken is er sinds de zomer van 2023 een bijlage 3-ter specifiek voor seizoenarbeid. Deze bijlage 3-ter is geldig gedurende de periode van tewerkstelling als seizoenarbeider (en niet beperkt tot maximaal 3 maanden).

Mag iemand van 16 jaar ook als seizoenarbeider werken?

Een student mag werken als seizoenarbeider of als student van zodra hij/zij 15 jaar oud is en de eerste twee jaar middelbaar afgelegd heeft. Iemand van 16 jaar kan dus ook als seizoenarbeider aan de slag.

Moet je de regeling van de halve dagen seizoenarbeid in de melkveehouderij aanvragen?

Ja, je moet dit aanvragen. De aanvraag zal ingediend moeten worden bij het WSF landbouw.  Van zodra je het aanvraagformulier verstuurd hebt, kan je onmiddellijk gebruikmaken van de specifieke regeling. Je moet niet wachten op een goedkeuring. Het is wel noodzakelijk om dit formulier te bezorgen aan het Sociaal Fonds voor de Landbouw omdat de toepassing van de regeling in de praktijk in de loop van 2024 zal geëvalueerd worden door de sociale partners.

 

Is er een verschil in sociale bijdragen voor de hele en halve dagen in de melkveesector?

Er moeten even veel sociale bijdragen betaald worden bij de hele als de halve dagen in de melkveesector. Dit komt omdat de totale sociale bijdrage voor seizoenarbeid in de landbouw verminderd is.

Kan je een combinatie van hele en halve dagen seizoenarbeid maken in de melkveesector? Indien dit kan, hoe tel je dit dan?

Je kan de hele en halve dagen seizoenarbeid combineren in de melkveehouderij. Je mag in totaal maximaal 50 hele dagen/100 halve dagen gewerkt hebben. Stel dat je bijvoorbeeld 2 hele dagen gewerkt hebt, kan je erna nog 96 halve dagen werken of 48 hele dagen.

Is er ook een compensatie voor studenten?

Bij studenten die werken als student verandert er niets, waardoor er ook geen compensatie is. Voor studenten die werken met een plukkaart/gelegenheidsformulier  stijgt het loon ook, hier zal de compensatie verlopen zoals bij andere seizoenarbeiders.

Is er een verschil voor de interimarbeiders?

Ja, er zijn belangrijke verschillen voor interimarbeiders. Interimarbeiders kunnen maximaal 65 (tuinbouw) of 30 (landbouw) dagen werken in de seizoenregeling. Zij kunnen niet aan de slag in het systeem van de halve dagen seizoenarbeid bij melkvee. Het interimbureau moet hetzelfde loon uitbetalen als de werkgevers in land- en tuinbouw.

Het interimbureau kan ook gebruik maken van de verlaagde RSZ bijdrage voor de landbouw, de bloemisterij en de fruitteelt. Er is geen compensatie via de niet doorstorting van bedrijfsvoorheffing.

Wat is geïntegreerd telen (IPM)?

Geïntegreerd telen is een methode waarbij alle mogelijke bestrijdingstechnieken geïntegreerd worden toegepast. 

We hebben het ook wel over 'Integrated Pest Management' (IPM) of geïntegreerde gewasbescherming. Zo wordt de schade aan planten onder de economische schadedrempel gehouden. 

Hierbij kan je zowel biologische als chemische bestrijdingsmethodes gebruiken. De keuze gaat altijd naar producten met een zeer specifieke werking. Dit betekent: enkel tegen de ziekte of plaag die een probleem vormt. Voor de bestrijding van insecten zet je waar mogelijk natuurlijke vijanden in. 

Geïntegreerd telen is verplicht sinds 2014. In Vlaanderen is dit vastgelegd in een besluit van de Vlaamse Regering die een uitvoering is van de Europese richtlijn 2009/128 betreffende een duurzaam gebruik van pesticiden. In dit dossier kom je meer te weten over volgende onderwerpen: 

  • Aansluiting bij een OCI; 
  • Voorbereiding van het IPM-dossier; 
  • Samenwerking met Vegaplan; 
Aansluiten bij een OCI 

Elke professionele gebruiker van gewasbeschermingsmiddelen moet zich registreren bij een erkend controleorgaan, die zal nagaan of aan alle voorwaarden wordt voldaan. De controle gebeurt driejaarlijks. De IPM-checklist zit vervat in Vegaplan Standaard en zijn dus in orde voor IPM. Binnen andere lastenboeken (Codiplan, IKM, Global GAP, MPS-GAP, …) zit IPM niet vervat en moet je nog wel een aparte IPM-audit ondergaan.  

Wie is professionele gebruiker?  

Iedereen die zelf of via uitbesteding (bv. loonwerk, een derde…) professionele gewasbeschermingsmiddelen toepast of laat toepassen op zijn percelen. Dus ook als je zelf geen bespuitingen of behandelingen uitvoert met professionele gewasbeschermingsmiddelen, maar een andere persoon inschakelt voor deze werkzaamheden, dien je ook een IPM-audit te ondergaan.  

Daarom is het belangrijk u te registeren bij een erkend controleorgaan (OCI). Hieronder vind je de lijst van de erkende controle-organen (OCI's) 

Voor sierteelt zijn er slechts 3 controle-organen erkend voor controle van de IPM-eisen, aangeduid met een (*). 

Voorbereiding van het IPM-dossier - checklist 

Om na te gaan of de professionele gebruiker van gewasbeschermingsmiddelen voldoet aan de toepassing van de richtlijnen, werd een checklist opgesteld waarbij snel nagegaan kan worden of er voldoende inspanningen geleverd werden.

Er zijn checklists beschikbaar voor ruwvoeders, akkerbouw, groententeelt in openlucht en onder glas, fruitteelt en sierteelt. Ga regelmatig kijken naar de meest actuele versie op de website van het Departement Landbouw & Visserij, want op jaarlijkse basis worden deze geactualiseerd.  

Bron: Boerenbond.

Waarnemingen en waarschuwingen

In 2009 keurde Europa de richtlijn 2009/128/EG goed ter verwezenlijking van een duurzaam gebruik van pesticiden. Hierin is voorzien dat lidstaten ervoor moeten zorgen dat professionele gebruikers moeten beschikken over informatie en instrumenten voor de bewaking van schadelijke organismen. In 2014 volgde dan een Besluit van de Vlaamse Regering waarin de toewijzing van de waarschuwingsdiensten aan de praktijkcentra geregeld wordt. 

IPM of geïntegreerde gewasbescherming is zorgvuldige afweging van alle beschikbare gewasbeschermingsmethoden, gevolgd door de integratie van passende maatregelen die de ontwikkeling van populaties van schadelijke organismen tegengaan, het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en andere vormen van interventie tot economisch en ecologisch verantwoorde niveaus beperkt houden en het risico voor de gezondheid van de mens en voor het milieu tot een minimum beperken. Bij de geïntegreerde gewasbescherming ligt de nadruk op de groei van gezonde gewassen, waarbij de landbouwecosystemen zo weinig mogelijk worden verstoord en natuurlijke plaagbestrijding wordt aangemoedigd. Systemen met lage input van pesticiden zoals biologische landbouw vallen hieronder.  

Systemen die inzetten op waarnemingen en waarschuwingen maken op die manier integraal deel uit van de verschillende stappen binnen IPM. Door uw gewas regelmatig op te volgen ga je direct waarnemen waar eventuele problemen zich situeren. In een volgende stap ga je analyseren wat aanvaardbare schadedrempels zijn. Afhankelijk van teelt tot teelt is een bepaald niveau van schade aanvaardbaar, dit is de schadedrempel die je op een zeker moment moet gaan waarschuwen of je moet gaan ingrijpen. Is de populatie van de schadeverwekker kleiner dan deze drempelwaarde, dan biedt ingrijpen geen meerwaarde. Afhankelijk van de status van uw gewas en doorheen het groeiseizoen kunnen deze schadedrempels evolueren. De beslissing om te behandelen neemt u dus steeds op basis van waarnemingen en de schadedrempel, ondersteund door wetenschappelijk onderbouwde waarschuwingssystemen 

Deze waarschuwingssystemen zijn soms gratis of tegen betaling beschikbaar in Vlaanderen. Naast de Vlaamse proefcentra, die hieronder staan opgelijst, kan je ook gebruik maken van commerciële waarnemingen&waarschuwingen.  

Bodemontsmetting valt onder nieuwe wetgeving over begassing

Sinds 10 mei 2023 is er nieuwe wetgeving over begassen en ontgassen. Het Koninklijk besluit hierover is duidelijk geschreven in functie van ruimte- en klampbegassing, maar de regels zijn verder doorgetrokken naar bodemontsmetting in de land- en tuinbouw.  

Hierbij wordt de ruimte niet ontsmet maar wordt het middel onder vloeibare of vaste vorm (granulaat) ingebracht in de bodem waarna het product het ontsmettend gas vrijgeeft. Onmiddellijk na het inbrengen van de producten in de bodem wordt de bodem afgedekt met TIF-folie (gasdichte folie) waardoor het gas niet naar de omgeving kan ontsnappen. Dit is een andere toepassingswijze met andere producten dan bij ruimte- en klampbegassingen. Vanuit Boerenbond hebben we verschillende keren moeten wijzen op de specifieke situatie in de land- en tuinbouw waardoor de wetgeving op enkele punten nog is bijgestuurd.  

Welke toepassingen vallen hieronder? 

Conform de regels van IPM (integrated pest management) wordt bodemontsmetting maar toegepast als laatste redmiddel. In het verleden werd heel vaak om de 3 jaar een bodemontsmetting uitgevoerd en dit om diverse redenen zowel voor bestrijding van schadelijke bodempathogenen als tegen onkruiden. Nu wordt bodemontsmetting veel gerichter ingezet. Stomen was in het verleden een haalbaar alternatief maar is met de huidige energieprijzen niet langer betaalbaar. Waar mogelijk wordt in de teeltrotatie ook gewerkt met een tussenjaar waarin tagetes wordt geteeld om aaltjes te bestrijden, echter dit is niet altijd even efficiënt en bovendien betekent dit een jaar waar geen inkomen gerealiseerd kan worden op de betrokken percelen. Ook biofumegatie wordt af en toe toegepast maar ook hier zijn de resultaten vaak wisselvallig en is er vooral nog nood aan onderzoek om het proces te optimaliseren. Er zijn 2 groepen van gewassen waarin bodemontsmetting wordt toegepast. Enerzijds in de groententeelt en aardbeiteelt in vollegrond, voornamelijk in serres en anderzijds in de sierteelt in vollegrond voornamelijk bij knolbegonia en boomkwekerij. 

Een gewone fytolicentie of niet?  

Begassingen mogen uitgevoerd worden met gewasbeschermingsmiddelen of biociden. Iedere begassing en ontgassing gebeurt in aanwezigheid en onder leiding van een begassingsleider. De begassingsleider is houder van een fytolicentie Ps voor de betreffende werkzame stof of is geregistreerd gebruiker van een biocide. Daarnaast is er een begassingshelper die ook over een fytolicentie Ps moet beschikken. Door onze tussenkomst is er een uitzondering voorzien voor land- en tuinbouw waardoor de begassingshelper voor het voorbereiden van de begassing en het leggen en verwijderen van de eventueel voorgeschreven gasdichte folie houder moet zijn van een fytolicentie professioneel gebruik (P2) of assistent professioneel gebruik(P1). De begassingshelper is aanwezig bij het inspecteren van de te begassen ruimte, het inbrengen van het begassingsmiddel, het verluchten en het vrijgeven van de begaste ruimte. Tijdens de begassing blijft minstens één iemand van het begassingsteam buiten elke blootstelling om desgevallend hulp te kunnen bieden.  

Zowel begassingsleider als begassingshelper moeten zich wel jaarlijks laten bijscholen. Tijdens de bijscholing is het wel belangrijk om enkele cruciale elementen aan bod te laten komen zoals de eigenschap van de toegepaste begassingsmiddelen, veilige werkmethoden en meettechnieken, dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen, verbod op blootstelling van zwangere en lacterende vrouwen en de te volgen noodprocedures. Een begassingsleider voor grondontsmettingen moet ten minste drie begassingen hebben uitgevoerd om de nodige ervaring op te doen, voor andere begassingen zijn dat er tien. Boerenbond ijverde voor nog soepelere voorwaarden voor de begassingshelper maar daar is de overheid ons niet in gevolgd.  

Vooraf een register invullen 

De begassingsleider vult naar aanleiding van elke begassing de databank in via www.database-begassingen.be. Deze registratie wordt telkens tenminste 48 uur voor het inbrengen van het begassingsmiddel ingevuld. In deze databank staat de datum en het uur van het inbrengen van de begassingsmiddelen (wijzigingen moeten steeds 48 uur vooraf doorgegeven worden in de databank), het adres, de naam en de eigenaar van de te begassen ruimte, de naam van de personen die de begassing gaan uitvoeren, de handelsnaam en toelatingsnummer van het begassingsmiddel en het type begassing. Ten laatste 48 uur voor het inbrengen van het begassingsmiddel worden de opdrachtgever, de eigenaar van het terrein waarop de begassing wordt uitgevoerd alsook de gebruikers van aanpalende ruimten en andere ruimten waar het begassingsmiddel zou kunnen binnendringen schriftelijk op de hoogte gebracht door de begassingsleider. Boerenbond is er niet in geslaagd om soepelere regels te bekomen voor de registratie van begassing die rekening houdt met de praktijk op land- en tuinbouwbedrijven waar o.a. weersomstandigheden een belangrijke rol kunnen spelen.  

Na het inbrengen van het begassingsmiddel voert de begassingsleider een controle uit van de concentratie van het begassingsmiddel buiten de begaste ruimte en houdt hiervan een bewijs bij. In een register dat aanwezig is op de plaats van begassing wordt ook de datum en uur van begassing, resultaten van concentratiemetingen van het begassingsmiddel buiten de begaste ruimte, naam en voornaam begassingsleider en -helper geregistreerd.    

Verplichte waarschuwingsborden 

Aan de toegang van de te begassen ruimte brengt de begassingsleider onmiddellijk na het inbrengen van het begassingsmiddel waarschuwingsborden aan van minstens 0,5m op 0,5m. Op deze borden staat een doodshoofd op een driehoekige achtergrond met zwarte rand en gele achtergrond. Tekstueel staat op deze borden ook “giftig gas – verboden toegang – levensgevaar” in voldoende grootte letters van minimaal 6cm. Deze borden blijven aanwezig tot de ruimte terug is vrijgegeven en op de borden staat ook steeds het telefoonnummer van de begassingsleider. Op land- en tuinbouwbedrijven zijn deze maatregelen niet van toepassing in aanpalende ruimtes en enkel in ruimtes waar het gas zou kunnen indringen. Boerenbond is tevreden dat deze aanpassing er is gekomen.  

Vrijgeven van begaste ruimte 

De begassingsleider geeft de begaste ruimte vrij na het voldoede verluchten zodat het zuurstofgehalte minstens 19% bedraagt en er geen gevaar meer bestaat te wijten aan het begassingsmiddel. Ruimtes kunnen pas vrijgegeven worden als er in geen geval een grenswaarde wordt overschreden. De begassingsleider zorgt voor een bewijs aan de opdrachtgever dat de ruimte zonder gevaar voor de veiligheid van de gezondheid kan betreden worden.   

Deze nieuwe wetgeving maakt het alvast veel minder evident voor land- en tuinbouwbedrijven om nog te begassen. De vernieuwde regels voor grondontsmetting op land- en tuinbouwbedrijven gaan in vanaf 1 januari 2024, de andere bepalingen zijn van kracht sinds 1 juli 2023.  

Bron: Boerenbond. 

Eerste hulp bij ongevallen en vergiftiging

Naast de voordelen die het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen biedt om planten gezond te houden en veilig voedsel te produceren, brengt het gebruik ervan ook risico’s mee. Acute effecten zijn mogelijk bij rechtstreekse inname en op lange termijn kan ook chronische toxiciteit bij blootstelling aan kleine hoeveelheden gewasbeschermingsmiddelen optreden.  

Blootstelling en risico 

Gewasbeschermingsmiddelen op zich kunnen gevaarlijk zijn maar worden pas een risico als er blootstelling aan het gevaar mogelijk is. Een leeuw kan zeer gevaarlijk zijn voor de mens maar door deze af te schermen in een zoo is het risico dat die leeuw een mens aanvalt zeer klein. De blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen moet dus zo klein mogelijk zijn. Hiermee duiden we het verschil tussen een risico en een gevaar.  

Tijdens verschillende momenten bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen kan er risico op blootstelling zijn. Rechtstreekse blootstelling gebeurt door contact met geconcentreerde producten (bereiding spuitoplossing, wegen, morsen, …) en verdunde producten (spuitnevel, reinigen sproeimachine). Via contact met behandelde gewassen, bijvoorbeeld tijdens het snoeien of inspectie van gewas, is er een onrechtstreekse blootstelling aan de gewasbeschermingsmiddelen. De blootstelling aan het gewasbeschermingsmiddel kan via verschillende wegen (zie hiernaast).

df

Tijdens verschillende momenten bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen kan er risico op blootstelling zijn. (Bron: Universiteit Gent)

jnjn

Naargelang het gebruikte type formulering en bij de afwezigheid van aangepaste beschermkledij, gebeurt 80 tot 95 % van de blootstelling via de handen tijdens de voorbereiding van de spuitoplossing.

Bescherm jezelf 

Het risico van gewasbeschermingsmiddelen kan gelukkig sterk ingeperkt worden door het nemen van een aantal maatregelen. 

  1. Risico uitschakelen: gevaarlijk product niet meer gebruiken 
  2. Risico verminderen: product vervangen door minder gevaarlijk product 
  3. Collectief afschermen: zorgen dat niemand aan product kan  
  4. Individueel afschermen: dragen van beschermende kledij 
  5. Risico signaleren: aanbrengen van pictogrammen en instructies 

Het dragen van handschoenen vermindert de blootstelling met meer dan 85%. Handschoenen zijn het best van neopreen of nitril en met lange mouwen. Het dragen van een vloeistofdichte bril, laarzen en een overall die bestand zijn tegen chemische stoffen vermindert het risico op blootstelling. In de glastuinbouw is het dragen van een gasmasker zeker van belang. Kies altijd beschermingskledij van goede kwaliteit. 

Een van de belangrijkste veiligheidsprincipes op het vlak van chemische producten is dat alles in de oorspronkelijke verpakking wordt bewaard. Zo weet iedereen waarmee men aan het werk is en weet men ook zelf welke veiligheidsvoorschriften men moet hanteren. 

Lezen van pictogrammen  

Op de etiketten van gewasbeschermingsmiddelen staan pictogrammen. Belangrijk is om de betekenis van de pictogrammen te kennen.  

dfd
dfd
Eerste hulp bij vergiftiging 

Moest het toch mislopen zorg je in de eerste plaats voor de veiligheid van jezelf als eerstehulpverlener (gebruik handschoenen), het slachtoffer (verplaats hem/haar niet tenzij er gevaar dreigt) en de omstaanders (probeer hen op veilige afstand te houden). Daarna controleer je het bewustzijn en de ademhaling van het slachtoffer. Is de situatie ernstig of levensbedreigend, alarmeer dan de hulpdiensten via het gratis telefoonnummer 112. Verleen vervolgens verdere eerste hulp. Laat het slachtoffer nooit braken en doe geen mond-op-mondbeademing. 

ere
Fytokast of –lokaal 

Het lokaal of de kast waar de gewasbeschermingsmiddelen gestockeerd worden moet aan een aantal wettelijke basisvereisten voldoen. De ruimte dient afsluitbaar, goed verlicht en verlucht, droog en vorstvrij te zijn. Op de toegangsdeur dient “verboden toegang voor onbevoegden te staan” samen met de geschikte gevarensymbolen en identiteit en contactgegevens van de beheerder met fytolicentie.  De ruimte mag enkel betreden worden in bijzijn van een fytolicentiehouder P1, P2, of P3. Lege verpakkingen dienen bijgehouden te worden en worden ingezameld door Agrirecover.   

Keuring spuittoestellen

Verkeerd afgestelde of slecht onderhouden spuittoestellen zorgen voor te lage en/of te hoge doseringen op het veld of zelf puntvervuilingen. Sinds 1995 geldt er in België een verplichte keuring voor alle toestellen die gebruikt kunnen worden om in vloeibare vorm gewasbeschermingsmiddelen toe te dienen.

Dit gaat niet alleen over de klassieke veldspuiten, boomgaardspuiten en allerlei types spuitapparatuur gebruikt in tuinbouw en sierteelt, maar ook over toestellen die gebruikt worden op transportsystemen of banden (bv. witloofwortelbehandeling, champignonteelt, …), losse spuitboompjes in combinatie met een drukeenheid, manuele spuitkarretjes (bv. groenbeheer), onkruidspuiten in de fruitteelt of spuitinstallaties op pootmachines. Sinds kort moeten ook de foggers of vernevelaars gekeurd worden.  

Spuittoestellen die bij normaal gebruik door één enkele persoon kunnen gedragen worden (bv. Rugsproeier) en lansspuiten waarbij hoogstens twee dophouders gemonteerd zijn op de lans en waarbij de richting en de oriëntatie van de straal worden bepaald door de bediener van de lans zijn vrijgesteld. 

De driejaarlijkse controle valt onder de bevoegdheid van het FAVV. In praktijk voert het CRA-W de keuringen uit in de Waalse provincies en het ILVO in de Vlaamse provincies en het Brusselse gewest. Verdeeld over Vlaanderen zijn er ongeveer 120 tijdelijke testcentra. De eigenaar van een spuittoestel ontvangt automatisch een oproep om zich aan te bieden bij het dichtstbijzijnde testcentrum. 

Deze keuringsinstellingen voeren een aantal tests uit om de werking van het spuittoestel na te gaan. Hierbij worden alle onderdelen gecheckt die een invloed kunnen hebben op de veredeling van gewasbeschermingsmiddelen (manometer, spuitdoppen, drukverdeling, …). Een toestel dat aan de voorschriften voldoet krijgt een zelfklever waaruit blijkt dat het toestel de technische keuring heeft doorstaan. Bij ernstige gebreken dient de eigenaar de nodige afstellingen en/of herstellingen uit te voeren en het toestel opnieuw te keuren voor hij het kan gebruiken. Kleinere gebreken moeten hersteld worden binnen de drie jaar (tegen de volgende keuring). 

“Vervang de defecte manometer”, “Herstel de lekken” en “vervang de versleten doppenset” zijn de drie meest voorkomende ernstige gebreken. Belangrijk hierbij is dat zowel de manometer als de doppenset onmiddellijk na de afkeuring mogen vervangen worden gevolgd door een directe herkeuring. Zo voorkom je dat de je op een ander moment opnieuw moet aanmelden én opnieuw moet betalen. 

gb

Welke posities neemt Boerenbond in ten aanzien van het initiële voorstel van de SUR?

Reductiedoelstellingen 

De reductiedoelstellingen zijn zeer strikt bepaald en afgebakend, namelijk 50% vermindering van het gebruik en risico globaal over alle gewasbeschermingsmiddelen en 50% daling van het gebruik van de meest gevaarlijke gewasbeschermingsmiddelen. De streefcijfers moeten nationaal door de lidstaten worden vastgelegd en moeten gerealiseerd worden t.a.v. de referentiejaren 2015-2016-2017. Rekening houdende met de gemiddelde gebruiksintensiteit van een lidstaat in die jaren in vergelijking met het gemiddelde van de Unie geeft dit aanleiding tot een daling of stijging van het nationale streefcijfer dat altijd tussen 35 en 65 % zal liggen. Hoe groot de afwijking kan zijn wordt mee bepaald door de evolutie van de gebruiksintensiteit tussen 2011-2012-2013 en de referentiejaren 2015-2016-2017, dit ook in vergelijking met het gemiddelde van de Unie. Een analoge regel geldt voor de vermindering van het gebruik van gevaarlijke gewasbeschermingsmiddelen (stoffen die in aanmerking komen voor vervanging). 

De berekening van de vermindering van het gebruik gebeurt conform de volgende tabel (zie hierderon), waarbij de hoeveelheden actieve stof worden vermenigvuldigd met de coëfficiënt in lijn iii.

Uit een eerste analyse blijkt voor de 1ste indicator (alle producten gewasbeschermingsmiddelen) de doelstelling voor België te liggen op 58% reductie (in 2020 zaten we aan 30% reductie). We hebben dus nog een weg af te leggen.  Voor de 2de indicator (kandidaten voor substitutie of gewasbeschermingsmiddelen die nog een erkenning hebben maar deze erkenning gaan verliezen van zodra er alternatieven zijn) komt de doelstelling voor België op 52% reductie (in 2020 zaten we op 42% reductie). We zitten hier dus hoger dan de 50% die in de publieke media aangekondigd is.

We moeten toegeven dat in België de intensiteit van gebruik (kg werkzame stof per ha actieve landbouwoppervlakte) hoger ligt dan de meeste andere lidstaten en dat komt tot uiting in dit percentage. België wordt natuurlijk gekenmerkt door een intensieve regio met heel specifieke teelten (fruit, groenten, sierteelt, aardappelen) wat meer input van gewasbeschermingsmiddelen vraagt dan gras, maïs of graangewassen. In Vlaanderen is er met de invoering van IPM (Integrated Pest Management) steeds meer aandacht voor preventieve maatregelen, waarbij al jaren gewerkt wordt met een verplichting van 50% driftreductie. Daarnaast hebben we voor heel wat teelten al heel goed uitgebouwde waarnemingen&waarschuwingen. Door het wegvallen van producten zijn we noodgedwongen overgeschakeld op een combinatie van technieken en mogelijkheden maar de evolutie van de middelen hebben niet altijd een directe daling als gevolg maar wel een verschuiving van middelen van een hoger naar middelen met een lager risicoprofiel waar de wegingsfactor wel speelt.

Boerenbond vraagt dat de reducties van de voorbije jaren moeten in rekening gebracht worden en zelfs verder teruggaan dan 2015-2016-2017 of zelfs wat gerealiseerd werd sinds 2011-2012-2013. Het doel realiseren tegen 2030: dit ligt veel te dichtbij. Vooraleer deze wetgeving in voege kan gaan zijn we zeker in teeltseizoen 2024, wellicht zelfs 2025 dan zijn er amper vijf tot zes jaar om de beoogde doelen te realiseren. De ervaring leert dat bij dergelijke plannen de resultaten pas na meerdere jaren duidelijk worden.

Boerenbond vindt dat vooraleer men dergelijke scherpe reductiedoelstellingen oplegt, er eerst een duidelijke mogelijkheid moeten zijn om versneld alternatieve middelen op de markt te brengen. Resistentie zal sneller ontwikkelen, wat we absoluut moeten vermijden, door veelvuldiger gebruik van gewasbeschermingsmiddelen die een betere score hebben in de berekeningswijze. Er moet blijvend kunnen afgewisseld worden uit verschillende groepen werkzame actieve stoffen.

Gevoelige gebieden

Gevoelige gebieden zijn zeer ruim omschreven en bovendien zou in deze gebieden het verboden zijn om nog gewasbescherming toe te passen, zelfs met een bufferzone rond deze gebieden. De Europese Commissie heeft het over gebieden die door het publiek wordt gebruikt, waaronder openbare parken of tuinen, recreatie- of sportterreinen of openbare paden (= van snelwegen tot trage wegen). Ook gebieden die hoofdzakelijk gebruikt worden door kwetsbare groepen (bv. zwangere vrouwen) en stedelijke gebieden die worden bedekt door een waterloop of waterpartij. Maar ook de niet-productieve gebieden uit de goede landbouw- en milieucondities (GLMC 8) zijn opgenomen naast drinkwaterwingebieden, nitraatgevoelige gebieden, vogel- en habitatrichtlijngebieden, …

Voor Boerenbond is de afbakening van de kwetsbare gebieden een cruciaal punt en dient aangepast te worden zodanig dat gewasbeschermingsmiddelen in grote delen in Vlaanderen en in alle landbouwgebieden blijvend kunnen toegepast worden. Oppervlaktewateren dient beperkt te blijven tot de waterlopen die vandaag zijn aangeduid in het grootschalig referentiebestand dat ook gebruikt wordt voor de verzamelaanvraag. Maar ook moet het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen mogelijk blijven langs publieke paden in landbouwgebied, alsook in oppervlakte- en grondwaterwingebieden (mits voorwaarden). Plekgewijs moet het gebruik van gewasbescherming ook mogelijk blijven in habitatrichtlijngebieden om bepaalde (invasieve) soorten of moeilijke onkruiden onder controle te kunnen houden. Voor beschutte teelten (bv. serres) vragen we een afzonderlijke benadering die meer rekening houdt met de beperktere risico’s op verspreiding naar de omgeving. Een verfijning van de definitie kwetsbare gebieden is noodzakelijk zodat in veel meer gebieden wel nog gewasbeschermingsmiddelen kunnen toegepast worden. Mits het gebruik van risicobeperkende maatregelen moet de bufferzone t.a.v. bepaalde kwetsbare gebieden kunnen verkleind worden.

IPM

De Verordening voorziet een reeks verplichtingen voor de gebruikers en adviseurs betreffende IPM als er geen teelt/sectorspecifieke voorschriften zijn. Echter door de groepering (akkerbouw, glasgroenten, openluchtgroenten, ruwvoeders, sierteelt, fruitteelt) die er in Vlaanderen gemaakt is, zijn er voor alle gewassen specifieke voorschriften. Deze voorschriften moeten voldoen aan de verplichtingen die door de Unie worden opgelegd. Daarnaast moeten ze per gewas ook een aantal verifieerbare criteria hebben voor de belangrijkste schadelijke organismen, de niet-chemische ingrepen die mogelijk zijn, de gewasbeschermingsmiddelen van laag-risico die kunnen ingezet worden, …  

Alle vermelde verplichtingen inzake preventieve maatregelen zijn in Vlaanderen al in IPM opgenomen op dit ogenblik, een aantal evenwel in een keuzemenu waar men er maar een beperkt aantal moet kiezen. Ook op vlak van monitoring zijn alle mogelijkheden opgenomen in de huidige vereisten van IPM in Vlaanderen.

Er is pas chemische behandeling mogelijk volgens de ontwerp SUR als alle niet-chemische methodes zijn uitgeput: strikte toepassing kan voor problemen zorgen. Niet voor alle problemen zijn er curatieve middelen voorhanden, preventief behandelen met een chemisch product moet kunnen op basis van waarnemings- en waarschuwingssystemen en monitoring op basis van wetenschappelijke expertise. Keuze voor selectieve middelen is nu al opgenomen evenals het rekening houden met anti-resistentiestrategieën.

Verplichte digitale registratie van genomen preventieve maatregelen, de naam en adviezen van de onafhankelijke adviseurs en de toepassingen van gewasbeschermingsmiddelen in de elektronische registers gaan veel verder dan de huidige verplichtingen. De digitale registraties van het gebruik moeten (geanonimiseerd) gedeeld worden met andere overheden die bevoegdheden hebben inzake water, beschermingszones, … Zie daarvoor het al goedgekeurde digitale gewasbeschermingsmiddelenregister.

Daar waar het NAPAN wel aan een openbaar onderzoek wordt onderworpen is dat voor IPM en de bijsturingen ervan niet het geval. IPM zou ook jaarlijks moet bijgestuurd worden en ook die aanpassingen moeten aan een openbaar onderzoek onderworpen worden. Momenteel gebeurt dit in een zeer uitgebreide en transparante sectorbevraging.

Boerenbond wil de Europese Commissie ervan overtuigen dat de huidige werkwijze van IPM in Vlaanderen als voorbeeld kan tellen voor de rest van Europa. Ook de wijze waarop preventieve maatregelen en monitoring op vandaag gehandhaafd worden in Vlaanderen via IPM zijn voldoende streng. Voor Boerenbond moeten sectorspecifieke richtlijnen kunnen zonder per gewas in detail te gaan over ziekten en plagen, deze kunnen ook snel evolueren. Op vandaag zijn er in Vlaanderen bv. groeperingen van glasgroenten, sierteelt, fruitteelt, ruwvoedergewassen, … Boerenbond vraagt om niet nog meer in detail te gaan. Een jaarlijkse herziening van de richtlijnen is te snel, geef de implementatie van nieuwe IPM-maatregelen de kans. Net zoals bij een NAPAN zou ook hier pas een evaluatie mogen komen nadat data beschikbaar zijn waarop de evaluatie zich kan baseren.

In functie van de mogelijkheden, technieken en evoluties die er zijn moet snel kunnen bijgestuurd worden, dit is onmogelijk indien iedere wijziging aan een openbaar onderzoek onderworpen moet worden. Laat de techniek en het onderzoek zijn werk doen, zodat ook los van IPM nog betere maatregelen ingang kunnen vinden in de sector. De huidige controles en resultaten ervan moeten voldoen als registratie van de genomen maatregelen. Er mag geen extra elektronisch register komen voor bv. preventieve maatregelen. Landbouwers hebben een grens bereikt van wat ze kunnen registreren. Preventieve maatregelen zijn ook veel moeilijker te controleren. Gevraagd wordt te onderzoeken of er geen registratie kan zijn van de handelaar die naar de eindverbruiker verkoopt, zodat de landbouwer minder administratie moet verwerken.

Gebruik, opslag en verwijdering van gewasbeschermingsmiddelen

De Europese Commissie voorziet dat enkel professionele gebruikers gebruik kunnen maken van professionele gewasbeschermingsmiddelen. Boerenbond is tevreden dat onze Belgische fytolicentie voldoet aan alle eisen die Europa voorstelt. Ook eist Europa dat de toepassingsapparatuur om de drie jaar moet gekeurd worden. Het elektronisch register is een nieuw gegeven, voor keuringsplichtige toestellen zijn de nodige gegevens wellicht allemaal geregistreerd. Voor wat betreft België/Vlaanderen wordt de keuringsverplichting nagegaan via IPM maar ook via de sectorgids FAVV en in het kader van de randvoorwaarden GLB. Boerenbond vraagt dat indien de vereiste gegevens niet beschikbaar zijn, deze bij een eerstvolgende keuring door ILVO toegevoegd worden aan hun register, die op hun beurt het register kan gebruiken om de nodige data aan de FOD en de Europese Commissie over te maken. Er mag in geen geval extra administratieve last bij de landbouwer komen te liggen voor de keuring van de spuittoestellen. Betreffende de lege verpakkingen en NBGM (Niet Bruikbare GewasbeschermingsMiddelen) hebben we in België via AgriRecover een oplossing die aan alle voorwaarden voldoet van de ontwerp SUR. Ook wat betreft het spuitlokaal en de veilige opslag voldoen we aan alle gestelde voorwaarden.

Nieuw is de verplichting om minstens 1x per jaar beroep te doen op een onafhankelijk adviseur rond gewasbeschermingsmiddelengebruik op het bedrijf. Deze zijn op dit moment onvoldoende beschikbaar voor het aantal landbouwers die advies zal moeten krijgen. Boerenbond vraagt een overgangsperiode voor de onafhankelijke adviseurs. Er moet soepel omgegaan worden met de term onafhankelijkheid. Teeltbegeleiders van proefcentra, landbouworganisatie, producenten- en brancheorganisaties zouden al zeker als ‘onafhankelijk’ moeten beschouwd worden. Cruciaal is wel dat een onafhankelijke adviseur een meerwaarde vormt voor het bedrijf en dat dit geen theoretisch systeem wordt waar opnieuw moet voor worden betaald zonder dat er een meerwaarde is.

Aanvullend op een onafhankelijk adviseur zou ook een abonnement op een waarnemingen en waarschuwingssysteem moeten kunnen meetellen in de plaats van een onafhankelijke adviseur, alsook het beschikken over een abonnement op een vakblad waar informatie gedeeld wordt over het gebruik van GBM. Een andere optie is een vorming of studiedag ook laten meetellen indien deze gegeven wordt door (grotendeels) onafhankelijke adviseurs.

Bron: Boerenbond.

 [PVO1]Link naar dit stukje op de website (zie extra artikel)

Erkenning van gewasbeschermingsmiddelen

Om de risico’s van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen te beperken bestaat er een streng Europees kader. De Europese verordening 1107/2009 bepaalt de voorwaarden en evaluatie voor het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen. In deze evaluatie onderzoekt men de risico's voor volksgezondheid, gebruikers en omstaanders en het leefmilieu (bodemleven, insecten, waterleven, …). 

Een gewasbeschermingsmiddel bestaat uit een actieve stof en een aantal hulpstoffen die de eigenschappen van de formulering verbeteren (oplosmiddel, antivriesmiddel, …). De werkzame stof en hulpstoffen worden op Europees niveau erkend en het gewasbeschermingsmiddel met de erkende werkzame stof op nationaal niveau.   

Erkenning actieve stof 

Een Europees comité van deskundigen uit verschillende lidstaten evalueert of een werkzame stof in de EU toegelaten mag worden. Een fytofarmaceutisch bedrijf maakt voor een werkzame stof een dossier op dat informatie bevat over de fysico-chemische eigenschappen, toxicologie, residuen, verspreiding en gedrag in het leefmilieu (water, lucht, bodem), ecotoxicologie, etc. Indien uit de risicobeoordeling onaanvaardbare zaken naar boven komen dan worden producten met die actieve stoffen uit de markt gehaald. Hiervoor bestaan er cut-off criteria (bv. mutageen, kankerverwekkend, persistent, onaanvaardbaar effect op bijen), een actieve stof die niet voldoet aan deze criteria mag niet op de markt komen. Europa is in deze erkenningen bijzonder streng in vergelijking met andere werelddelen.  

fgg
Zonale procedure 

Nadat een actieve stof erkend is op Europees niveau moet een gewasbeschermingsmiddel, dat in nog geen enkele Europese lidstaat toegelaten is, erkend worden door de lidstaten op basis van de zonale procedure. Europa is hiervoor opgedeeld in 3 zones op basis van vergelijkbare landbouwkundige, fytosanitaire en milieukundige (ook klimatologische) omstandigheden.  België werd ingedeeld in de Centrale Zone, samen met Duitsland, Luxemburg, Hongarije, Ierland, Nederland, Oostenrijk, Polen, Roemenië, Slovenië, Slowakije en Tsjechië. Voor glastuinbouw is Europa 1 zone. Per zone evalueert één lidstaat, de zonale rapporterende lidstaat, het gehele dossier. De andere betrokken lidstaten beoordelen de evaluatie van de rapporterende lidstaat. Het uiteindelijke doel is een zonale erkenning waarbij een nieuw gewasbeschermingsmiddel onmiddellijk een toelating krijgt in de volledige zone. Dit gebeurt tot op heden echter nog niet. De reden hiervoor is dat er tussen de lidstaten toch nog verschillen zijn op nationaal niveau in de toepassingswijze van eenzelfde gewasbeschermingsmiddel, schadelijke organismen, teelten …   

Wederzijdse erkenning 

Een toelatingshouder van een gewasbeschermingsmiddel in een bepaalde lidstaat kan de toelating voor hetzelfde middel, dezelfde gebruiken en onder gelijkaardige landbouwkundige en klimatologische omstandigheden aanvragen in een andere lidstaat. 

Erkenningen in kleine teelten 

De term ‘kleine teelten’ slaat op het feit dat ze slechts op een beperkte oppervlakte geteeld worden in vergelijking met grote teelten als maïs en bieten. Voor fytofarmaceutische bedrijven is het niet rendabel om toelatingen aan te vragen voor gebruik van hun gewasbeschermingsmiddelen in deze teelten. De verkochte hoeveelheden zijn te klein om de kosten te recupereren of om winst te maken. Hierdoor zijn er weinig of geen middelen toegelaten in deze ‘kleine teelten’. Dit kan tot gevolg hebben dat er onvoldoende alternatieven bestaan om een goede anti-resistentiestrategie mogelijk te maken of dat er bepaalde ziekten en plagen niet bestreden kunnen worden. Om dit te voorkomen is de mogelijkheid van ‘uitbreidingen’ voorzien. Uitbreidingen kunnen gegeven worden op basis van wederzijdse erkenning, studies die bij de toelatingshouder aanwezig zijn, uitwisseling van gegevens met andere landen, na het genereren van nieuwe data, of een combinatie van al het voorgaande.  

Dergelijke uitbreidingen kunnen door derden aangevraagd worden. ‘Derden’ zijn officiële, wetenschappelijke of voorlichtende instanties die zich bezighouden met landbouwactiviteiten, beroepsgebruikers of hun organisaties. Om derden te helpen worden bepaalde studies gefinancierd door het federale Begrotingsfonds voor de Grondstoffen en Producten. 

Noodtoelatingen 

In bijzondere omstandigheden mag een gewasbeschermingsmiddel op de markt gebracht worden voor een beperkt en gecontroleerd gebruik. Deze noodtoelating is ten hoogste 120 dagen geldig voor de bestrijding van een ziekte, plaag of onkruid dat op geen enkele andere redelijke manier te beheersen is. Normaal gezien wordt een dergelijke toelating in principe slechts éénmalig afgeleverd. Er dienen dus maatregelen te worden genomen om een permanente oplossing te vinden voor het probleem, bijvoorbeeld via een gewone erkenning of uitbreiding van een bestaande erkenning. 

Bron: Boerenbond.

 

Geen meerderheid voor of tegen glyfosaat in EU

Een tweede stemming bracht voorlopig nog geen duidelijkheid. Naar alle waarschijnlijkheid zal de verlenging voor 10 jaar worden goedgekeurd. "We geloven in de wetenschappelijke analyse van ECHA en EFSA en hopen dat deze wetenschappelijke insteek de cruciale factoor is in de verlenging van glyfosaat. We hadden liever een verlenging voor 15 jaar maar begrijpen dat het wellicht maar voor 10 jaar zal worden", zegt Pieter Van Oost, adviseur plantaardige productie bij Boerenbond.

Lees meer
fvf