Boeren en burgers zijn de motor in de energietransitie
We zien het allemaal op de recente facturen die onze bus binnenlopen: de energieprijzen blijven almaar stijgen. Het is daarom nooit belangrijker om de lokale productie en verdeling van energie te stimuleren. Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Bart Somers, onderschrijft dit idee en wil initiatieven in het kader van energiedelen ondersteunen via subsidies. Samen met Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens kwam hij langs op het bedrijf van fruitteler Jan Van der Velpen, die via een zonnepanelen installatie boven zijn boomgaard groene energie opwekt.
De lokale productie en verdeling van energie kan via energiegemeenschappen. Binnen een energiegemeenschap verenigen burgers zich in een collectief dat energie onderling deelt met tussenkomst van een rechtspersoon.
Door het opzetten van een dergelijke coöperatie maken ze het ook mogelijk om collectieve investeringen te doen, bijvoorbeeld in een zonnepanelen installatie of in een warmtenet. “In Vlaanderen bestaan momenteel al een aantal actieve energiecoöperaties” zegt Tom Schaeken, energieconsulent bij Boerenbond. “In het kader van het project ECCO volgen we lopende opstellingen in Bocholt en in Hoogstraten. In Bocholt werd een warmtenet gestart. Hierbinnen worden houtsnippers uit lokale houtkanten verbrand.
De energie die hierdoor vrijkomt zorgt onder meer voor de verwarming van een kleuter- en lagere school. Ook in Hoogstraten werken boeren en burgers reeds samen in hun energievoorziening. De bewoners van het gebuurte Hal richtten daar een vzw op met als doel uit te zoeken hoe groene overstroom die in de buurt door veebedrijven wordt opgewekt, gebruikt kan worden in de elektriciteitsvoorziening van gezinnen.”
Vlaams beleid
Via een vernieuwde Vlaamse wetgeving kunnen vanaf 13 oktober 2022 projecten worden ingediend om energiedelen binnen een energiegemeenschap financieel haalbaar te maken. Zeker in de beginfase van deze regelgeving zullen nog heel wat processen een eerste keer doorlopen moeten worden, waardoor deze ondersteuning het aantal projecten in opstartfase kan versnellen.
Minister Somers benadrukt dat initiatieven zoals de energiecoöperatie in Bocholt en Hal van groot belang zijn. “Onze landbouwers zijn belangrijke partners voor lokale energieoplossingen, bijvoorbeeld door zonnestroom te delen met omwonenden. De voordelen zijn legio: economische diversifiëring, de onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen verhogen en de sociale cohesie versterken. Steeds meer boeren en burgers kunnen zo gezamenlijk de vruchten plukken van de energietransitie.
In het Lokaal Energie en Klimaatpact engageren 293 lokale besturen zich om participatieve hernieuwbare energieprojecten te realiseren. Deze uitgestoken hand van onze landbouwers om hun rol hier in op te nemen, brengt die doelstelling weer dichterbij”, aldus Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers.
Boeren als innoverende kracht
De opstelling bij Jan Van der Velpen in Bierbeek demonstreert dat, in de omschakeling naar lokale productie en hernieuwbare energie, boeren inderdaad de sleutel kunnen zijn. Door zijn peren te telen onder een dakje van KU Leuven zonnepanelen (agrivoltaics), onderzoekt Van der Velpen het potentieel van dubbelgebruik van landbouwgrond.
Als hij het overschot aan elektriciteit dat hij opwekt zou kunnen delen met gezinnen uit de buurt, ontstaat voor de boer bovendien een nieuw verdienmodel. “Ik ben blij met mijn zonnepanelen en zie zeker voordelen in de mogelijkheid om de geproduceerde energie te delen met buren. Zo zou ik naast fruitteler ook energieteler kunnen worden. De toevoeging van energie als extra afzet maakt mijn bedrijf zeker robuuster in het onvoorspelbare klimaat van vandaag.”
Ook Lode Ceyssens, voorzitter Boerenbond, ziet in energiedelen nieuwe mogelijkheden voor boeren. “Boeren zijn niet het probleem in het klimaatvraagstuk, maar net de oplossing. Onze boeren zetten zich vandaag de dag al erg in om via innovatieve oplossingen mee te helpen maatschappelijke problemen structureel aan te pakken. Door de dakoppervlaktes die ze ter beschikking hebben aan te wenden voor het opwekken van energie, pakken ze meerdere problemen tegelijk aan."
"Ze helpen niet alleen mee aan de energiebevoorrading, maar zorgen ook voor vergroening van de geleverde elektriciteit. Via agrivoltaics onderzoeken we of we gronden tegelijkertijd voor voedsel- en elektriciteitsproductie kunnen inzetten. Het is belangrijk dat er beleidsmatig ook een goed kader bestaat dat energiedelen mogelijk maakt en dat het economisch voordeel van zowel leverancier als afnemer waarborgt. Zo worden boeren echt een drijvende kracht in de energieomschakeling.”
Contact en praktische info
Tom Schaeken (consulent energie, Boerenbond):
T 016 28 61 30
M 0472 02 68 34
Meer info over het ECCO project: https://www.boerenbond.be/projecten/ecco-creating-new-local-energy-community-co-operatives
