Economische en politieke impact van oorlog
De oorlog die Rusland in Oekraïne is gestart, heeft duidelijk economische effecten. Francois Huyghe, economisch adviseur bij de studiedienst van Boerenbond, wierp een blik op de gevolgen voor de land- en tuinbouwers hier. Pieter Verhelst, lid van het hoofdbestuur van Boerenbond, kaderde de politieke gevolgen. Onderaan vind je de webinar en de presentatie.
De prijzen van grondstoffen en voedsel swingen de pan uit. Na de coronacrisis jaagt ook de oorlog in Oekraïne de prijzen flink omhoog. Toch zijn de cijfers historisch gezien niet uitzonderlijk, vertelt François Huyghe, economisch adviseur bij de studiedienst van Boerenbond, tijdens een webinar over het thema.
In 1975 - met correctie voor de inflatie - op een vergelijkbaar niveau
De grondstoffen- en voedselprijzen zijn flink gestegen. Niet alleen die van plantaardige oliën en granen, maar ook de prijzen van zuivel en vlees. Wanneer we terugkijken in de geschiedenis blijkt dat we in 1975 – met een correctie voor de inflatie – op een vergelijkbaar niveau zaten als nu.
Toen lagen de hoge olieprijzen aan de basis van die prijzen. Als we kijken naar die olieprijzen, zien we dat die momenteel minder hoog zijn dan bijvoorbeeld in 2008 en 1980. Enkel de prijs van aardgas beleeft een historisch tekort.
Prijs
Gratis
Wanneer we kijken naar de graanbalans, merken we dat de wereldgraanproductie het afgelopen jaar weliswaar licht is gestegen, maar hetzelfde geldt voor de consumptie, die al een poosje in stijgende lijn is. De groeiende vraag vanuit China ligt hier aan de basis.
De stocks op wereldvlak dalen. Daarbij komt dat zowel Rusland als Oekraïne grote producenten van granen zijn. Zo is Rusland de op een na grootste tarweproducent in de wereld, Oekraïne staat op de vijfde plaats. Voor mais staat Oekraïne op plaats vier. Rusland en Oekraïne samen zijn trouwens goed voor meer dan 50% van de wereldexport van zonnebloemolie.
Deze maand nog begint normaal gezien het plantseizoen voor gerst in Oekraïne, en in april dat voor mais. Als de Oekraïense landbouwers er omwille van de oorlog niet in slagen om hun zomergranen uit te zaaien, zal er ook geen oogst zijn. En als het conflict aansleept tot het einde van de zomer, kan er misschien ook geen wintergraan worden gezaaid.
Geen tekorten, wel prijsstijgingen
Dat zou dramatische gevolgen kunnen hebben voor landen die veel invoeren uit Rusland en Oekraïne, zoals enkele landen in het Midden-Oosten en noordelijk Afrika. Hier in Europa zijn we zelfvoorzienend voor granen dus tekorten moeten we hier niet verwachten, maar de prijsstijgingen zullen we wel voelen.
Die kunnen overigens ook positieve gevolgen hebben. Graan vertegenwoordigt het grootste landbouwareaal in Europa en heeft een spilfunctie in het hele akkerbouwgebeuren.
Een prijsstijging zal positieve effecten opleveren voor de prijzen van aardappelen, industriegroenten, suikerbieten, vlas… waardoor de telers beter gewapend zijn tegen de stijgende kosten voor onder andere meststoffen, energie en fytoproducten.
Hoge prijzen voor energie en meststoffen
Globaal gezien is de impact van die stijgende prijzen vooral groot in de glastuinbouw en de sierteelt. Een aantal telers plant niet uit of stelt dit nog even uit. Er is dus minder productie. Hierdoor zijn de verkoopsprijzen beter, maar die hogere inkomsten dekken vooralsnog niet de gestegen kosten.
Naar kunstmest is er een sterke vraag in Azië en Amerika. Gecombineerd met het dure aardgas, de hogere prijs voor overzeese transporten en de daling van koers van de euro tegenover de dollar, maakt dit dat kunstmest duur is. Kunstmest is een vrij belangrijke uitgavenpost voor onze bedrijven. Op basis van de cijfers uit Focus merken we dat je al gauw 300 euro per hectare voor akkerbouwgewassen mag rekenen.
Maar de kunstmestgift verminderen houdt risico’s in: lagere opbrengsten, kwaliteitsproblemen en het risico dat je afgesloten contracten niet kan naleven. Anderzijds moet gezegd worden dat we nog niet hebben gehoord van effectieve beschikbaarheidsproblemen. Iedereen lijkt nog aan meststoffen te geraken.
Beleidsmatige aanpak
Pieter Verhelst, lid van het hoofdbestuur van Boerenbond, lichtte in hetzelfde webinar toe hoe het beleid omgaat met deze situatie. Zijn conclusie: paniek is nergens voor nodig. Het product is er en het zal er ook in de toekomst zijn.
"Nu moeten we er vooral op inzetten om die continuïteit te garanderen en om de grote afhankelijkheid van Rusland en Oekraïne te nuanceren. We zien dat er op dit moment nog paniek en onzekerheid heerst. Hoe sneller het conflict tussen Rusland en Oekraïne zich stabiliseert, hoe beter. Elke paniekreactie voedt speculatie, en die zorgt voor prijsstijgingen."
"Neemt niet weg dat we voor een gigantische uitdaging staan. We moeten inzetten op het opvangen van de effecten op korte en middellange termijn, en investeren in de harde lessons learned uit de covid- en de Oekraïnecrisis."
"We zijn te afhankelijk van de invoer van basisproducten en halffabricaten uit regio’s die onze democratische principes niet navolgen en waar milieu- en sociale voorwaarden anders worden opgevat. Het korte gewin dat dit oplevert, komt hard terug."
Europa komt met statement over het strategische belang van voedsel
"Daarom moeten we durven inzetten op strategische autonomie en op de bescherming van onze belangen en onze bedrijven tegen oneerlijke concurrentie vanuit die regio’s. De discussie op Europees niveau is volop bezig. Daar worden de lijnen uitgezet waarbinnen België en Vlaanderen aan de slag zullen kunnen gaan. Eerstdaags komt Europa met een mededeling over het strategische belang van voeding. We verwachten de eerste beslissingen op de Landbouwraad volgende week", besluit Pieter Verhelst, lid hoofdbestuur Boerenbond.