Leerrijke tools voor een klimaatrobuust akkerbouwbedrijf

Klimrek is een VLAIO-landbouwtraject dat opgestart is in september 2019. In dit project werken Boerenbond, ILVO en VITO vier jaar lang samen een klimaattraject voor melkvee- en varkenshouders en akkerbouwers met aardappelen in het teeltplan.

Het traject bestaat uit een klimaatscan- en koers. De klimaatscan is een bedrijfsspecifieke doorlichtingstool die duidelijk maakt waar de klimaatimpact van het bedrijf ligt. In de klimaatkoers gaat de klimaatconsulent samen met de landbouwer op zoek naar de klimaatmaatregelen die het bedrijf het meest klimaatvriendelijk en/of klimaatrobuust maken.

Voor akkerbouw leerden we dat zaken als precisielandbouw met extra aandacht voor de bodem van groot belang zijn om de klimaatvoetafdruk laag te houden.

Daarom organiseerden we een webinar waarop twee handige tools in detail werden besproken. Er werd ook stilgestaan bij de toepassing en meerwaarde ervan.

Op 21 augustus 2023 organiseerden we dit webinar, waarbij de resultaten voor de sector akkerbouw werden uiteengezet, alsook het podium werd gegeven aan twee interessante tools om te werken aan een klimaatrobuust akkerbouwbedrijf.

Deel 1: Klimrek resultaten akkerbouw

In het eerste deel van de avond werd door de Klimrek-partners dieper ingegaan op de klimaatimpact van de sector, maar ook waar er nog kansen zijn om die impact te verlagen. We leerden ook dat voor de akkerbouwsector alles rond bemesting, wat leidt tot veldemissies, een heel belangrijk aandeel in de totale klimaatimpact draagt. Daarnaast merken we ook de gevolgen van het veranderend klimaat in onze velden en moeten we op zoek gaan naar manieren om onze bodem weerbaarder te maken.

Hieronder vind je ook de presentatie.

Deel 1_Klimrek_Resultaten akkerbouw.pdf

Een samenvatting van de meest recente resultaten kan je hier vinden. Wil je weten wat een klimaattraject juist inhoudt? Neem dan hier een kijkje.

Deel 2: Watch it grow

Anne-Gobin (VITO) - watch it grow rond variabiliteit & percelen

Door het combineren van databronnen zoals satellietbeelden, weersgegevens, historische gewasgegevens, teeltgegevens, een bodemwaterbalans en eventuele bodemanalyses... kan er heel wat informatie gehaald verkregen worden over de toestand van een perceel (groenheidsindex, waternood, hittestress, erosie…).

Watch it grow is een gratis platform waarmee je zelf aan de slag kan. Via deze link kan je een account aanmaken: www.watchitgrow.be/nl. Het is zo opgebouwd dat je zelf aan de slag kan. Je kan onder andere eenvoudig percelen en bodemanalyses toevoegen.

Enkele functionaliteiten die het programma kan bieden zijn:

Opbrengstpotentieel via de groenheidsindicator
Waarschuwingen (extreme weersomstandigheden)
Statistieken waarbij verschillende zaken in één overzicht over de tijd worden getoond zoals: groenheid, gemiddelde temperatuur en neerslag
Visualisatie van eventuele bodemsensoren (bodemvocht en bodemtemperatuur)
Irrigatieadviesmodule via koppeling met WaterRadar

Met deze tool kan een akkerbouwer zijn genomen klimaatmaatregelen opvolgen op basis van beschikbare informatie:

Product 1: (Real) time gewasgroei opvolging (bedrijfsniveau)
Product 2: Historische gewasgroei opvolging (tijdsreeks veldniveau)
Product 3: Historische variabiliteitskaarten (veldniveau)

Product 4: Bodemkaart (bedrijfsniveau)
Product 5: Variabiliteit in topografie (bedrijfsniveau)
Product 6: Waterradar, irrigatiebehoefte

Hieronder vind je de presentatie.

Deel 2_Klimrek_WatchItGrow.pdf

Deel 3: VERIS bodemscanner

Steven De Meyer en Martijn Van Waes (Agrometius) - VERIS bodemscanner: focus op bekalking, koolstofgehalte en variatie in textuur en reliëf.

Vantage Agrometius biedt verschillende diensten aan, waaronder de VERIS bodemscanner. De boodschap is duidelijk: alles begint met de basis, dat is een gezonde bodem met alle parameters binnen de streefzones. Precisielandbouw vergt een totaalaanpak waarbij zowel bodem, gewas als opbrengst worden opgevolgd.

Met de Veris bodemscan worden onder andere de sleutelparameters pH en organische stof in kaart gebracht en dit over een raster van de bodem. Kortom, er wordt een kaart gemaakt van een perceel waarbij de variabiliteit kan getoond worden over hoe de parameters variëren overheen het perceel (zie figuur hieronder).

Figuur: een perceel waarbij de pH variabiliteit in kaart werd gebracht met de Veris bodemscanner. Deze toont aan dat op ongeveer 50% van het perceel de pH te laag is.

Hieronder vind je de presentatie.

Deel3_Klimrek_VerisBodemscanner.pdf

Om gegrond advies te kunnen geven, werkt de Veris-dienst samen met een aantal partners, waaronder De Bodemkundige Dienst van België en Inagro. Bodemanalyses ondersteunen de resultaten van de bodemscan.

Met de bodemscanner kan er advies geformuleerd worden rond drie belangrijke parameters. Elk van de drie parameters hebben een grote invloed op de bodemvruchtbaarheid en dus ook het opbrengstpotentieel.

De organische stof (bodemkoolstofgehalte): een gezond bodemkoolstofgehalte is o.a. van belang voor een goede waterhuishouding in de bodem, een goede bodemstructuur, buffering van nutriënten, het stabiliseren van de pH, goed bodemleven en mineralisatie.
De pH: indien de pH te laag is, zal er weinig bodemleven zijn, alsook o.a. een slechte bodemstructuur, wortelgroei en opneembaarheid van nutriënten heersen. Indien de pH te hoog is, zal een gewas bleke bladeren tonen als gevolg van een gebrek aan o.a. mangaan, ijzer en boor. Ook wordt fosfor gebonden en kan er schurft optreden bij aardappelen.
De elektrische geleidbaarheid (CEC): de capaciteit van een bodem om kationen uit te wisselen. Bij een lage CEC is er minder ruimte om belangrijke nutriënten als kalium, mangaan en calcium te bufferen.

Voor elk van die parameters kunnen taakkaarten gemaakt worden met advies over hoeveel ‘product’ plaatsspecifiek moet aangebracht worden. Voor het organische stof gehalte kan het dus gaan om: compost, houtsnippers of stalmest. Voor de pH gaat het om bekalking en voor de CEC gaat het om kalium, magnesium en gips.

De bodemscanner kent ook nog een aantal andere toepassingen, waaronder precisie-toepassing van granulaten, herbiciden, planten en zaaien…

Johan Lavens is sinds 5 jaar klant bij Agrometius en bracht een korte getuigenis, waarin hij graag zijn ervaringen deelde. “Ik merkte op basis van bodemstalen dat onder andere mijn bodemkoolstofgehalte stelselmatig achteruit ging. Ik begon meer groenbemesters toe te passen, maar dat is vooral goed om je koolstofgehalte op pijl te houden. Om het echt terug omhoog te brengen, moet je echt anders gaan werken. Via een proef bij Inagro kwam ik terecht bij de Veris bodemscanner. Ik merk nu, 5 jaar later, dat variabel werken een heel duidelijk positief effect heeft.”

“Variabele veldbewerking wordt nog sterk onderschat door velen! Een bodemscan- en advies komt met een kost, maar dit is een meerjarenadvies en voor mij heeft het zicht duidelijk terugverdient in efficiënter toedienen van grondstoffen, bodemkwaliteit en teeltopbrengst. Je mag ook niet vergeten: Werken aan je bodemkoolstofgehalte is een werk van lange adem. Je kan een laag koolstofgehalte niet op 2-3 jaar ineens goed maken.”

Bron: Jana Roels, consulent klimaat en verduurzaming.

Benieuwd naar meer resultaten van het Klimrek-project?

Schrijf je hier in voor het slotevenement op 6 september