Verantwoord antibioticabeleid: check op je bedrijf wat je doet

Antibioticagebruik op de Vlaamse veebedrijven staat onder spanning. Zeker in de varkenssector gaat dit onderwerp vlot over de tong. Al jaar en dag engageert DGZ zich om met talloze acties de strijd tegen antibioticaresistentie aan te gaan, geheel volgens het ‘one health’-concept.

Zo nam DGZ deel aan het Europese Roadmap-project waarin samen met onder meer varkenshouders en dierenartsen gezocht werd naar concrete acties om verantwoord(er) om te gaan met antibiotica. En dan is er nog de recente dienst AB Coaching®, die bedrijven begeleidt met de focus op dierziektepreventie en verantwoord antibioticagebruik. Caroline Bonckaert, AB Coach®/varkensdierenarts bij DGZ, begeleidde 19 bedrijven tijdens het Roadmap-project. Zij deelt haar ervaringen en inzichten.

Vaak worden antibiotica gebruikt uit gewoonte, en wordt antibioticagebruik als “garantie” gezien om verspreiding van infectie op een bedrijf te beperken. Antibiotica worden ook ingezet om de darmgezondheid van biggen na het spenen te ondersteunen, alhoewel dit ook een omgekeerd effect kan hebben. Het kostenplaatje van vaccins, die een belangrijk alternatief vormen voor antibiotica, ligt ook hoger dan van antibiotica. Continue bewustmaking rond de nefaste gevolgen van het inzetten van antibiotica is nodig. Gelukkig is aangetoond dat  bedrijfsspecifieke managementmaatregelen minstens even goede resultaten opleveren.

Doorbreek de gewoonte

Caroline Bonckaert: “Dit kwam ook naar boven tijdens de Roadmap-groepsgesprekken: vaak worden antibiotica ingezet bij zuigende biggen uit gewoonte of preventief bij opzet van de gespeende biggen. Daarom vind ik het persoonlijk een grote meerwaarde om een extern persoon eens op het bedrijf uit te nodigen,” geeft Caroline aan.

“In het geval van Roadmap was ik die persoon. Ik heb gemerkt dat ik tijdens een kennismakingsbezoek heel kritisch kan zijn zonder de relatie te schaden. Vaak blijken deze groepsgesprekken, met deelname van een neutrale externe partij, eyeopeners te zijn voor zowel veehouder als dierenarts die soms toch wat vastgeroest blijken in hun manier van werken.”

Motivatie is de sleutel

“Tijdens het kennismakingsbezoek trachten we nog niet inhoudelijk over de eventuele problematiek te praten. Dit is soms moeilijk, want veehouders en dierenartsen verwachten vrijwel onmiddellijk een diergeneeskundige oplossing. Het doel van het Roadmap-project gaat echter verder”, vertelt Caroline.

“Zoals ook gezien werd tijdens de initiële groepsgesprekken van het project, worden antibiotica niet alleen omwille van diergeneeskundige problemen ingezet maar soms toch nog preventief gebruikt. Het is immers gemakkelijker te denken dat antibiotica alle gezondheidsproblemen zullen oplossen.”

“Binnen Roadmap kauwen we geen kant-en-klare oplossing voor - want die bestaat simpelweg niet - maar bieden we een hele brede begeleiding van de bedrijven. De sleutels tot succes zijn de motivatie van de varkenshouder en de dierenarts. En daar willen we hoogte van krijgen tijdens het kennismakingsgesprek.”

Check wat je doet

Een varkenshouder uit het West-Vlaamse Oedelem die door Caroline begeleid wordt in het kader van het Roadmap-project getuigt dat hij het meest aangesproken werd door het idee van het doorbreken van bedrijfsblindheid. “De eerste keer dat Caroline langskwam op ons bedrijf, kregen we direct al heel wat nieuwe inzichten. We gingen er namelijk altijd van uit dat wat we doen op ons bedrijf, ook goed gedaan wordt. Maar na dat eerste gesprek beseften we dat we dat eigenlijk niet met zekerheid weten.”

Caroline beaamt dat dit ook werd benoemd tijdens de Roadmap-groepsgesprekken. “Er is te weinig voorhanden om het meten-is-weten-principe hard te maken, al zijn er enkele zaken waarbij je wel vrij eenvoudig het effect van je handelingen kan controleren. Zo denk ik aan biestmanagement en aan reiniging en ontsmetting, waarbij in samenspraak met de bedrijfsdierenarts stalen worden genomen. Op basis van de resultaten kom je te weten of je al dan niet goed bezig bent.”

Is er meer aan de hand?

Op alle bedrijven die deelnamen aan het Roadmap-project bleek dat de varkenshouders het nodig vonden om bijkomende stalen te nemen om zeker te weten dat het werk goed gedaan was of dat er een aanpassing nodig was. “Deze maatregelen zijn uiteraard niet de enige oplossing naar een betere gezondheid en dus minder antibioticagebruik,” aldus Caroline.

“Maar ze dragen zeker bij tot een betere algemene gezondheid van en weerstand bij de dieren. Het is ook belangrijk om aandacht te hebben voor onderliggende aandoeningen die hier ook een grote rol kunnen in spelen, zoals de aanwezigheid van PRRSV. Typisch bij onderliggende aanwezigheid van PRRSV is dat er meer roetbiggen zijn of biggen met typische streptokokkenproblemen. Vaak wordt er niet gedacht aan de aanwezigheid van een kiem of een virus dat de immuniteit onderdrukt, waardoor deze problemen de kop opsteken. Bewustwording is dus op veel vlakken erg belangrijk.”

Link met antibioticagebruik

In de coaching via Roadmap werden deze verschillende aanpakken gelinkt aan het antibioticagebruik. “De tips die rond het biestmanagement gegeven werden, leidden tot een zichtbaar verminderd antibioticagebruik bij de zuigende biggen,” vertelt Caroline. Dit bleek ook het geval voor de andere diercategorieën. “Het overleg tussen veehouder, dierenarts en coach en de bewustwording leidden tot een andere aanpak bij het behandelen van de dieren, wat een gunstig effect had op het antibioticarapport van AB-register,” besluit Caroline.

Bekijk je bedrijf met andere ogen: AB Coaching®

Het Roadmap-project is afgesloten, maar niet getreurd. Bij DGZ kan je een beroep doen op de dierenartsen AB Coaches® om de bedrijfsblindheid te doorbreken en je management, inclusief je antibioticabeleid, te screenen.

Wil je meer informatie? Neem zeker een kijkje op www.dgz.be/nieuws/dgz-lanceert-ab-coaching of contacteer de helpdesk van DGZ (tel.: 078 05 05 23 of helpdesk@dgz.be) en vraag naar de dienst AB Coaching®.

Bron: DGZ/foto atelier68.be.