"We veredelen 20 jaar, maar we staan nog maar aan het begin"
De meeste planten floreren bij warmte, maar helleborus komt pas echt in zijn element als het koud wordt. De koude teelt van de kerstroos lijkt in tijden van hoge stookkosten een rooskleurige toekomst te wachten. De familie Van Paemel ziet twintig jaar inspanningen in veredeling stilaan beloond worden, al is er geen tijd om op de lauweren te rusten. “Veredeling is nooit af en een eeuwig doorlopend verhaal, maar dat is net het leuke eraan.”
Thierry Van Paemel koos samen met zijn vrouw Anneke Van Maele in 1999 voor een carrièreswitch met de overname van tuincentrum Het Wilgenbroek in Oostkamp. Het tuincentrum was volledig gericht op de particuliere verkoop en had een collectie helleborus waar tuinliefhebbers van heinde en ver op afkwamen. “Helleborus is lang louter een liefhebbersplant geweest, omdat het in het tuincentrum toen visueel geen aantrekkelijke plant was. Ze werd immers verkocht zonder blad. Wij zagen echter wel veel potentieel in de plant”, vertelt Thierry.
Geloof en passie in het product
Samen met Anneke besloot hij in te zetten op de teelt en veredeling van helleborus. Hij zocht daarbij nadrukkelijk samenwerkingen met UGent en ILVO. Het wenslijstje was lang: een bloei in het eerste jaar in plaats van in het tweede, bloeitijdstip, ziekteresistentie, kiemkracht, andere kleuren, uniformiteit, plantvorm, houdbaarheid, toepasbaarheid als snijbloem … terwijl zelfs de vermeerderingstechnieken nog niet op punt stonden. “Veredeling in helleborus gaat traag en moeilijk, zelfs in vitro. We zijn nu 22 jaar bezig en komen voor sommige punten nu pas tot resultaat. Het geloof en de passie voor het product moeten er zijn, anders hou je het niet vol”, zegt Thierry. In 2012 werd op een aparte locatie in Oostkamp een bestaand serrebedrijf overgenomen om daar als Helleborus bvba alle ruimte te geven aan de veredeling van de plant. De productie van jongplanten voor andere telers en de productie van eindproducten kwamen uit die veredeling voort en gaven de veredeling op hun beurt meer (financiële) ruimte.
Koploper in Oriëntalis
Nog meer dan in de witte Helleborus Niger, ligt de passie van het bedrijf in Helleborus Oriëntalis. Deze planten zijn vooral geschikt voor de tuin en kennen de grootste verscheidenheid in vormen en kleuren. “Veel mensen die helleborus kennen, zien deze in functie van de eindejaarperiode. Maar de echte rijkdom in verschijningsvormen in helleborus toont zich pas in januari-februari in de tuin”, vertelt Tom. Doordat deze in hoofdzaak uit zaad vermeerderd worden in plaats van in vitro is de verscheidenheid groter. “We zetten makkelijk 20 verschillende variaties in kleur en vorm op een CC-kar. Die brede variëteit in genetica is onze sterkte. We zijn er de koploper mee in Europa en misschien zelfs in de wereld. Zelfs vanuit China weten ze ons daarvoor te vinden. Een vijfde van onze jongplanten gaat naar China, maar we verkopen ook jongplanten in het Oostblok en de Scandinavische landen.”
Ideaal kerstgeschenk
Helleborus is een plant die van nature bloeit van januari tot april-mei. Door veredeling is het seizoen stelselmatig vervroegd. “Vroeger startte het verkoopseizoen in januari-februari, nu is dat al vervroegd naar september en augustus”, vertelt zoon Tom (35). Door te selecteren naar iets vroegere bloei maakte dit de Helleborus Niger tot een ideaal kerstgeschenk. Het is een witte, uniforme, compacte plant die zich perfect via in vitro laat vermeerderen. “Samen met Microflor kwamen we tot een mooie collectie. Deze passen ideaal in het wintergamma van de tuincentra, maar passen ook in het teeltplan van telers in de afwachting van de producten voor het voorjaar.”
Geïnteresseerde telers
Niet verwonderlijk kregen Thierry en Tom de voorbije periode telers over de vloer die een alternatief willen voor energiebehoeftige teelten. “We krijgen vragen van telers van warmekasplanten, snijrozentelers, azaleatelers … Ook voor de teelt van snijhelleborus is er interesse”, ziet Tom. Die stijgende interesse is welkom, al blijven Thierry en Tom graag voorzichtig. “We willen ons nichekarakter houden. Helleborus is een kwalitatieve plant die waarde heeft. Dat is ook goed nieuws voor alle schakels die na ons komen. Als nu iedereen zich op de helleborusteelt gooit en de consument niet volgt, stort de prijs ineen en wint niemand.”
Werken aan ontwikkelingen
Met kinderen Tom (35) en Tineke (33) komt de nieuwe generatie aan het stuur. Zij nemen het levenswerk van Thierry en Anneke over. Net zoals de veredeling nooit ‘af’ is, is het management van een sierteeltbedrijf dat evenmin. “We zijn op een constante zoektocht hoe we op een andere, nog duurzamere manier kunnen kweken”, vertelt Tom. “Zo werken we samen met de potgrondleverancier aan alternatieven voor veen, zoals compost en kokosvezel. Deze alternatieven zijn valabel, maar hebben gevolgen voor irrigatie en bemesting. In de strijd tegen ziekten en plagen zoals botritis of mos vallen er dan weer meer gewasbeschermingsmiddelen weg dan dat er bijkomen. Ook daar moeten we dus voortdurend op zoek naar alternatieven. We staan daarbij zeker open voor biologische bestrijding of biologische middelen, maar ze moeten er wel zijn én effectief zijn”, legt Tom enkele uitdagingen uit.
Nog maar aan het begin
Door het gebruik van biostimulanten lukt het alvast om sterkere planten te kweken die beter bestand zijn tegen allerlei aantastingen. Ook via de veredeling wordt er gestreefd naar ziekteresistente planten. Nog meer dan vroeger wil Tom verder inzetten op veredeling en de productie van jongplanten. “De mogelijkheden in veredeling en de grote variatie zijn zo enorm dat we geloven dat we eigenlijk nog maar aan het begin staan. Overal waar er een winter is, heeft de helleborus een plaats in de tuin. Er liggen nog grote kansen voor de teelt, daarvan zijn we heilig overtuigd.”
