De Nederlandse provincie Noord-Brabant telt meer dan 4000 veehouderijen. In de nabije toekomst wordt verwacht dat ongeveer 2000 bedrijven het netwerk van fossiel gas zullen verlaten en duurzame verwarmingsoplossingen zoals biomassaketels installeren.
Een aantal jonge Noord-Brabantse kalverhouders is ervan overtuigd dat boeren in plattelandsgebieden het verschil kunnen maken om duurzame klimaat- en energiedoelstellingen te realiseren. Naast voldoende ruimte voor duurzame energieproductie en dakoppervlakte voor zonnepanelen, hebben hun bedrijven een groot potentieel voor het verbouwen van houtachtige biomassa en het valoriseren van reststromen. Maar wat nog belangrijker is, hun boerderijen hebben een hoge energievraag en als ondernemers willen ze graag investeren in duurzame oplossingen omdat dit de lokale economie in de regio versterkt en ook het imago van de sector in de lokale gemeenschap verbetert.
De regio rond de 3 gemeenten Alphen-Chaam, Baarle-Nassau én Gilze-en-Rijen wordt gekenmerkt door natuur en bos én een sterke agrarische gemeenschap van ongeveer 100 intensieve veebedrijven waarvan 50 kalverhouderijen met een specifiek grote warmtebehoefte. In 2016 verenigden ze zich, bundelden hun krachten en startten de ‘Coöperatieve Duurzame Energieketen De Baronie (CDEB).
Figuur 1: Schema warmteketen De Baronie (bron ZLTO)
De primaire focus, van deze door plaatselijke landbouwers opgestarte ECCO, is om een lokale warmteketen te organiseren. Ze verzamelen in eigen streek houtachtige biomassa van energiegewassen, bijvoorbeeld wilg, die gevaloriseerd wordt in biomassaketels. Deze ketels dienen voornamelijk voor het verwarmen van de stallen. Daarnaast kan de "lokale warmteketen" ook duurzame warmte leveren aan huizen in nabijgelegen woonwijken, aan campings of andere openbare gebouwen zoals zwembaden, scholen, sportcomplexen…
Bovendien zijn in vele Nederlandse gemeenten al energiecoöperaties van burgers actief. Het samenwerken met burgers en gemeenten is een uitdaging, maar biedt vooral vele kansen voor lokale boeren.
De Baronie verenigt en activeert veehouders
Ook in Nederland vertalen beleidsmakers de Europese klimaatdoelstellingen in nationale en provinciale energieovereenkomsten. Zo stimuleert het “Nationale convenant schone en efficiënte agro-industrie en agrosectoren” de productie van lokale biomassa en het realiseren van lokale energiecoöperaties. De “Energieovereenkomst Noord-Brabant” heeft tot doel het energieverbruik van de landbouwsector in de provincie met 2 PJ (petajoule) te verminderen door energiebesparende maatregelen te ondersteunen en de implementatie van lokale duurzame energieproductie uit zon, wind en biomassa te bevorderen.
In dit kader onderneemt de coöperatie CDEB alle noodzakelijke activiteiten en gerelateerde diensten om een duurzame energie- en warmteketen te creëren. Daarbij ligt de nadruk op het 'ontzorgen' van leden en partners bij hun streven om energie te besparen en te voldoen aan deze klimaateisen. CDEB wordt hierin bijgestaan door de plaatselijke afdeling van de boerenorganisatie ZLTO.
Cruciaal in de succesvolle realisatie van een lokale duurzame warmteketen is de samenwerking en het vertrouwen tussen alle betrokken partners in het project. CDEB hecht veel belang aan een transparante organisatie en duidelijke taakverdeling tussen alle partners: boeren, burgers, gemeenten, politiekers, natuurverenigingen en landbeheerorganisaties. CDEB en de gemeenten Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Gilze-en-Rijen werken samen om de duurzame energieproductie in de regio te verbeteren. In november 2017 zijn CDEB en de 3 gemeenten overeengekomen dat de betrokken gemeenten al het zuivere snoeihout uit het lokale boomonderhoud beschikbaar stellen voor de energiesamenwerking. Om dit logistiek mogelijk te maken was er nood aan een centrale verzamelplaats voor het lokaal geoogste hout. Een zakelijke afspraak werd gemaakt met een lokale agro-aannemer. De verwerking van de biomassa tot een hoogwaardige biobrandstof gebeurt op de verzamelplaats in beheer van CDEB. Vanuit deze centrale loods verdeelt CDEB het eindproduct aan leden van de coöperatie. Dit zijn momenteel kalverhouders die beschikken over een biomassa-verwarmingsinstallatie. Zij verduurzamen zo hun productie door minder fossiele brandstoffen te gebruiken. Op termijn wil CDEB ook andere veehouders en lokale warmtegebruikers als afnemers aantrekken.
Natuurlijk zijn de opstart en ontwikkeling van de ‘Coöperatieve Duurzame Energieketen De Baronie’ niet mogelijk zonder de steun van lokale beleidsmakers. Zij treden op als ambassadeurs voor het CDEB-project. De gemeenten cofinancieren het initiatief en subsidiëren demoactiviteiten die tot doel hebben om burgers te betrekken bij de positieve dynamiek rond de coöperatie.
De Beacon ECCO, “De Baronie (CDEB)” en zijn lokale duurzame energienetwerk leveren een positieve bijdrage aan het klimaat en het lokale landschap, versterken de lokale economie en tonen aan dat landbouwers een sleutelrol kunnen opnemen binnen hun lokale gemeenschap in de omschakeling naar hernieuwbare energie.
ECCO maakt winnaars!
Kalverhouder en bestuurslid van de Baronie Stefan Bekkers gaat na of de houtsnippers al droog genoeg zijn om ze te kunnen gebruiken
Enkele medewerkers van de Baronie op een pas aangeplant perceel korteomloophout
Het volledige "dossier energie" uit Management & Techniek lees je hier.
