Vlaamse melk is de meest klimaatvriendelijke melk ter wereld. Dat was een van de besluiten van het Vlaio-project Klimrek, dat een methodiek ontwikkelde om de koolstofvoetafdruk te meten. Op woensdag 6 september waren zo’n 160 akkerbouwers, melkvee- en varkenshouders en heel wat stakeholders uit het onderzoek en de voedingsindustrie present op ILVO voor het slotevent van het Klimrek-project.
In Boer&Tuinder 34 kon je al lezen dat Klimrek aan de hand van klimaatscans de koolstofvoetafdruk van Vlaamse melkvee- en varkenshouders en van akkerbouwers gemeten heeft. Hoe groot die precies is en welke mogelijke maatregelen er zijn om die scores te verbeteren, kwamen we te weten tijdens het slotmoment.
Breed gedragen
Coördinator Veerle Van Linden lichtte kort het opzet toe. Er werd in elk van de 3 sectoren gestart met 5 pilootbedrijven, om uit te zoeken welke parameters de grootste invloed hebben op de klimaatscore. Samen met hen werd de methodiek voor de klimaatscans verfijnd en werd er een checklist opgesteld voor de klimaatscans, om te vermijden dat de deelnemers er te veel tijd zouden moeten in investeren. Een tweede belangrijk element is DjustConnect, dat de landbouwer toelaat om basisgegevens te delen met specifieke instanties of bedrijven. Omgekeerd kunnen ze dankzij diezelfde tool ook inzage krijgen in hun eigen resultaten.
Van Linden benadrukte hoe belangrijk het was dat naast Boerenbond ook BCZ (zuivelnijverheid), Belgapom (aardappelverwerking) en Belpork (varkens) er mee hun schouders hebben ondergezet. Dat was een duidelijk signaal dat het niet alleen over een initiatief vanuit de landbouw ging. De noodzaak om tot één systeem van duurzaamheidsrapportering te komen, kwam meermaals tot uiting tijdens de uiteenzettingen en discussies. Er bestaan al initiatieven vanuit de distributie die vooral ingegeven worden door promotionele objectieven, maar die zijn niet vrijblijvend voor de betrokken land- of tuinbouwers. Een wildgroei aan systemen zou hen op termijn alleen maar verplichten tot extra kosten en administratief werk. Je zou het kunnen vergelijken met wat er gebeurt bij Vegaplan en Codiplan.
Melkveehouderij
Niet voor niets werd eerder al gecommuniceerd over de resultaten in de melkveehouderij. Er werden in totaal 146 scans uitgevoerd, waarin vooral Campina een drijvende kracht is. Dat aantal laat al enige benchmarking toe. De gemiddelde koolstofvoetafdruk van melk is 0,99 kg CO2-equivalent per kg meetmelk, met een spreiding tussen 0,74 en 1,53. De grootste klimaatimpact komt van het vee zelf, en verder voederaankoop en -productie en mestopslag. Volgens onderzoekster Anne-Sophie Sacré hebben zeker bedrijven met een resultaat hoger dan het gemiddelde nog ruimte om te verbeteren. Bij de voorgestelde maatregelen, waaruit melkveehouders kunnen kiezen in overleg met de begeleidende consulent, zijn er trouwens heel wat die ook een financieel voordeel opleveren, zoals het verlagen van het vervangingspercentage.
Lien Callewaert van Milk.be ziet de klimaatscan als dé manier om de verduurzaming van de zuivelsector voort te zetten. Niet voor niets is er al een volgend project ‘Klimrek plus’ gestart. “Om dit breed te kunnen uitrollen moet het gebruiksvriendelijk zijn, zonder in te boeten op wetenschappelijke correctheid”, zei Lien.
Akkerbouw
Volgens Reindert Heuts van ILVO konden ze op 15 bedrijven 102 teelten in kaart brengen. Uiteindelijk werd gefocust op aardappelteelt. Reindert benadrukte dat het belangrijk is om resultaten van bedrijven over meerdere jaren te bekijken, omdat die sterk onderhevig kunnen zijn aan weersinvloeden. Logischerwijze stelden ze bij aardappelen die bewaard werden op het bedrijf gemiddeld een 11% grotere klimaatimpact vast als bij aardappelen die af land werden geleverd. Daarin spelen zowel de klimaatimpact van het bouwen van de aardappelbewaarloods als het energieverbruik. In akkerbouw hebben de emissies vanuit de bodem de grootste impact, en verder ook de tractor (energie en constructie), meststoffen, bewaring en het pootgoed. Bij de voorgestelde maatregelen spelen er heel wat in op bemesting, de bodem en het energieverbruik (tractor en bewaring).
Noémie Van Bogaert van Belgapom vindt dat Klimrek het juiste traject op het juiste moment was. “De inzichten die we vergaard hebben, komen nu zeer goed van pas. Ze verwees naar de Corporate reporting sustainability directive (CRSD) die bedrijven verplicht om over hun duurzaamheid te rapporteren. “Bedrijven moeten zowel directe als indirecte emissies en emissies doorheen de keten in kaart brengen.” We moeten er vanuit de landbouw dus wel degelijk mee rekening houden dat die vragen (of misschien wel eisen) op ons af komen. Vanuit de zaal riep Wouter Wytynck, adviseur Dierlijke veredeling bij Boerenbond, op dat de kost van een dergelijke operatie vanuit de retail niet volledig zou worden afgewenteld op de land- of tuinbouwer.
Varkenshouderij
Freya Michiels (ILVO) vertelde dat er op 15 varkensbedrijven een klimaatscan werd uitgevoerd. 65% van de klimaatimpact heeft te maken met het voeder. Verder heeft mestopslag een impact van 21%. Vlaanderen scoort goed in vergelijking met andere Europese landen. “Dat komt omdat we al een zeer goede voederconversie hebben en goed gebruikmaken van bestanddelen met een positief effect op de milieubelasting.” Om de uitstoot nog meer te verminderen, denkt ze onder meer aan alternatieven voor voeders met een grote klimaatimpact, meerfasenvoeding en het voorkomen van vermorsen. Wat de mest betreft, moeten dagontmesting en pocketvergisting de voetafdruk helpen verminderen. Verder schoof ze onder meer ook het optimaliseren van de diergezondheid en energiezuinige ventilatoren naar voor. Het aspect energie is verrassend genoeg slechts verantwoordelijk voor 3% van de voetafdruk. Paul Demyttenaere van brancheorganisatie Pork.be bevestigde dat er vanuit de markt een duidelijke vraag is naar transparantie over de klimaatimpact. Hij benadrukte de noodzaak om tot één systeem voor de landbouw te komen en voor een zo sterk mogelijk geautomatiseerde applicatie voor de doorlichting.
En nu?
Dit verhaal stopt dus duidelijk niet. Stephanie Van Weyenberg (ILVO) vertelde hoe DjustConnect stappen zet om de administratieve last te verminderen. Ze wilde ook het misverstand uit de wereld helpen dat de gegevens van een landbouwer openbaar worden, eenmaal hij toestemming heeft gegeven om die te delen voor Klimrek. Die toestemming is specifiek voor één instantie of bedrijf en heeft geen effect voor anderen.
Tijdens de pauze hadden we een gesprek met iemand uit de banksector. De CRSD geldt ook voor financiële instellingen. Het is niet ondenkbaar en zelfs te verwachten dat banken hun klimaatimpact willen verkleinen door alleen leningen te verstrekken aan bedrijven met een lage klimaatimpact of door een hogere rentevoet te rekenen voor bedrijven met een hoge koolstofvoetafdruk.
Verder wordt werk gemaakt van het opleiden van consulenten, die de klimaatscans moeten uitvoeren. Met dit slotevent is het eerste woord gezegd over klimaatscans, maar zeker nog niet het laatste.
Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens stelde in een vooraf opgenomen video dat Boerenbond mee initiatiefnemer én investeerder is om het Klimrekproject te realiseren en de Klimrektool uit te werken.
Een mooi artikel dat in De Standaard verscheen over Vlaamse melk die de klimaatvriendelijkste ter wereld is, lees je op www.destandaard.be (met zoekterm ‘melk’).
Meer info vind je op www.klimrekproject.be en www.boerenbond.be/projecten/klimrek.
