Tomatenkweker Piet Coysman bezorgd over glastuinbouw. Met VIDEO.

31 maart 2023

De Vlaamse regering besliste vorige week om de jaarlijkse actualisatie van de bandingfactoren – die de hoogte van de steun via warmte-krachtcertificaten (WKC) aan wkk-installaties op tuinbouwbedrijven bepalen – met een jaar uit te stellen tot 1 augustus 2024. Tomatenteler Piet Coysman, die met zijn echtgenote An Missinne sinds 1991 een familiaal bedrijf in Koolskamp uitbaat, stelt dat tuinders die WKC-steun hard nodig hebben, omdat ze deel uitmaakt van het verdienmodel waarop hun investeringen gebaseerd zijn. “In 2018 installeerde ik op ons bedrijf een wkk, toen de veiligste en meest duurzame investering qua energievoorziening. De overheid garandeerde toen tien jaar steun via die certificaten.”

Piet (58) kreeg de tuinbouwmicrobe mee van thuis, want zijn vader was witloofonderzoeker aan het POVLT-proefcentrum (nu Inagro) in Rumbeke. Hij volgde opleidingen technisch tuinbouw aan het Vrij Tuinbouwinstituut (nu VABI) in Roeselare en regentaat tuinbouw aan het PITO in Mechelen. “Om praktijkles te kunnen geven, deed ik een jaar stage op een tomatenbedrijf in Rumst”, vertelt Piet. “Daarna gaf ik vier jaar tuinbouwtechnische vakken op het VABI. Dat deed ik graag, maar de lokroep naar het ondernemerschap was te groot.”

Start familiaal bedrijf

In 1991 gaf echtgenote An haar job als kinesiste op en startte ze met Piet een tomatenbedrijf. Piet neemt de teelttechniek en het contact met de REO Veiling – waar hij ook lid is van de raad van bestuur – voor zijn rekening, terwijl An het personeel aanstuurt en de administratie opvolgt. “We kozen bewust voor een familiaal bedrijf dat nu, wegens zijn eerder beperkte oppervlakte, niet meer overlaatbaar is als tomatenbedrijf”, zegt Piet. “Door de jaren heen beseften we dat we steeds meer de richting van de nicheteelten moesten opzoeken. We werken daarvoor intensief samen met de REO Veiling. Pruimtrostomaten zijn een heel klein segment in de tomatenteelt; er zijn slechts een vijftal Vlaamse telers. BelOrta, waar we gastveiler zijn, volgt de handel in dit segment op. Dat is een mooi voorbeeld van samenwerkingsverbanden tussen coöperaties.” Piet is bestuurslid bij de provinciale vakgroep Tuinbouw Glas West-Vlaanderen en de studiekringen Roeselare Tuinders en West-Vlaamse Vruchtgroentetelers. Dankzij deze engagementen en dat bij de REO Veiling kan hij een goede visie rond glastuinbouw ontwikkelen.

Financiële kater

De Vlaamse overheid zette de wkk-certificaten onlangs op de helling toen bekend raakte dat ze de bandingfactoren – die de hoogte van de WKC-steun bepalen – jaarlijks wil herberekenen; rekening houdend met de energieprijzen. Daarmee wil ze vermijden dat de steun die ze via warmte-krachtcertificaten aan wkk-installaties geeft, zou leiden tot over- of ondersubsidiëring. De berekeningswijze die men voorlopig voorstelt, dreigt echter zelf tot ondersubsidiëring te leiden. “De overheid heeft altijd gepoogd om groenestroomopwekking aan te moedigen. De WKC waren dan ook een belangrijk deel van het financieel plan om de grote investering in een wkk te rechtvaardigen. Als we die steun niet meer zouden krijgen, is dat een financiële kater. Het is frappant dat de Vlaamse regering iets belooft dat ze jaren later niet zou nakomen … Dat komt neer op woordbreuk. De sector zal op lange termijn van fossiele brandstof af moeten. Als ze die financiële WKC-klap te boven komen, zullen jonge collega’s die nieuwe serres hebben en gerekend hebben op een arbeidslooptijd van 20 à 30 jaar, moeten investeren in andere technologieën en overschakelen op warmtepompen of op warmtenetwerken, die restwarmte uit industriële productieprocessen leveren. Wij gaan nog maar een vijftal jaar werken en onze kinderen hebben geen ambitie om het bedrijf over te nemen, dus investeren voor tien à vijftien jaar gaan we niet meer doen. Een kortere teelt, vervroegd stoppen of investeren in een e-boiler zijn opties.”

Evolutie op energievlak

Piet zag de tomatensector sinds de jaren 90 evolueren op energievlak. Op zijn bedrijf maakte hij vier transities door: van verwarmen met extra zware stookolie (EZW) en petroleum om CO2 op te wekken, over houtstook en bijverwarmen met EZW en zuivere CO2 (sinds 2006) en houtstook en bijverwarmen met gas (sinds 2011) tot een wkk-installatie (sinds 2018). “In 2018 stapte ik naar de bank met de melding dat die wkk onze laatste maar ook veiligste en meest duurzame investering qua energievoorziening was. Het was toen de beste oplossing om onze serre te verwarmen: 60% van de opgewekte energie is warmte die vrijkomt die we gebruiken om onze tomatenserre te verwarmen, de overige 40% is elektriciteit die op het net wordt geplaatst en lokaal onder 300 gezinnen wordt verdeeld. Een deel van de opgewekte energie is laagwaardige warmte (40 °C) die we met ons uitgebreid buizennetwerk kunnen benutten als basisverwarming. Met het tweede circuit – proceswater van 90 °C – stoken we bij. Het wkk-verhaal rendeert dus 100%. Daarnaast worden de rookgassen die vrijkomen gewassen en aangewend als CO2-bemesting in de serres, waar we voorheen zuivere CO2 lieten leveren via vrachtwagens. Het is dus een heel duurzaam verhaal. Eigenlijk kan je het wkk-verhaal vergelijken met dat van een varken, waar ook alles van gebruikt wordt, tot de oren en poten toe. De overheid had indertijd tien jaar certificaten gegarandeerd. Onze wkk draait intussen vijf jaar.”

Ik ken geen duurzamer verhaal dan het WKK-verhaal.

Veerkrachtige sector

Volgens Piet heeft de sector in 30 jaar tijd diverse energiecrisissen overleefd, die tot nieuwe technieken hebben geleid. “De sector is weerbaar en gaat zo technologisch vooruit. Ook nu kent hij heel wat uitdagingen op energetisch vlak, zoals het samengaan van restwarmte uit de industrie met productie van vruchtgroenten uit warme kasteelten. We moeten alleszins beseffen dat er nergens in de wereld zo duurzaam voedsel wordt geproduceerd als in Vlaanderen …