Provincie Limburg steunt imkers bij vangen Aziatische hoornaar
De provincie Limburg geeft een subsidie van 15.000 euro aan de vzw Limburgse Imkersbond om lokkasten te laten maken voor de koninginnen van de Aziatische hoornaar, en om die onder hun leden te verdelen. De subsidie komt voor de helft van de dienst Landbouw en voor de helft van het Provinciaal Natuurcentrum PNC.
De imkersbond hoopt 10 tot 30 procent van de koninginnen zo te vangen en tegelijk de verspreiding van deze invasieve exoot beter in kaart te brengen. Sinds enige tijd is er een nieuwe diersoort opgedoken in Limburg: de Aziatische hoornaar. De verwachting is dat de soort de volgende jaren nog sterk in aantal gaat toenemen.
Honingbijen, andere bijen en wespen op menu
Bovenaan het menu van deze grote wesp-achtige staan honingbijen, samen met andere bijen en wespen. Het is logisch dat de imkers zich zorgen maken over deze ontwikkeling. Ook op de insectenfauna zou de Aziatische Hoornaar een negatief effect hebben.
Daarom ondersteunt de provincie Limburg nu, zowel vanuit de dienst landbouw als vanuit het Provinciaal Natuurcentrum, de vzw Limburgse Imkersbond financieel bij een project om met een zelf ontworpen lokkast de koninginnen van de Aziatische hoornaar af te vangen.
Gedeputeerde van Landbouw, Inge Moors (CD&V): “De Aziatische hoornaar is een invasieve exoot die intussen ook Limburg bereikt heeft. We gaan de strijd aan om de invasie te beperken. De Aziatische hoornaar is immers een grote vijand voor de bestuiving van ons fruit. De imkers spelen een cruciale rol. Vandaar onze ondersteuning.”
Gedeputeerde van Milieu en Natuur, Bert Lambrechts (N-VA): “De Aziatische hoornaar kan ook onder wilde bijenvolkeren soms een ware ravage aanrichten. Die bijenpopulaties zijn van groot belang bij de bestuiving van tal van plantensoorten. We steunen dan ook dit project vanuit Milieu en Natuur, om meer te leren over de verspreiding en de mogelijke bestrijding van de Aziatische hoornaar.”
Vanuit Frankrijk op weg naar het oosten
Met de Aziatische hoornaar is er recent een nieuwe gast aangekomen in Limburg. In 2004 werd de Aziatische hoornaar voor het eerste gezien in Europa. In Frankrijk werd ze vermoedelijk kort daarvoor per ongeluk geïntroduceerd. De soort heeft zich vervolgens in enkele jaren verspreid door Frankrijk en na 2010 ook door de rest van West Europa.
In Vlaanderen zijn er vooral waarnemingen in het westen van het land maar de verwachting is dat er ook in Limburg veel meer meldingen gaan komen de volgende jaren. Het is logisch dat de imkers zeer bezorgd zijn over deze ontwikkeling.
Vooral voor de landbouw een bedreiging
Gedeputeerde Inge Moors duidt: "De Aziatische hoornaar kan in bijenkasten soms een ware ravage aanrichten. 84% van de landbouwteelten, vooral fruit en groenten, zijn afhankelijk van insecten en vooral van bijen voor hun bestuiving."
Minder bijen betekent voor de tuinbouwteelten niet alleen productieverlies maar ook kwaliteitsverlies. Zo zijn appels uit boomgaarden zonder bestuivers gemiddeld kleiner, meer asymmetrisch en minder bewaarbaar. Maar ook bessen, aardbeien en kersen zijn afhankelijk van bestuivende insecten. Men schat in dat bij afwezigheid van bijen in België er 350 mln euro minder opbrengst zou zijn van deze teelten, om van verloren natuurwaarde niet te spreken.
"Tenslotte toonde recent onderzoek dat in een boomgaard de gecombineerde aanwezigheid van solitaire bijen en wilde hommels naast de gewone honingbij, zorgt voor een nog betere bestuiving. Een hogere biodiversiteit van bestuivers is dan ook niet alleen ecologisch maar ook economisch van belang. Ook voor tal van niet-landbouwgerelateerde gewassen zijn bijenpopulaties van groot belang voor de bestuiving.”
Hoe de Aziatische hoornaar bestrijden?
De beste manier is het vangen van koninginnen in het voorjaar wanneer deze uitzwermen. De zelfontworpen lokkasten van de Limburgse imkersbond moeten hiermee helpen. Kleine insecten kunnen gemakkelijk door de roosters ontsnappen uit de kast; de Aziatische hoornaar zit gevangen. De imkersbond hoopt 10 tot 30 procent van de koninginnen zo te vangen en tegelijk de verspreiding beter in kaart te brengen. De informatie over de verspreiding kan ook nuttig zijn voor verder natuuronderzoek.
Vandaar dat het provinciebestuur besliste om het maken en verdelen van de lokkasten financieel te ondersteunen vanuit de dienst Landbouw en het Provinciaal Natuurcentrum.
Een Aziatische hoornaar in Vlaanderen melden kan via https://vespawatch.be/
Bron: provincie Limburg.
Enkele wetenswaardigheden
Voedsel: eten...
Als voedsel staat de honingbij samen met andere bijen en wespen bovenaan op het menu van de Aziatische hoornaar. Daarbuiten wordt dit dieet aangevuld met aanwezig insecten die rond de nesten aanwezig zijn. Onderzoek in Frankrijk heeft al een 400-tal insectensoorten aangetroffen op het menu van de hoornaar. Voorlopig is het effect daarvan nog niet helemaal duidelijk maar een Italiaanse studie uit 2019 spreekt toch van een negatieve impact op de insectenfauna.
… en gegeten worden
In Frankrijk worden de nesten van de Aziatische hoornaar aangevallen door de wespendief, een roofvogel verwant met de buizerd. In Spanje maakte de soort meer dan 50% van de prooi uit in vier wespendiefnesten die werden opgevolgd. Jammer genoeg is deze prooivogel niet zo algemeen in Limburg met ongeveer 100-150 broedparen. Gedurende de doortrek komen er wel heel wat voorbij met een piek eind augustus, dan moeten deze vogels ook voedsel zoeken.
Voortplanting en verspreiding
In het voorjaar start de koningin in haar eentje met de bouw van een nest en zal de eerste werksters zelf grootbrengen. Wanneer dat eerste nest te klein wordt, gaan de werksters op zoek naar een geschikte plek voor een nieuw zomernest, meestal hoog in een boom. Deze nesten zijn moeilijk te vinden want ze worden pas zichtbaar als de bladeren van de bomen vallen.
De koningin gaat daarna met haar volk naar het zomernest om er eieren te leggen. De nesten kunnen in de loop van de zomer flink groot worden, tot soms 90 centimeter in doorsnede.
In oktober vliegen er soms wel meer dan 200 nieuwe koninginnen uit dit nest, die een plek zoeken om te overwinteren. Sommige koninginnen vliegen tot zelfs honderd kilometer ver. Het aantal koninginnen en de grote afstand verklaren de snelle verspreiding van de soort.
Europese versus Aziatische hoornaar
De Europese hoornaar, het inheemse broertje van de Aziatische variant, was de laatste jaren een algemene soort geworden in Limburg. Europese hoornaars eten geen bijen en zijn veel minder agressief. Door hun rol van predator (eten van andere insecten) zijn ze nuttig voor het evenwicht in de natuur en helpen ze bij het bestrijden van insectenplagen in het landbouwgebied.
De Aziatische hoornaar is een invasieve soort. Dat wil zeggen dat volgens de Europese regelgeving de verspreiding zoveel mogelijk voorkomen moet worden. Geen evidente opdracht als we de snelle opmars door Europa zien.
Bron: provincie Limburg, foto: INBO.
