Ontdekkingstocht naar regionale ketens rond eiwitrijke teelten

Op 10 augustus trok een coalitie van onderzoekers, consulenten, een landbouwer en een distributeur naar het Waalse Fernelmont voor een bezoek aan Land, Farm & Men. Een Waalse startup die vanuit een visie rond bodembeheer en een leefbaar platteland inzet op het ontwikkelen van nieuwe ketens in de akkerbouw. Pionierend ondernemerschap van boer tot eindproduct dat ons alvast enkele interessante en eerlijke inzichten voor het project opleverde.

Land, Farm & Men: ketenontwikkeling van boer tot winkelschap

Op de bedrijfssite worden we verwelkomd door Isabelle Coupienne. Als voormalig BIO-consulent stond Isabelle van meet af aan dicht bij de landbouwers in de streek. Vandaag vindt zij een vijftigtal landbouwers uit de regio bereid om gemiddeld vijf tot tien hectaren in te zaaien voor Land, Farm & Men. Zij telen diverse eiwitrijke gewassen zoals linzen, spelt, quinoa, boekweit, haver en camelina (huttentut). Een gezamenlijke jaarlijkse opbrengst van gemiddeld vijfhonderd tot zevenhonderd ton wordt door Isabelles bedrijf verder verwerkt. 
In een bedrijfshal op de site van SCAM in Fernelmont kan deze oogst worden gescheiden en gedroogd. 99% van de opbrengst blijkt geschikt voor humane consumptie. Voor het scheiden van mengteelten zijn er verschillende toestellen beschikbaar die kunnen schiften op basis van grootte, gewicht of kleur. Het afvullen gebeurt in big bags of zakken van 25 of 5 kg. Ook niet BIO-gecertificeerde landbouwers kunnen bij het bedrijf terecht met een opbrengst vanaf 1 ton.

Graines de Curieux: weinig bewerkte eindproducten in eigentijds jasje

Eén van de sterktes van Land, Farm & Men is dat ze met een eigen eindproduct weten te differentiëren in een bestaande markt. Het erg geslaagde label en merk Graines de Curieux zorgt dat regionaal geproduceerde plantaardige eiwitten worden opgemerkt in het winkelschap. Met etikettering in zowel Franse alsNederlandse taal, valt het product vandaag ook reeds op in verschillende Vlaamse winkels.
Het kernassortiment van Graines de Curieux bestaat uit linzen, quinoa en havervlokken in consumentenverpakking. Voor verdere verwerking van de basisproducten tot bloem, koolzaad of koekjes word er met externe partners samengewerkt. Smaakmakers die de merkbekendheid helpen stuwen.
Producten van Graines de Curieux zijn vandaag terug te vinden in verschillende BIO- en speciaalzaken in België. Onder de afnemers zitten ook verschillende hoevewinkels en horecazaken. We nemen de proef op de som en vinden de producten prijsconform terug in het winkelschap van een lokale BIO-winkel.

Uitdagingen in de uitbouw van een regionale keten

In de uitbouw van een regionale keten rond eiwitrijke teelten zitten ook heel wat uitdagingen. We destilleerden er vijf uit ons bezoek: 
1.    De opbrengst sterk weersafhankelijk, en de laatste jaren erg onvoorspelbaar gebleken. Het correct indekken van deze risico’s brengt ook heel wat verantwoordelijkheid mee.
2.    Een jong consumentenmerk kan zich geen risico’s rond voedselveiligheid veroorloven. Bij levering moet er daarom soms ook streng worden opgetreden bij kwaliteitsbepaling.
3.    Voor specifieke verwerkingsprocessen is geschikte regionale infrastructuur vandaag nagenoeg afwezig. Het vinden van geschikte partners blijkt niet evident. 
4.    De balans tussen een eerlijke verloning voor landbouwers en een betaalbaar product voor de eindconsument is een uitdaging voor een onderneming op regionale schaal. De marges vandaag zijn beperkt. Het blijven zoeken naar en benutten van kleinschalige voordelen vraagt om specifieke aandacht en ondernemerschap.
5.    Specifieke producten zoals lupine doen het vandaag nog niet goed in het winkelschap. Extra stimulansen op consumentenniveau rond consumptie van weinig of niet bewerkte nieuwe plantaardige eiwitten uit regio zijn nodig.