Land- en tuinbouwers als inventieve voedselhelden
‘Food Heroes’ is een Europees project dat in de eerste schakels van de keten, dus op land- of tuinbouwbedrijven, voedselverlies wil beperken. Vier Vlaamse landbouwers doen dat, samen met een designer. Deze duo’s zoeken een idee om meerwaarde te geven aan voedsel dat anders verloren gaat.
Boeren en tuinders zijn goed bezig. Voor resterend preigroen, vreemd gevormde groenten, te kleine aardappelen … vinden ze nu al oplossingen, door ze bijvoorbeeld te verwerken in veevoeder of te gebruiken als bemesting op hun veld. Maar het project ‘Food Heroes’, in het Interregprogramma North-West Europe, wil verder gaan. Land- en tuinbouwers worden aangespoord om meer waarde te geven aan hun reststromen door ze te verwerken tot een nieuw product dat ook geschikt is voor menselijke consumptie. Tijdens een matchmaking event eind februari gingen boeren en tuinders op speeddate met ontwerpers. Op het einde van de dag werden vijf duo’s aan elkaar gekoppeld, aan de hand van hun top drie. Bart Nemegheer van Aardappelhoeve, Karel Vaes en Jo Driesmans van Triple Tree, tuinder Pieter Vandooren en Wouter Tack van Groep Verduyn gaan nu samen met een designer aan de slag, op zoek naar een innovatieve oplossing die ze kunnen commercialiseren, die meer waarde oplevert voor het product én in de portemonnee van de boer terechtkomt.
Een oplossing voor wortelpulp en snijresten
Groep Verduyn is een groenteverwerkend bedrijf. Alles samen verwerkt Verduyn elk jaar het equivalent van 4000 hectare groenten, zoals wortelen, kool, broccoli, knolselderij, schorseneren, spinazie en prei. Dat komt neer op om en bij de 160.000 ton groenten. Een grote hoeveelheid verwerkte groenten, dat betekent ook veel afval. Bij die verwerking wordt 14.250 ton nevenstromen gegenereerd, voornamelijk bij het verwerken van wortelen, maar ook koolbladeren, preibladeren, broccolistelen en de wortels van knolselderij.
Wouter Tack zette Achilles Design in zijn top 3 en gaat samen met dit kantoor op zoek naar oplossingen voor de voedselverliezen. Wouter Tack legt uit waarom ze voor deze samenwerking kozen. “Jürgen Oskamp van Achilles maakte op mij een rustige indruk. Hij kan met overzicht naar een complex gegeven kijken, is niet snel van zijn stuk gebracht en begon meteen orde te scheppen in de chaos. Dat is voor ons erg belangrijk, omdat wij een heel groot, divers bedrijf zijn, met veel reststromen.” De samenwerking met een designer is voor Verduyn een heel bewuste keuze. “Wij zijn ondernemers. Produceren en automatiseren zit in ons DNA. Maar wij hebben weinig ervaring met innoveren. Daarom is het voor ons moeilijk om zo’n traject in te vullen met eigen mensen. Na een tijdje word je bedrijfsblind, je zit vastgeroest in de metier. Een frisse blik van buiten de sector is dan zeer welkom. Het was voor mij ook belangrijk dat Achilles ervaring heeft met het vermarkten van voeding, maar daarnaast ook op veel andere terreinen actief is. Het is een groot kantoor, met multidisciplinaire teams, en Jürgen is een man met veel ervaring. Heel binnenkort hakken we de knoop door over de reststromen waarmee we verder gaan. Intussen zijn we al wel volop aan het brainstormen over mogelijke toepassingen.”
Preiresten opwaarderen in eigen beheer
Pieter Vandooren en echtgenote Heidi telen prei, courgette, bloemkool en knolselderij voor de versmarkt. Ze zijn ook aan het omschakelen naar de bioteelt. Bij de vijf hectare die al omgeschakeld waren, komen er dit jaar nog negen bij.
“In ‘Food Heroes’ zoeken we oplossingen voor twee van onze reststromen: van prei en van ronde courgettes. Die zijn in totaal goed voor zo’n 30 ton per jaar”, aldus Pieter Vandooren. Hij werkt hiervoor samen met designbureau Cides. “Ik sta open voor uitdagingen en we hebben een grote afvalstroom, dus het project is zeker interessant voor mij. Door samen te zitten met iemand van buiten de sector, kan je je blik verruimen. Het klikte meteen met Dimitri van Cides. We hebben intussen al enkele keren samen gezeten, zowel op ons bedrijf als op het kantoor. We deden een bezoek om meer te leren over food pairing en er staat een smaakpanel op de planning.
Prei heeft een eigenschap die zowel een voordeel als een nadeel is: je kunt er als landbouwer zelf vrij weinig mee doen. Wij willen fermenteren. Dat kan ik doen op mijn eigen bedrijf, waardoor ik geen dure partners nodig heb. Intussen hebben we al enkele gerechtjes uitgeprobeerd. Prei heeft een sterke smaak. De perfecte combinatie vinden, wordt een kwestie van de juiste kruiding.”
Meerwaarde voor beschadigd fruit
Triple Tree produceert 3000 ton appelen en peren per jaar en vermarkt naar elk niveau: B2B, export, privaat label … Karel Vaes vertelt: “We hebben een duidelijke visie over food waste: hoe meer er op tafel kan terechtkomen, hoe minder waste. Ik wil er graag voor zorgen dat de consumptie van tafelfruit veel meer gedifferentieerd wordt. Op die manier zal er nog minder food waste zijn. Ik geloof hier heel sterk in. Daarom ben ik een schilmoment aan het uitrollen: als we weer fruit schillen voor elkaar, kunnen we meer divers fruit consumeren en zo naar maximale valorisatie werken. Collega Jo Driesmans en ik zijn hiervoor een interne challenge aan gegaan: ik probeer het schilmoment bekendheid te geven, Jo houdt zich bezig met de sappen.”
Die sappen zijn niet zomaar gewone fruitsappen. Triple Tree ontwikkelde een ‘appelsap met benefits’. Om dat uit te werken, gingen ze via ‘Food Heroes’ de samenwerking aan met designer Absintt. “We hadden meteen een goed contact met Absintt. Zij zijn heel accuraat in hun analyse. Ik vond bij hen de juiste combinatie tussen business engineering, marketing en marktdenken, en heel pragmatisch aangepakt.” Triple Tree was al vrij ver met de ontwikkeling van het sap. Samen met Absintt kijken ze vooral naar de vorm waarin het aangeboden zal worden. “We hebben al twee keer samen gezeten. We ontwikkelen het flesje, bekijken in welk volume we dit drankje het best aanbieden en beslissen hoe we ons zullen positioneren.”
Als de aardappelboer de supermarkt ontmoet
Aardappelteler Bart Nemegheer van Aardappelhoeve teelt samen met echtgenote Anja 250 hectare aardappelen. Ze controleren, sorteren, wassen, verpakken en vermarkten aan de Belgische retail. Omdat ze onder meer aan Colruyt leveren, besloot Bart om zijn voedselverliezen aan te pakken samen met Veerle Carlier van Colruyt. “Colruyt heeft 700 ton aardappelverliezen per jaar, door aardappelen die niet verkocht raken voordat de vervaldatum verstreken is.” Samen gaan Aardappelhoeve en Colruyt in zee met het designteam van Saflot, op zoek naar nieuwe oplossingen. “Zo’n designer kan je andere inzichten geven”, vertelt Bart. “Soms zijn wij ziende blind. Iemand van buiten de sector heeft een andere kijk op de mogelijkheden en dat is een enorme meerwaarde. We hebben intussen al drie keer vergaderd met Saflot en ik heb het gevoel dat we op de goede weg zitten. Ons team is perfect in balans: waar ik de praktijkervaring en de technische kennis heb, hebben zij de creativiteit. Daardoor kunnen we snel vooruit gaan. Als er een idee geponeerd wordt, weten we meteen of het al dan niet mogelijk is. We hopen in september al ons eerste nieuwe product in de winkel te hebben.”
INFORMATIE – Boerenbond is partner in het project ‘Food Heroes’. Heb je vragen over het beperken van voedselverlies op jouw bedrijf, neem dan contact op met Jana Roels via jana.roels@boerenbond.be.
