“Ik blijf in teelt van groene en paarse spruiten geloven”
Spruitkool is een teelt die Jurgen Santermans nauw aan het hart ligt. Naast de bekende groene spruiten – die hij via diepvriesfabriek Hesbaye Frost in Geer afzet – probeert hij ook te innoveren met nicheproducten. Zo bieden Jurgen en zijn echtgenote Caroline Maris in hun hoevewinkel in Gingelom zowel paarse als frivole spruiten aan. “Klanten vroegen regelmatig naar ‘speciale groenten’. Hun complimenten maken ons fier dat we al dat lekkers op hun bord kunnen toveren.”
Jurgen is al de derde generatie op het bedrijf. Zijn grootvader had een gemengd bedrijf met varkens en akkerbouw, zijn vader focuste op akkerbouw en was in 1986 een van de eersten in de streek die begon met het telen van spruiten voor diepvriesfabriek Hesbaye Frost in Geer, net over de taalgrens. “Na mijn schooltijd hielp ik deeltijds mee op ons bedrijf, omdat ik nog bij een loonwerker actief was”, vertelt Jurgen. “Erwten en wortelen kwamen toen mee in ons bedrijfsplan. Toen mijn vader 62 jaar was, nam ik het bedrijf over. Caroline is halftijds vroedvrouw in Leuven en werkt de rest van de tijd mee op het bedrijf. Ze runt voor 90% onze hoevewinkel Boergondiër, die op vrijdag en zaterdag open is. Voor de spruiten krijg ik hulp van vijf tot twaalf seizoenarbeiders.” Jurgen zet zijn spruiten, wortelen en erwten voor 99% af via Hesbaye Frost, de rest gaat naar zijn hoevewinkel en hoevewinkels van collega’s. “De onderhandelingen met de diepvriesfabriek voor 2023 verlopen vrij stroef. Onze kosten zijn enorm gestegen; naar analogie daarvan zouden we een betere prijs moeten kunnen krijgen. Onze bieten gaan naar de Tiense Suikerraffinaderij, tarwe en mais voor het grootste deel naar Walagri.”
Kort op de bal spelen
Spruiten is een moeilijke teelt waar je veel vakkennis en vaardigheden voor nodig hebt. “Belangrijk is vooral dat je met een nauwe teeltopvolging heel kort op de bal speelt. Twee dagen te laat een behandeling uitvoeren kan catastrofaal zijn. Daarom controleer ik bijvoorbeeld een à twee keer per week de lokvallen voor koolvliegen en -motten. Naargelang de tellingen daarin voeren we al dan niet een bespuiting uit. In 2018 hadden we door de koolmot een rampzalig jaar in de spruiten. Rudi Vandewiele van TACO (TelersAdviesCOöperatie) volgt dit mee op, hij komt om de twee à drie weken langs. Ik heb al heel veel bijgeleerd van hem, onder meer over het sparen van nuttige insecten bij bespuitingen.
De West-Vlaamse plantenkweker Vermeulen verzorgt de opkweek en levert het plantgoed bij ons. Van half april tot de eerste week van mei planten we vijf rassen van Syngenta. De oogst en sortering loopt van eind oktober tot half december. Dat is een intense periode; het duurt zo’n 16 uur om 1 hectare te oogsten. Gelukkig liggen onze percelen – waarvan 80% op seizoenspachtgronden ligt – vrij gecentraliseerd. Beregenen doe ik niet, ik ben daar niet op voorzien. Maar omdat spruitkoolplanten bijna een half jaar op het veld staan, kunnen ze zich na een droogteperiode makkelijker herpakken dan bijvoorbeeld erwtenplanten, die maar drie maanden op het veld staan. Tien à vijftien jaar geleden waren er hier in de streek nog een tiental spruitkooltelers, nu zijn we nog met drie. Dat heeft voor een deel te maken met een personeelstekort. Ik blijf in elk geval in de teelt geloven; mijn emotioneel verstand heeft het daarbij gehaald van mijn rationeel verstand.”
Paarse en frivole spruiten
Het idee voor de paarse spruiten kreeg Jurgen enkele jaren geleden toen hij er op het internet een foto van zag. “Zes jaar geleden probeerde ik ze al eens te telen, toen ik zaad had besteld bij een klein zaadhuis in Nederland. Maar dat was nog geen hybride ras en de teelt mislukte toen compleet. Het bleef echter in mijn achterhoofd zitten, zeker omdat klanten in onze hoevewinkel in 2020 en 2021 regelmatig naar ‘speciale groenten’ vroegen. We zijn dan op zoek gegaan naar nicheproducten. Toen ik een paar jaar geleden zag dat Syngenta met het paarse ras Redarling op de markt kwam, besloot ik het opnieuw te proberen. Vorig jaar had ik daar voor het eerst 10 are van staan. Doordat ze zo kort tegen elkaar geschakeld zitten, konden de spruiten niet in dikte groeien en bleef het gewas vrij klein. Het is nog wat zoeken en bijsturen. Omdat ze gevoeliger dan groene spruiten zijn qua klimaatinvloeden, worden ze met de hand geplukt. De insectendruk viel heel goed mee. We verkopen de paarse spruiten enkel via onze hoevewinkel. In Engeland zijn ze een echte hype tijdens de feestdagen. Maar ook in onze hoevewinkel was er in die periode veel vraag naar. Ze zien eruit als kleine rode kooltjes, zijn zachter van smaak dan groene spruiten – sommige mensen vinden de smaak wat nootachtig – en passen uitstekend in een eenpansgerecht, wok- of ovenschotel.”
Jurgen experimenteert ook met drie variëteiten Frivoletta of frivole spruiten (Frivole Red, Frivole Purple en Frivole Green), een natuurlijke kruising tussen spruit- en boerenkool. “Ik zag die voor het eerst in een Albert Heijn-supermarkt en ben er vorig jaar zonder enige voorkennis aan begonnen. We hebben ze pas na de feestdagen kunnen oogsten. De vraag hiernaar is nog wat moeilijk in te schatten.” Volgens Kevin Butaye van Syngenta wordt er in België 20 à 30 ha frivole spruiten geteeld.
Op beperkte schaal teelt Jurgen ook bloemkool, broccoli, pompoenen en meloenen (Charentais en Galia) voor de hoevewinkel. “De diepvriesfabriek geeft ons zekerheid, maar om de risico’s wat meer te spreiden willen we graag iets meer kolen voor onze winkel telen. We zien wel wat de toekomst biedt …”
We zouden graag iets meer kolen voor onze hoevewinkel willen telen.
Je vindt de paarse en frivole spruiten in hoevewinkel Boergondiër, Steenweg 161 in Gingelom, www.facebook.com/hoevewinkelboergondier.
Op www.tvl.be vind je een mooi filmpje (Streekproducten Spruitjes) over Jurgens bedrijf.
