Het belang van een goede klauwgezondheid op een melkveebedrijf

Detectie via thermografie

Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar hulpmiddelen die de veehouder helpen bij het tijdig detecteren van kreupelheid of zelfs specifieke letsels bij manke koeien. Uitdaging bij de ontwikkeling van dergelijke systemen bestaat er vooral in om de kreupele koeien sneller te kunnen detecteren dan de veehouder dat zou doen via zijn routinematige controle. Met de opkomst van betaalbare, draagbare infraroodcamera’s, wordt thermografie bijvoorbeeld voor het eerst beschikbaar als eerstelijns hulpmiddel. Er zijn nu ook infrarood camera’s op de markt die bevestigd kunnen worden op de smartphone. Infrarood thermografie is een niet-invasieve diagnostische methode om de temperatuur van een voorwerp in kaart te brengen (Foto 2).

Thermografie kent een brede waaier van toepassingen (bv. medisch, militair, bouwkundig, …) en begint ook steeds meer door te dringen in de diergeneeskunde. Onderzoek heeft aangetoond dat verschillende gezondheidsproblemen bij het rund (zoals klauwaandoeningen en mastitis) vroegtijdig opgespoord kunnen worden aan de hand van thermografie. De interpretatie van de thermale beelden ligt echter niet voor de hand, omdat externe factoren een grote invloed hebben op de beeldvorming. Hoewel thermografie een groot potentieel heeft om door te stromen naar de praktijk, is er nood aan real-time ondersteuning bij de interpretatie van de beeldvorming zodat de gebruiker een pasklaar antwoord krijgt op de vraag: “Heeft deze koe een klauwprobleem, wat is er precies aan de hand en waar is het letsel juist gelokaliseerd?”. Het zou bovendien een enorme arbeidsbesparing opleveren, indien men via thermografie klauwletsels ‘automatisch’ zou kunnen detecteren zonder de klauw te moeten opheffen.

Foto 2: Voorbeeld van infrarood beeld van klauwen (Bron: EIP operationele groep “Kuvaa Nautaa”)

Preventieve klauwverzorging

Op driekwart van de Vlaamse melkveebedrijven is het de veehouder (of een medewerker) die instaat voor de preventieve en curatieve klauwverzorging, al dan niet bijgestaan door een professionele klauwverzorger of dierenarts. De klassieke klauwbekappingsmethode (de “vijfstappenmethode” van Toussaint Raven) vormt al sinds eind jaren ’80 de internationale standaard voor klauwverzorging, en is sindsdien slechts beperkt gewijzigd. Nochtans zijn er intussen vele nieuwe werktuigen en technieken ontwikkeld die de klassieke klauwverzorgingsmethode kunnen aanvullen en de detectie van klauwletsels kunnen vergemakkelijken. Bovendien zijn zowel de koeien als het management (vb. huisvesting) drastisch veranderd. De vraag kan dan ook gesteld worden of de principes waarop zo’n 40  jaar geleden de klauwverzorging werd gebaseerd, nog steeds gelden voor onze huidige koeien.

Onderzoek aan de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent leert ons dat de meeste winst qua klauwverzorging wordt behaald door zowel de curatieve maar vooral ook de preventieve klauwverzorging veel planmatiger aan te pakken. Net zoals bij het opvolgen van de vruchtbaarheid op moderne bedrijven het meest winst wordt behaald door de bedrijven op regelmatige tijdstippen te bezoeken en eventuele probleemkoeien (koeien die niet tochtig worden, koeien die moeilijk drachtig worden, koeien die abnormaal hebben afgekalfd, …) systematisch te onderzoeken en te behandelen, blijkt een dergelijke planmatige aanpak ook het meest efficiënt te zijn om de klauwgezondheid te verbeteren. Tijdens maandelijkse bedrijfsbezoeken worden probleemkoeien opgespoord via het uitvoeren van een zogenaamde ‘mobiliteitsscore’ en worden koeien met een abnormale gang onmiddellijk behandeld.

Klauwbaden

Een ander belangrijk onderdeel van het klauwgezondheidsmanagement, is het gebruik van klauw- of voetbaden voor de bestrijding van infectieuze klauwaandoeningen zoals de gewone en Italiaanse stinkpoot. Alhoewel de meeste Vlaamse melkveehouders wel weten dat het gebruik van voetbaden helpt bij het verbeteren van de klauwgezondheid, zijn er maar weinigen die op regelmatige tijdstippen de koeien door een dergelijk bad laten stappen. Ook hier zijn te veel stress (voor zowel de koeien als de veehouder) en te weinig tijd de meest gebruikte uitvluchten om dit niet te doen. Mits een goede infrastructuur en een planmatige aanpak, kan ook hier heel wat vooruitgang worden geboekt. De praktijk leert ons bovendien dat bijna twee derde van de Vlaamse melkveehouders voor hun voetbaden gebruik maakt van middelen die een negatieve impact hebben op het milieu (bv kopersulfaat) en/of de gezondheid van de mens (bv formol). Deze producten worden nog vaak gebruikt omwille van hun efficiëntie en lage kostprijs. Momenteel wordt er dan ook onderzoek gedaan naar producten die even goed werken maar vrij zijn van de nefaste bijwerkingen van deze vaak gebruikte producten.

Prof. dr. Geert Opsomer
Vakgroep Inwendige Geneeskunde, Voortplanting en Populatiegeneeskunde
Faculteit Diergeneeskunde, Universiteit Gent