Misschien heb je de indruk dat de Green Deal met zijn van Farm to Fork- en biodiversiteitsstrategie het vooral op de landbouwsector heeft gemunt. Niets is minder waar. Alle sectoren en deelsectoren moeten mee in het bad worden getrokken om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken.
Bij de ene sector gaat dat wat gemakkelijker dan bij de andere omdat de Europese Commissie nu eenmaal meer greep heeft op ene dan op de andere. Denk aan het GLB! Met een duidelijk Europees kader voor duurzame voedselsystemen wil de Europese Commissie zich echter niet alleen op de landbouw maar op de hele voedingsketen storten. Dit voorstel van kader, zoals voorzien in de Farm to Fork-strategie, wordt dit najaar verwacht en moet de transitie naar meer duurzame voedselsystemen faciliteren.
Hiervoor zijn vooral afspraken nodig. Wat zijn duurzame systemen? Zo zullen de duurzame bedrijven in de keten zich ook enkele mogen bevoorraden bij andere duurzame bedrijven. Ook de leveranciers van die leveranciers zullen moeten aantonen dat hun producten duurzaam zijn geproduceerd. Dit wordt ‘zorgplicht’ genoemd (due diligence) en zal gepaard gaan met heel wat administratieve rompslomp tenzij voluit de digitale kaart wordt getrokken. Daar is het Europa wel om te doen! En nu maar hopen dat in het voorstel van Europees kader ook een eerlijke prijs en eerlijke verdeling van opbrengsten binnen de keten begrepen zijn.
Transitie van agro-voedingsindustrie
Inmiddels heeft de Europese Commissie een openbare raadpleging opgestart over de transitie van het Europees industrieel agro-voedingsecosysteem (lees: agro-voedingssector). De bevraging kadert in de Green Deal en de nieuwe Europese groene industriële strategie. Alle Europese industrieën, dus ook de agro-voedingsindustrie, moeten zich immers aanpassen aan het nieuwe normaal in 2050. Daarvoor is nog werk aan de winkel.
Naast het Europese wetgevend werk rekent de Europese Commissie op samenwerking tussen de schakels in elke industriële keten, co-creatie genaamd, om resultaten te boeken. “Maak het elkaar niet moeilijk, maar juist gemakkelijk”, zo luidt het devies. De Europese wetgeving blijft de zweep. De sectoren moeten zelf op zoek gaan naar de wortel, al stelt Europa via allerhande projecten middelen ter beschikking. 99% van de 289.000 bedrijven (exclusief landbouwbedrijven) in Europese agro-voedingssector zijn kmo’s. Zij draaien ongeveer 45% van de omzet en stellen de helft van het personeel tewerk. De andere helft werkt in de 1% ‘grote’ bedrijven.
Bodemdeal voor Europa
De Europese Commissie verwacht (te) veel van de EU-missie ‘bodemdeal voor Europa’ om alle Europese bodems tegen 2050 gezond te krijgen te en te houden. In haar recent voorstel van richtlijn inzake verplichte bodemmonitoring (zie ook p. 5) wordt er dan ook met veel enthousiasme en overgave naar verwezen. Een missie is een speciale opdracht of zending. EU-missies werden in 2021 gelanceerd om complexe problemen aan te pakken. Niet alle problemen zijn met wetgeving op te lossen. EU-missies kaderen in Horizon Europa, het Europees onderzoeks- en innovatieprogramma, en gaan als het ware hand in hand met de beter bekende Europese Innovatieve Partnerschappen (EIP).
Het is de bedoeling om in levende laboratoria (‘living labs’) en voorbeeldregio’s of -bedrijven (‘vuurtorens’) met innovatieve oplossingen te experimenteren, oplossingen te vergelijken en de beste praktijken te verspreiden. Andere EU-missies naast duurzaam bodembeheer zijn aanpassing aan de klimaatverandering van regio’s en gemeenschappen, kankerbestrijding, herstel van oceanen, zeeën, kusten en binnenwateren en klimaatneutrale en slimme steden.
Bron : Jacques Van Outryve, senior writer.
