Alternatieve teelten zijn aan een opmars bezig
Alternatieve teelten zijn gewassen die afwijken van de traditionele landbouwgewassen in Vlaanderen, zoals aardappelen, tarwe en mais. Deze alternatieve gewassen hebben meerdere voordelen. Denk maar aan een betere weerstand tegen lokale klimatologische omstandigheden, een positieve impact op de bodemgezondheid en een lager gebruik van pesticiden en kunstmest. Bovendien kunnen ze bijdragen aan de diversificatie van de landbouw, waardoor boeren minder afhankelijk worden van traditionele gewassen en markten.
Deder
Deder (Camelina sativa), ook wel bekend als vals vlas, is een veelbelovende alternatieve teelt voor landbouwers vanwege de duurzaamheid en veelzijdigheid. Dit oliehoudende gewas vereist weinig water en kan groeien op arme gronden, waardoor het goed is aangepast aan de lokale omstandigheden. Deder heeft een korte groeicyclus van ongeveer 90 tot 100 dagen en is resistent tegen veel plagen en ziekten, wat het gebruik van pesticiden vermindert. De zaden van deder zijn rijk aan omega 3-vetzuren en antioxidanten, waardoor ze steeds meer gevraagd worden in de voedingsindustrie en als ingrediënten voor supplementen en cosmetica. Daarnaast kan de olie van deder worden gebruikt in biobrandstoffen en als alternatief voor andere oliehoudende gewassen. De teeltkosten zijn relatief laag, wat het aantrekkelijk maakt voor boeren die hun bedrijfsvoering willen diversifiëren.
Yacon
Yacon heeft potentieel in de Vlaamse landbouw vanwege zijn veelzijdigheid en gezondheidsvoordelen. Dit knolgewas dat afkomstig is uit de Andes groeit goed in gematigde klimaten en is bestand tegen verschillende plagen en ziekten. De teelt begint in het voorjaar, waarbij de niet-eetbare of broedknollen in een goed doorlatende grond worden geplant. Het gewas start relatief traag, maar vanaf augustus kent het een snelle groei. Het rooien van de knollen gebeurt in het najaar rond de eerste vorst in november. Naast de verkoop in de versmarkt wordt yacon ook steeds meer gebruikt in de voedingsindustrie als ingrediënt in salades, smoothies, snacks en gezonde voedingsproducten. Voedingsverwerkers zijn vaak geïnteresseerd in yacon vanwege zijn probiotische eigenschappen en het hoge gehalte aan inuline waardoor het kan worden ingezet als gezonde zoetstof. De samenwerking tussen telers en verwerkers wordt in Vlaanderen bevorderd door het project CropExplore for Farmers.
Aromatische wortelgewassen
Aromatische wortelgewassen zoals grote engelwortel, mierikswortel en lavas bieden Vlaamse landbouwers de mogelijkheid om hun teeltplannen te diversifiëren. Deze meerjarige wortels kunnen eenvoudig geïntegreerd worden in bestaande teeltplannen en zijn van belang voor verwerkingsbedrijven zoals Sotecna, dat essentiële oliën produceert voor gebruik als geur- en smaakstoffen. Sotecna biedt contracten aan waardoor landbouwers verzekerd zijn van een afzet.
Hennep
De teelt van hennep wint in Vlaanderen steeds meer aan populariteit vanwege de duurzaamheidsvoordelen en economische kansen. Industriële hennep is een variant van cannabis die wordt geteeld voor zijn vezels, zaden en olie. Industriële hennep heeft zeer lage THC-niveaus, waardoor het een veilig en legaal gewas is. Het biedt tal van voordelen: de plant heeft een korte groeicyclus van 90 tot 120 dagen, vereist weinig water, kunstmest of gewasbeschermingsmiddelen en helpt de bodemstructuur te verbeteren. Daarnaast neemt hennep tot 15 ton CO2 per hectare op, wat bijdraagt aan klimaatmitigatie. De veelzijdigheid van hennep opent nieuwe markten voor landbouwers, variërend van textiel en bouwmaterialen tot voedingsproducten en biocomposieten. Bovendien zijn de teeltkosten laag door de geringe behoefte aan chemische inputs. De toekomst van hennepteelt in Vlaanderen hangt echter af van samenwerking binnen de keten en verder onderzoek naar teelt- en verwerkingsmethoden. Verschillende instanties investeerden de laatste jaren fors in deze aspecten waardoor hennep een belangrijke rol zal spelen in de verduurzaming van de verschillende sectoren en nieuwe economische mogelijkheden creëert voor boeren.