Verbeterde spuitefficiëntie met maatregelen tegen puntvervuiling
Landbouwers met een uitgeruste vul- en spoelplaats en een automatisch reinigingssysteem spuiten efficiënter. Dit is een belangrijke conclusie uit het demoproject ‘Zet een punt achter puntvervuiling!’. In dit project brachten we de kosten en baten in kaart van gekende maatregelen om puntvervuiling te vermijden. Neem deze maatregelen dus niet alleen om puntvervuiling te vermijden en middelen op de markt te houden, maar ook om tijd te besparen in het drukke spuitseizoen.
We merken dat de bewustwording rond puntvervuiling stijgt onder de landbouwers. Spoelen op het veld in 3 stappen, een vul- en spoelplaats, automatisch reinigingssysteem, biofilter, fytobak, … deze termen zijn bij de meeste landbouwers niet onbekend. Maar we merken wel dat er nog steeds een aarzeling heerst om deze maatregelen effectief toe te passen in de praktijk. Het idee leeft dat deze maatregelen leiden tot meer tijd, werk en kosten.
Om de praktijk in kaart te brengen hebben we het vul- en spoelproces gefilmd bij 10 telers met een volleveld- of boomgaardspuit. Sommigen hadden vul- en spoelplaatsen en/of automatische reinigingssystemen, anderen niet. Door de analyse van de opnames wilden we ontdekken welke handelingen en uitrusting leiden tot een efficiënter vul- en spoelproces en minder puntvervuiling.
Zorg er ook voor dat de watertoevoer om de spuittank of schoonwatertank te vullen bediend kan worden aan het spuittoestel. Is dit niet zo, kun je bv. een kraan aan het uiteinde van de slang monteren. Zo kun je bij het spuittoestel blijven tijdens het vullen en kan je de watertoevoer onmiddellijk stoppen wanneer de spuittank of schoonwatertank vol is en is er geen verplaatsingstijd of risico op overlopen van de tank.
Hou de afstand klein
Hou de afstand tussen het fytolokaal en de plaats waar je je fytoproducten vult zo kort mogelijk. Want wist je dat je de afstand tussen het fytolokaal en vultrechter 4 keer aflegt voor 1 product? Als je meerdere producten in het spuittoestel moet toevoegen, loop je dus vaak meerdere keren over en weer van het spuittoestel naar het fytolokaal. Gebruik een karretje als je meerdere producten moet meebrengen uit het fytolokaal om het heen en weer lopen te verminderen. Plaats het spuittoestel zo dat de vultrechter naar het fytolokaal gericht is, en niet andersom. Zo moet je niet telkens om de tractor of het spuittoestel heen moet lopen met je fytoproducten, wat ook tijd kan besparen.
De fytoproducten worden vaak op de grond geplaatst vooraleer deze uit te gieten in het spuittoestel. Wist je dat je gemiddeld 6 keer bukt per product als je op de grond werkt? Enkele telers werkten op ergonomische hoogte op een karretje of op een tafel. Deze telers vulden opmerkelijk sneller het spuittoestel. Via onze tijdanalyse zien we 32 seconden tijdswinst per verpakking als op ergonomische hoogte wordt gewerkt. Reken eens na hoeveel verpakkingen jij jaarlijks uitgiet in het spuittoestel. Vaak is de investering in een kar of tafel snel terugverdiend. Bovendien belast je jouw rug veel minder als je werkt op ergonomische hoogte.
Kies voor gepaste materialen om producten af te wegen en te meten. Met een te kleine maatbeker of schepje moet je heel vaak afmeten of scheppen om de juiste hoeveelheid in het spuittoestel te brengen. Dit kost tijd en verhoogt het risico op puntverontreiniging.
Spoelen op het veld
Alle telers spoelden hun spuittoestel op het veld. De tijd om te spoelen op het veld varieerde van 3 tot 18 minuten. Een goed werkend intern reinigingssysteem met een spoelkop bovenaan de spuittank is belangrijk om de spuittank vlot en goed te kunnen reinigen met een beperkte hoeveelheid water. Bij een manuele interne reiniging in 3 stappen neemt vooral het stoppen en uitstappen om kranen te verzetten veel tijd in beslag. Hierdoor kunnen telers met een automatisch reinigingssysteem op de spuittank aanzienlijk sneller reinigen in het veld (gemiddeld 10 minuten). Een automatisch reinigingssysteem is ook beter voor de operatorveiligheid, want je hoeft niet meer niet in het pas behandelde veld te stappen. Om een automatisch continu reinigingssysteem op te bouwen op bepaalde spuittoestellen, mag je op ruim 3000 euro rekenen. Weet ook dat in 2026 een schoonwatertank verplicht wordt en een intern reinigingssysteem een minor wordt ikv IPM.
Extra interne reiniging
In de akkerbouw en groententeelt wordt ook soms een extra interne reiniging uitgevoerd op het veld of op een vul- en spoelplaats. De duur van deze extra interne reiniging varieerde van 7,5 min tot 38 min. Ook hier is een goed werkend intern reinigingssysteem essentieel om de reinigingstijd te beperken. De extra interne reiniging verloopt ook aanmerkelijk sneller op een vul- en spoelplaats met een centrale wateraanvoer en opvang voor reinigingswater. Als geen vul- en spoelplaats voorhanden is, vraagt een extra interne reiniging opnieuw verplaatsingstijd van de plaats waar het spuittoestel met extra water gevuld wordt tot het veld waar het spuittoestel dan effectief gereinigd kan worden.
Maatregelen om puntvervuiling te vermijden dragen bij tot een efficiënt spuitproces
We zien duidelijk dat twee maatregelen die puntvervuiling vermijden ook veel tijd besparen. Vooral een goed ingerichte vul- en spoelplaats en een automatisch reinigingssysteem leveren grote voordelen op naar efficiëntie van het spuitproces. Zeker als deze vul- en spoelplaats goed ingericht is met korte looplijnen naar het fytolokaal en een centrale wateraanvoer worden aanzienlijke tijdswinsten geboekt. Werken op ergonomische hoogte is bovendien veel efficiënter.
Vastlegging van bepalingen
Het Agentschap Landbouw en Zeevisserij werkt momenteel samen met verschillende organisaties en onderzoekcentra aan een document waarin de bepalingen rond vul- en spoelplaats worden vastgelegd. Hiermee willen ze handvaten aanreiken voor de aanleg van een vul- en spoelplaats in de praktijk en duidelijkheid verschaffen over o.a. afmetingen en constructiematerialen van een vul- en spoelplaats.
VLIF-steun
Wist je dat de VLIF-steun voor een vul- en spoelplaats recent opgetrokken is? Voor een vul- en spoelplaats krijg je 50% steun (+10% als jonge landbouwer + 5% IPM-claim).
Bron: E. Pauwelyn en J. Vanwijnsberghe (Inagro), J. van Mullem (PCG), R. Cleymans (PSKW) en K. Ruysen (pcfruit).
