De natuurherstelwet

Met Boerenbond zijn we uiterst bezorgd over het voorstel van natuurherstelwet. Deze EU-wet wil bijkomende natuurrealisaties opleggen voor alle ecosystemen met potentieel grote gevolgen voor de land- en tuinbouwsector: zowel naar inname van landbouwgrond als naar de vergunningverlening.

“Deze natuurherstelwet zal het schip niet bijsturen, maar onherroepelijk tegen de kade laten crashen”, zegt Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens.

Wat houdt de natuurherstelwet in?

De natuurherstelwet is een voorstel van de Europese Commissie. Met dit voorstel wil Europa verder gaan dan de Habitatrichtlijn uit 1992 en aan natuurherstel doen. De noodzaak tot realisatie van een bindende natuurherstelwet wordt verantwoord vanuit het gegeven dat ondanks de Europese natuurdoelstellingen die er zijn, de lidstaten er niet in slagen om het verlies aan biodiversiteit en de degradatie van ecosystemen tegen te gaan.

In tegenstelling tot de vogel- en habitatrichtlijn, gaat het bij het natuurherstel niet om een richtlijn maar een verordening die dus onmiddellijk bindend is voor de lidstaten. Zij zullen nationale herstelplannen moeten opstellen die vooraf door de Europese Commissie worden goedgekeurd.

Wat is het concrete tijdspad?

Het voorstel van de Europese Commissie houdt in dat alle lidstaten tegen 2030 maatregelen moeten treffen om minstens 20% van de ecosystemen op te knappen. Momenteel bevindt 81% van de Europese natuur zich in een ongunstige toestand. Tegen 2050 zou alles moeten hersteld zijn.

Hoe kan de beslissingsvorming worden bijgestuurd?

Er is nog ruimte om de Europese beslissingsvorming bij de sturen. Zowel de Europese Commissie, de Europese Raad als de lidstaten moeten hierover nog beslissingen nemen, dus er is zeker nog tijd en ruimte om de koers te wijzigen. We zien dat er in Vlaanderen hoe langer hoe meer politici beginnen te beseffen hoe groot de impact van deze maatregelen kunnen zijn in onze regio. Niet enkel op land- en tuinbouw, maar op de hele economie. Ook Voka uitte recent haar bezorgdheden hierover.

Wat denkt Boerenbond?

Boerenbond is uiterst bezorgd over dit voorstel van natuurherstelwet. Deze natuurherstelwet wil bijkomende natuurrealisaties opleggen voor alle ecosystemen met potentieel grote gevolgen voor de land- en tuinbouwsector: zowel naar inname van landbouwgrond als naar de vergunningverlening. De huidige situatie in Vlaanderen als gevolg van de habitatrichtlijn zorgt voor een absolute stilstand in het ondernemerschap in de land- en tuinbouw.

Deze natuurherstelwet zou ervoor zorgen dat elk initiatief volledig gefnuikt zal worden. Het is nu het moment voor onze beleidsmakers om dit te voorkomen door ervoor te zorgen dat deze natuurherstelwet op deze manier niet wordt goedgekeurd op het Europese toneel.

Habitatrichtlijn heeft nu al heel grote impact

De uitvoering van de habitat- en vogelrichtlijn zorgt al voor een hele grote impact op onze land- en tuinbouw én zal in de toekomst ongetwijfeld nog heel wat bijkomende impact genereren. Zowel qua inname landbouwgronden (er dient tegen 2030 nog 20.000 ha natuur bij te komen in functie van de realisatie van de taakstelling van de habitats zoals vastgelegd door de Vlaamse Regering) als qua impact op de vergunningverlening (PAS) in functie van het bereiken van de gunstige staat van instandhouding. Daarbovenop komt er nog een reeks ecohydrologische maatregelen aan om de habitats te vernatten waar nodig, wat opnieuw gevolgen zal hebben voor het landbouwgebruik in en rond de natura 2000 gebieden.

Natuurherstelwet kan de habitatrichtlijn nog verder verstrengen

De doelstellingen van de natuurherstelwet leggen bindende doelstellingen op voor alle ecosystemen. De inhoud van deze doelstellingen kan ervoor zorgen dat de doelstellingen van de habitatrichtlijn nog strikter dienen te worden toegepast en zelfs worden uitgebreid. De impact hiervan is niet te overzien. De natuurherstelwet heeft als doelstelling om bindende doelstellingen in functie van natuurherstel op te leggen voor verschillende ecosystemen (van steden tot het landbouwgebied). Algemeen gezien wil men tegen 2030 op 20% van het grondgebied van de Europese Unie herstelmaatregelen nemen.

Om dit te realiseren kunnen er bijkomende doelstellingen en gebieden worden afgebakend in functie van het herstel van habitats en leefgebied van soorten die beschermd worden door de habitat- en vogelrichtlijn én vraagt men dat al deze gebieden met elkaar verbonden worden.

Daarbovenop wil men ook voor het landbouwgebied bindende doelstellingen opleggen, zoals het herstel van veengebieden en de aanwezigheid van 10% landschapselementen met een hoge diversiteitswaarde. Dit betekent dat naast het verdwijnen van landbouwgronden in functie van natuurherstel, in het landbouwgebied er nog eens extra natuurherstelmaatregelen moeten genomen worden.

Tot slot wil men lidstaten opleggen dat ze bij het nemen van maatregelen erop toezien dat alle gebieden waar de habitats voorkomen er geen verslechtering van deze habitats optreedt. Dit is een ernstige uitbreiding van het bestaande ‘verslechteringsverbod’ en heeft niet alleen gevolgen voor de land- en tuinbouwsector, maar voor de gehele economie.

Nood aan impactanalyse

De toepassing van Europese doelstelling in ons verstedelijkte en verweven Vlaanderen zorgt voor een in proportie veel grotere impact in Vlaanderen ten opzichte van onze buurlanden. Met een ruimtebeslag van 33% (gemiddelde van 5% in EU) is de impact van de Europese natuurdoelstellingen op de Vlaamse landbouwer veel groter. Dezelfde doelstellingen dienen namelijk gerealiseerd te worden op een in verhouding kleinere oppervlakte. Dit heeft dus meer impact op onze landbouwgronden.

Het is voor ons onbegrijpelijk dat er op het Europese toneel geen juridische en socio-economische impactanalyse voorligt om standpunten in te nemen. Dit dient het minimum te zijn om op een deftige manier standpunten in te nemen over dit voorstel van natuurherstelwet. We rekenen er op dat Vlaanderen en België in zijn standpuntbepaling absoluut aandacht hebben voor de gevolgen voor onder andere onze land- en tuinbouwsector. Zo niet duwen ze onze voedselproductie in het meest vruchtbare gebied van de EU helemaal richting de uitgang.

Boerenbond maakte zelf een impactanalyse

Omdat een impactanalyse vanuit Europa uitblijft, is Boerenbond zelf aan het rekenen gegaan. Uitgaand van twee scenario’s:

1. 20 % natuurherstel: dit betekent dat er nog 13 % van het Vlaams grondgebied onder bijkomend natuurbeheer dient te komen: dit betreft dus een potentiële impact op 171.971 ha van het landbouwgebruik. Dit is 27,5 % van het landbouwgebied.
2. 30 % natuurherstel betekent dat er nog 23 % van het Vlaams grondgebied onder bijkomend natuurbeheer dient te komen: dit betreft 308.211 ha. Dit is 49% van het landbouwgebied.

Onderdeel van deze oppervlakte kunnen volgende elementen zijn op basis van de specifieke doelstellingen uit de natuurherstelwet:

• Het herbekijken van de G-IHD kan alle kanten uit. Maar op basis van de opbouw van de gewestelijke instandhoudingsdoelstellingen kan dit ervoor zorgen dat er 15.000 ha extra habitat dient gerealiseerd te worden. Zowel binnen als buiten de natura 2000 gebieden.
• De bijkomende verbindingen tussen de 535 aanwezige deelgebieden in Vlaanderen zullen een kwantitatieve impact hebben die ook zal leiden tot een bijkomende versnippering van het landbouwgebied.
• De doelstelling over de landschapselementen met hoge diversiteitswaarde in het landbouwgebied kan betekenen dat er 62.500 ha landbouwgebied dient ingericht te worden zonder productieve meerwaarde, zonder bemesting en zonder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.
• De doelstelling over bijkomende veenbescherming kan er volgens de voorlopige kartering toe leiden dat er 10.800 ha landbouwgrond dient omgezet te worden naar veen.

Daarnaast zijn er nog doelstellingen die duidelijk gevolgen zullen hebben voor de land- en tuinbouwsector, maar op basis van de info die we nu hebben niet gekwantificeerd kunnen worden:

• De uitbreiding van het verslechteringsverbod zal leiden tot een hele grote bijkomende impact op de vergunningverlening van landbouwbedrijven. Landbouwbedrijven zullen de impact van hun ammoniakemissie dienen te beoordelen tegenover veel meer gebieden dan dat de dag vandaag het geval is.
• De doelstelling voor vlinders, organische koolstof, akker – en weidevogels en bestuivers kan er ook voor zorgen dat er bijkomende inrichtingen nodig zullen zijn in het landbouwgebied.

Op alle fronten aan de alarmbel trekken

Het is nu het moment om op alle fronten aan de alarmbel te trekken en zowel in Europees parlement als Europese Raad de enorme economisch en juridische gevolgen bloot te leggen. “Deze natuurherstelwet zal het schip niet bijsturen, maar onherroepelijk tegen de kade laten crashen. En al wie het schip op dat moment verlaat, komt niet terug”, stelt Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens. De economische en juridische onzekerheid waar deze natuurherstelwet voor zorgt fnuikt elk ondernemerschap. Welk signaal geeft dit aan onze volgende generatie boeren?

Bron: Boerenbond.