Jaarverslag Vegaplan 2023

Vandaag is 66% van de Belgische landbouwondernemingen met plantaardige productie Vegaplan gecertificeerd. Dat is een dekkingsgraad van 87% van het totale Belgische landbouwareaal voor plantaardige productie. De Vegaplan-certificering groeit zo verder uit tot een heel belangrijk kwaliteitssystemen in de primaire plantaardige productie in België. Om toegang te hebben tot de internationale markten, wordt er steeds gezorgd voor uitwisselbaarheid en equivalentie met andere kwaliteitslastenboeken.

Er zijn momenteel 17.570 gecertificeerde landbouwondernemingen (+2,3%), 1278 loonwerkers (+2,8%) en 377 sierteeltbedrijven (+9,9%). Vegaplan blijft jaar na jaar groeien en vernieuwen. Zo kwamen er afgelopen jaar nieuwe Vegaplan Standaarden en trad een nieuwe duurzaamheidsmonitor in voege. Ook op het vlak van digitalisatie en data-uitwisseling werden eveneens stappen vooruitgezet. In het jaarverslag van Vegaplan ontdekken we de belangrijkste nieuwigheden en ontwikkelingen, interessante kerncijfers en de belangstelling van Vegaplan in de verschillende plantaardige sectoren.
Vegaplan brengt duurzaamheid in kaart
De nieuwe duurzaamheidsmonitor in het producentenportaal zal de duurzaamheidsinspanningen van boeren in kaart brengen. Zo kan het debat rond duurzamere productie met correcte cijfers ondersteund worden. De monitor moet vanaf januari 2024 worden ingevuld door alle landbouwers in de primaire plantenproductie. Hierbij zijn er geen verplichtingen voor de bedrijven, in een keuzemenu kan je aanklikken welke inspanningen je doet op je akkerbouwbedrijf. 
Nieuwe Vegaplan Standaarden
De nieuwe Vegaplan Standaarden zijn een resultaat van intensief interprofessioneel overleg dat begon in 2020. Het doel van de herziening was om de coherentie tussen de eisen en de leesbaarheid van de eisen te verbeteren, zodat de standaarden gebruiksvriendelijker zouden zijn. Het minimale slagingspercentage voor niveau 2-vereisten is verhoogd van 70% naar 80%. Een reeks aanbevelingen werd opgewaardeerd en IPM-eisen werden aangepast en toegevoegd.
Digitalisatie en data-uitwisseling
Vegaplan heeft in 2023 ook heel wat vooruitgang geboekt op het vlak van digitalisatie en data-uitwisseling. Met het oog op vereenvoudiging en efficiëntie van het certificeringsproces voor de operatoren en de auditoren werd de databank verder uitgerust met de mogelijkheid om gegevens van de GLB-aangifte te importeren. Hierdoor heeft de controle-instelling onmiddellijk zicht op de aanwezige teelten op het bedrijf 
Daarnaast is een automatische e-mailnotificatie ingericht ter voorbereiding van de audit en kunnen de operatoren hun auditrapport in het producentenportaal raadplegen. Tot slot maakten al 350 bedrijven in 2023 gebruik van de digitale teelt- of perceelsfiche, met een totaal van 1515 fiches. 
Aardappelen
Binnen de aardappelsector was in 2023 91% van het Belgisch aardappelareaal Vegaplan-gecertificeerd. Het gaat hier over het areaal van 5561 Belgische aardappelproducenten. Samen met 15 producenten in Nederland en 731 in Frankrijk, geeft dat een totaal van 6309. Dat zijn 2,9% meer gecertificeerde producenten dan in 2022. 
42 afnemers van aardappelen zijn aangemeld bij Vegaplan en erkennen de Vegaplan-certificatie voor markttoegang. 
Granen
In 2023 waren 12.060 graanproducenten Vegaplan gecertificeerd, waarvan 13.981 in België. In totaal gaat het om 71,6% van de graanproducenten, wat een stijging van 2,4% betekent. Als we kijken naar het volledige Belgische graanareaal, gaat het om 83% dat gecertificeerd is.
55 afnemers van granen zijn geregistreerd bij Vegaplan en erkennen de Vegaplan certificatie voor markttoegang.
“De Vegaplan Standaard is onze garantie voor de kwaliteit van granen van Belgische telers. BFA en haar leden hebben dan ook het grootste vertrouwen in de expertise van Vegaplan”, zegt Katrien D’Hooghe, managing director van BFA.
Suikerbieten en cichorei
Van het Belgisch bietenareaal is 99% Vegaplan-gecertificeerd. Dat areaal is eigendom van 95,6% van de Belgische producenten. De twee Belgische suikerraffinaderijen zijn geregistreerd bij Vegaplan en erkennen het Vegaplan-certificaat voor markttoegang. Ook één Nederlandse afnemer erkent de Vegaplan-certificatie.
Bij cichorei is 100% van de Belgische producenten gecertificeerd. Daarnaast zijn twee afnemers van cichorei geregistreerd bij Vegaplan en erkennen de Vegaplan-certificatie voor markttoegang.
“Sinds 2013 hebben we al onze telers opgelegd om Vegaplan-gecertificeerd te zijn. Dat garandeert enerzijds een kwaliteitsstandaard in de teelt van onze bieten en anderzijds een commercieel argument bij onze klanten”, klinkt het bij Iscal, de suikerfabriek van Fontenoy. 
Groenten en fruit
98% van het Belgisch groente-areaal is Vegaplan-gecertificeerd. Negentien afnemers van groenten zijn geregistreerd bij Vegaplan en erkennen de Vegaplan-certificatie voor markttoegang. 83% van het Belgische fruitteeltareaal is Vegaplan-gecertificeerd. Negentien afnemers zijn geregistreerd bij Vegaplan en erkennen de Vegaplan-certificatie voor markttoegang.
 

Internationale erkenning van Vegaplan Standaard
Als netto-exporteur van plantaardige producten is het voor België van essentieel belang om aandacht te besteden aan de internationale erkenning van de Vegaplan Standaard. Daarin heeft Vegaplan reeds een aantal stappen ondernomen. Afzetmogelijkheden voor de Franse en Duitse markt zijn belangrijk. Ongeveer 100 Belgische producenten behaalden een nieuw certificaat VegaplanFR om producten te exporteren naar Frankrijk. Het gaat hier voornamelijk om producenten van industriegroenten, aardappelen, granen, ruwvoeder en verse groenten.
In het kader van de uitwisselbaarheid naar Duitsland tussen de Vegaplan Standaard en het Duitse QS-kwaliteitssysteem organiseert Vegaplan een residubewaking, in samenwerking met vertegenwoordigers van de aardappel-, fruit-, en groentesector. Daardoor hoeven Belgische telers geen bijkomende analyses op hun eigen bedrijf uit te voeren alvorens ze hun producten afleveren aan afnemers die QS-kwaliteit vragen.
In 2023 maakten meer dan 1680 producten van groenten en fruit voor de versmarkt daar gebruik van. Via hun producentenorganisatie namen zij deel aan de residubewaking. 97% van die resultaten was conform.
De Vegaplan Standaard geniet ook andere internationale erkenningen, zoals de benchmark met de GlobalG.A.P., met Sustainable Agriculture Initiative en met Feed Chain Alliance Standard (FCA) en GMP+ voor diervoederbedrijven.
Vegaplan Standaard Loonwerkers
Ondertussen zijn 1278 loonwerkers Vegaplan-gecertificeerd. Dat is 2,8% meer dan in 2022. Aannemers van land- en tuinbouwwerken garanderen op die manier aan landbouwers dat hun diensten kwalitatief en in overeenstemming met de geldende wetgeving zijn. Het certificaat bevestigt de plaats van de loonwerker als een volwaardige schakel in de plantaardige productieketen.
Dankzij deze uitwisselbaarheid kan een Nederlandse loonwerker met het VKL-certificaat diensten verlenen aan een landbouwer met het Vegaplan-certificaat en kan een Belgische loonwerker met het Vegaplan-certificaat diensten verlenen aan een landbouwer met het Nederlandse voedselveiligheidscertificaat voor de landbouw (VVAK).
Vegaplanstandaard niet-eetbare tuinbouwproducten (NET)
Voor de sierteeltsector wordt een specifiek lastenboek gehanteerd. 337 siertelers waren in 2023 Vegaplan NET-gecertificeerd, waarvan 28 voor de handel. Dat is een verhoging van 9,9% ten opzichte van 2022.
De Vegaplan Standaard voor niet-eetbare tuinbouwproducten (NET) is gericht op siertelers en boomkwekers die willen aantonen dat hun producten op een duurzame en kwalitatieve manier geproduceerd zijn. Het certificaat garandeert de afnemers dat de producten beantwoorden aan de brede wettelijke basis op gebied van sectorgidsen G-040 module D en G-043, en de maatregelen op gebied van IPM.
Het producentenportaal
Op het producentenportaal kunnen Vegaplan-gecertificeerde producenten hun certificeringsstatus controleren, gepersonaliseerde checklists genereren op maat van hun bedrijf en hun teeltfiches registreren. Sinds eind 2023 kan mijn ook de duurzaamheidsmonitor online invullen en gegevens van de verzamelaanvraag delen.
In totaal hebben 2444 producenten ingelogd op het portaal in 2023, en hebben 348 personen daarvan 1513 teeltfiches ingegeven. De vijf populairste teelten in het portaal zijn bloemkool, aardappelen, mais, winter- en zomertarwe en prei.
Audits en auditoren
In 2023 vonden er 7249 audits plaats, waarvoor 1012 onaangekondigd. Daarvoor gaan 85 auditoren de baan op.