Innovatieve ondernemers boeren goed

Innovatie in de land- en tuinbouw, daar draait het om bij het Innovatiesteunpunt, ondertussen deel van Boerenbond. Met topics als korte keten of duurzame technologie hoeft het niet te verbazen dat Cera een belangrijke partner is in dit verhaal.

Elke twee jaar zet het steunpunt een campagne op poten om innovatieve ondernemers een stevige duw in de rug te geven. Vijf laureaten worden zo stap voor stap begeleid naar de realisatie van een nieuw idee. Innovatieconsulent Patrick Pasgang legt uit wat dit inhoudt, en melkveehouder Marc De Boey vertelt waarom creativiteit in de landbouw loont.

Ondernemers op een keerpunt

Patrick Pasgang: "Land- en tuinbouwbedrijven die een nieuwe richting willen inslaan, zijn bij het Innovatiesteunpunt aan het juiste adres. Het Innovatiesteunpunt is een initiatief van Boerenbond en Landelijke Gilden, in partnerschap met Cera en KBC. Deze dienst is actief in plattelands-, technische en bedrijfsontwikkeling. Wij begeleiden bijvoorbeeld het opstarten van coöperaties, de omschakeling naar bio-landbouw en innovaties rond energieproductie en ecologie."
"Samen met een aantal collega’s spits ik me toe op bedrijfsontwikkeling. Ik werk in hoofdzaak rond verbreding van bedrijven die op een keerpunt staan, nieuwe verdienmodellen zoeken, een nieuw product of concept overwegen. Ik begeleid ook ondernemers bij het uitbouwen van een korte ketenverkoop. Dat gaat van productontwikkeling en winkelinrichting tot het hele marketingverhaal. Daarnaast ondersteun ik landbouwers die nieuwe logeerconcepten voor hoevetoerisme willen realiseren, of die willen inzetten op educatie en recreatie."

Cera als partner

Het Innovatiesteunpunt is twintig jaar geleden ontstaan vanuit een Cera-project. Cera ijvert voor een toekomstgerichte land- en tuinbouw. Innovatie en coöperatie zijn daarbij sleutelwoorden. Het Innovatiesteunpunt werd zo al snel een strategische partner om die doelstelling te helpen realiseren. Cera stuurt onze werking mee aan. Zo hechten we nu meer belang aan samenwerking en coöperatief ondernemen in onze dienstverlening en doen we vaak ook een beroep op de expertise van Cera.

Het Innovatiesteunpunt leeft in hoofdzaak van projectmiddelen, maar vaak is er extra financiering nodig. Die vinden we bij onze partners. Intern zijn dat Landelijke Gilden en Boerenbond, extern KBC en Cera. Met hun donaties co-financieren we projecten die onze partners belangrijk vinden. Cera is zo mee sturende partij in de topics die wij kiezen. Verenigingen of ondernemers die wij steunen, kloppen soms ook bij hen aan, voor het opstarten van coöperaties bijvoorbeeld.

Landbouw is constant in evolutie

Het Innovatiesteunpunt is al ruim twintig jaar actief in een hele waaier aan projecten in Vlaanderen en België, maar ook internationaal houden we een vinger aan de pols. Zo informeren en inspireren we ondernemers door het tonen van voorbeelden, het organiseren van inspiratietrips of het matchen met collega’s uit andere provincies en buurlanden.

Er komen veel uitdagingen op landbouwers af, die hen ertoe aanzetten om steeds actief hun bedrijfsplan bij te stellen. Zo zien we steeds meer CSA-netwerken met inspraak van burgers. Een aantal bedrijven krimpt in en gaat terug naar het gemengde principe en rechtstreekse verkoop. Intensieve landbouw en kleine initiatieven bestaan perfect naast elkaar. Ook qua duurzaamheid is de land- en tuinbouw constant in evolutie. Denk bijvoorbeeld aan het zoeken naar alternatieven voor plastic, CO2-reductie, waterrecuperatie of duurzame energie.

Wij redeneren niet van ‘je hebt een leuk idee, je krijgt van ons een kadertje, een som geld en afgelopen’. Neen, wij gaan ook effectief met de ondernemers mee tot het einde van de rit.

Patrick Pasgang, consulent bij het Innovatiesteunpunt

Steun voor innovatieve land- en tuinbouwers

Innovatie blijft fundamenteel. In dat kader past onze Innovatiecampagne die we tweejaarlijks organiseren om boeren te ondersteunen. Wij bekronen hiermee hun innovatieve ideeën. Deze kunnen nog embryonaal zijn of al worden ontwikkeld. Dat gaat heel breed: een nieuwe machine, zelfontworpen mechanisatie, een idee om een bedrijf energiezuiniger of milieuvriendelijker te maken, een creatieve manier om een product aan te bieden aan de klant ... Dit jaar ontvingen we 100 inzendingen, waaruit vijf laureaten werden gekozen. Die winnen naast een geldprijs van 5.000 euro ook een complete trajectbegeleiding, van het prille concept tot het vermarkten. Wij redeneren dus niet van ‘je hebt een leuk idee, je krijgt van ons een kadertje, een som geld en afgelopen’. Neen, wij gaan ook effectief met de ondernemers mee tot het einde van de rit. Kunnen we het zelf niet, dan zoeken we de juiste partners voor onderzoek, voor financiering, noem maar op.

Natuurlijk hanteren wij een aantal criteria.Is het toepasbaar in de landbouw? Hoe belangrijk is deze innovatie? Hoe makkelijk is het te implementeren? We zoeken ideeën met een meerwaarde binnen de landbouw in ons land. Met duurzaamheidscriteria en vaak ook een economische, ecologische of sociale meerwaarde. Ook bekijken we of het idee schaalbaar is: niet enkel relevant voor de landbouwer zelf, maar ook van nut voor andere land- en tuinbouwers.

Het Innovatiecentrum huldigt de laureaten en toont, in samenwerking met KBC, het hele traject en de resultaten van de campagne tijdens vijf innovatieavonden, één in elke provincie. Deze vinden normaliter plaats in november en december, maar de coronacrisis gooide roet in het eten. De innovatieavonden worden uitgesteld naar november en december 2021.

Innovatieve ondernemer ten voeten uit

Een van de laureaten dit jaar is Marc De Boey. Hij runt een succesvol melkveebedrijf annex ijshoeve in Sint-Gillis-Waas. Patrick begeleidt al zo’n zeven jaar deze uiterst creatieve ondernemer bij zijn toeristische en educatieve projecten, en bij het uitbouwen van het familiebedrijf. Hij diende nu een project in rond A2A2-melk van Jersey-koeien.

"Vijf jaar geleden trokken wij resoluut de kaart van de korte keten door de melk van onze koeien te verwerken tot roomijs. We bouwden op de hoeve een ijssalon met zomerterras, stootten onze varkens af en reduceerden ons aantal runderen. Vandaag leven op de hoeve zo’n 100 melkkoeien, waarvan 17 Jersey-koeien die ik twee jaar geleden heb geïmporteerd uit Denemarken." aldus Marc.

Koeien met goed verteerbare melk

Marc De Boey: "Ik kwam op het idee om dit ras te kopen, omdat op de ijshoeve vaak kinderen komen die lactose-intolerant zijn. Jersey-koeien produceren rechtstreeks A2A2-melk, waarvan de eiwitten beter verteerbaar zijn dan van andere koemelk. De meeste mensen met een lactose-intolerantie kunnen die wel verdragen."

Patrick Pasgang: "Er bestaan wereldwijd studies rond de voordelen van A2A2-melk, maar we weten nog niet precies wat we kunnen claimen. We willen daarom een operationele groep opstarten en begeleiden, en eventueel een label ontwikkelen rond Jersey-koeien die ook andere boeren zullen kunnen gebruiken."

Marc De Boey: "Vandaag zijn er in België al boeren met Jersey-koeien, maar hun melk belandt gewoon in de stroom bij de andere melk. Ik heb net interesse in de A2A2-melk, al vereist een aparte melkstroom veel extra werk en investeringen. Toch geloof ik dat het de moeite loont. Kijk naar andere continenten, waar A2A2-melk zo’n tien procent van de markt beslaat. Er is in Europa dus een enorm potentieel."
"We werken stapsgewijs. Patrick ondersteunt me in het hele traject: bij de keuze van de machines, het marktonderzoek, de etikettering, ... Eerst ga ik de melk produceren en verkopen. Dan is het maken van ijs een logische stap, maar dat is niet zo eenvoudig."

Door het succes van onze ijshoeve wilde ik ook andere landbouwers op ideeën brengen om zich op een nichemarkt te richten, of om andere creatieve initiatieven te nemen.

Marc De Boey, melkveehouder

Met oog voor duurzaamheid

Marc De Boey: "Jersey-koeien zijn graskoeien. Belangrijk, want ik wilde mijn dieren terug buiten hebben. Een ander positief aspect: ze wegen maar half zoveel als Holsteinkoeien. Hun milieu-uitstoot bedraagt dan ook maar de helft, wat perfect past in het huidige klimaatplan. Ik wil zelfs een stap verder gaan inzake duurzaamheid, en de weide inzaaien met planten en kruiden. Al grazend nemen de koeien zo de gezondheidsaspecten hiervan mee in hun melk, op een heel natuurlijke manier."

"Een leuke plus is de aaibaarheid van de mooie, nieuwsgierige Jersey-koeien. Die past in ons idee om meer beleving op onze hoeve te brengen, de landbouweducatie te professionaliseren en scholen te ontvangen. Ik vind het belangrijk om te tonen hoe wij werken, ook om meer waardering voor de landbouwers te genereren."

Andere landbouwers inspireren

Marc De Boey: "Ik ben medeoprichter en voorzitter van de coöperatie Smaak van Waas. Door het succes van onze ijshoeve wilde ik ook andere landbouwers op ideeën brengen om zich op een nichemarkt te richten, of om andere creatieve initiatieven te nemen. We evolueren nu van een afzonderlijk verhaal naar een samenwerking, zonder daarbij de eigenheid van elk bedrijf uit het oog te verliezen. Dat is volgens mij zeer belangrijk."

Bron: CeraScoop Najaar 2020