Afrikaanse Varkenspest is een ernstige ziekte, die voor hoge koorts en bloedingen kan zorgen bij varkens van alle leeftijden met de dood tot gevolg. De ziekte wordt veroorzaakt door een erg besmettelijk virus die zeer gemakkelijk spreidt. Het sterftepercentage op een bedrijf loopt snel op tot 100% en veroorzaakt dus enorme economische verliezen. En tot overmaat van ramp: er bestaat geen behandeling, noch vaccin voor deze ziekte. België is vrij van deze ziekte sinds eind 2020, maar het gevaar is niet geweken.
Na de meest recente uitbraak begin juni op een vleesvarkensbedrijf in het Noord-Westen van Duitsland, werd op 15 juni in Rüsselheim, in de deelstaat Hessen, op 200km van de Belgische grens, een karkas van een everzwijn aangetroffen die besmet was met het virus. Duitsland was al lange tijd niet meer vrij van het virus, maar de ziekte leek onder controle te blijven in de grensgebieden tegen Polen – op 600km van waar het karkas werd gevonden. Dat het virus nu plots dergelijke sprong maakt, duidt erop dat de verspreiding vermoedelijk via de mens is gebeurd. Daarenboven meldden de Duitse bevoegde instanties ondertussen dat er binnen een straal van 500m nóg vijf besmette kadavers zijn ontdekt, wat wijst dat het virus in deze streek al even circuleerde.
Het Afrikaanse Varkenspestvirus is sterk bestand tegen omgevingsfactoren en spreidt ofwel via direct contact van dier tot dier – het virus wordt uitgescheiden via urine en uitwerpselen - of indirect door overbrengen via schoeisel, uitrusting of voertuigen. Bloed en karkasresten zijn zeer besmettelijk. Varkens kunnen echter ook het virus bij zich dragen en weinig klinische symptomen vertonen: zo kan het virus ook wel eens in de voedselketen terecht komen. Inname van onvoldoende verhit afval van besmet varkensvlees kan leiden tot een besmetting bij varkens. Het virus overleeft ook gemakkelijk vijf maanden in een stuk ontbeend varkensvlees (bewaard op 4°C) of in rauwe ham en verschillende jaren in diepgevroren karkassen.
Deze plotse nabijheid van het virus dient ons allemaal terug wakker te schudden dat (externe) bioveiligheid opnieuw moet aangescherpt worden op varkensbedrijven! Zorg dat voertuigen niet op de propere weg dienen te rijden en tracht ze buiten de bedrijfsterreinen te laten parkeren. Sluit de toegang tot het bedrijf af en zorg dat bezoekers zich dienen aan te melden. Laat bovendien niet zomaar iedereen binnen op het bedrijf, zorg voor (nette) bedrijfseigen kledij, petje en (ontsmet) schoeisel en laat bezoekers handen regelmatig wassen en ontsmetten. Vermijd mogelijk contact tussen everzwijnen en de eigen varkensstapel, door dubbele afrastering rond buitenbeloop. Ook houders van hobbyvarkens dienen zich bewust te zijn van het risico en het is ten zeerste verboden om vleesresten aan varkens te voederen!
Buitenlandse werknemers moeten zeker ook op de gevaren gewezen worden dat het virus met zich meebrengt. De zomer komt eraan, waardoor heel wat werknemers misschien even terug naar huis gaan – een huis dat mogelijk gelegen is in risicogebieden. Let erop dat ook zij de nodige veiligheidsmaatregelen nemen bij hun terugkeer en verbied het meebrengen van vleesproducten.
Verder is het absoluut noodzakelijk dat de everzwijnenpopulatie onder controle wordt gehouden en dat jagers worden gesensibiliseerd. Ook zij dienen de nodige voorzichtigheid en voorzorgsmaatregelen te nemen bij hun jacht op everzwijnen. Daarnaast is het goed om werk te maken van een preventieve afrastering aan de landsgrenzen om everzwijnen tegen te houden en zo de introductie via everzwijnen in ons land te voorkomen.
Toen Afrikaanse Varkenspest in 2018 plots opdook bij een everzwijn in Luxemburg werd de piste van het broodje met besmette ham in de vuilnisbak langs de autosnelweg nooit volledig geschrapt. Ook toen lag de oorzaak meer dan waarschijnlijk bij een humane factor.
Boerenbond roept dus op tot alertheid en doet samen met het FAVV een oproep naar iedereen die naar Duitsland (Rode Duivels-supporters!!!) of andere risicogebieden reist, om geen varkensvlees mee naar huis te brengen en voorzichtig te zijn met hun etensresten en afval. Gooi etensresten altijd in een gesloten vuilnisbak, zeker wanneer er vlees in zit zoals een broodje met ham of préparé. Laat dus geen etensresten achter naast een (al volle) vuilbak op een autosnelwegparking! Als consument speel je namelijk ook een belangrijke rol in de bescherming van onze varkenshouderij.
Weet dat Afrikaanse Varkenspest geen gevaar is voor de volksgezondheid, maar dat de economische gevolgen ervan niet te overzien zijn voor de Belgische Varkenshouderij. De markt naar China is sinds begin dit jaar terug open, maar bij een besmetting van het Varkenspest virus in ons land, wordt export naar derde landen meteen weer geblokkeerd.
Tot slot, Afrikaanse Varkenspest is een aangifteplichtige besmettelijke ziekte. Elk vermoeden van de ziekte moet onmiddellijk worden gemeld aan de bedrijfsdierenarts en aan de lokale controle-eenheid van het FAVV.
