2023: minder rundvee en varkens, meer pluimvee, schapen en geiten
De Belgische rundveestapel was in oktober 2023 verder gedaald met 1,8 % ten opzichte van oktober 2022 (van 2,29 naar 2,25 miljoen dieren). De daling was in Wallonië groter (-2,5%) dan in Vlaanderen (-1,2%). De daling deed zich voor in alle categorieën, behalve bij de dieren voor de vetmesting, ongeacht de leeftijd van de dieren. Het aantal rundveebedrijven daalde in België met 3,3% (-3,2% in Vlaanderen en -3,5% in Wallonië).
“De rundveesector staat voor uitdagingen”, zegt Roel Vaes, adviseur Rundvee bij de Studiedienst van Boerenbond. “De daling van het aantal rundveehouderijen zet zich verder. Twee belangrijke factoren dragen bij aan deze trend: de impact van het stikstofdecreet en een natuurlijke evolutie binnen de sector. Ten eerste heeft het stikstofdecreet een invloed op de rundveehouderijen. Dit decreet legt limieten op. Hierdoor ondervinden veehouders soms problemen bij het verkrijgen van de nodige vergunningen om hun activiteiten voort te zetten of uit te breiden. Voor sommigen betekent dat dan dat ze beslissen om hun veestapel in te krimpen of, in sommige gevallen, zelfs hun bedrijf beëindigen. Deze beperkingen hebben een directe impact op de economische haalbaarheid van rundveebedrijven en dragen bij aan de afname van het aantal actieve rundveehouderijen.”
Veel minder opvolging of overnames
“De tweede oorzaak is een meer natuurlijke evolutie in de sector. De vergrijzing van de landbouwbevolking speelt hierin een grote rol. Vroeger werden stoppende boeren vaak opgevolgd door nieuwe generaties of rundveebedrijven werden overgenomen door collega-rundveehouders boeren die hun activiteiten uitbreidden. Tegenwoordig gebeurt dit echter minder. Hierdoor verdwijnen ook rundveehouderijen zonder opvolging, wat leidt tot een verdere afname van het aantal rundveehouderijen en dus ook het aantal dieren”, zegt rundveespecialist Roel Vaes.
Inkrimping van de varkensstapel
De varkensstapel was in oktober 2023 met 6,5% gedaald ten opzichte van oktober 2022. De daling deed zich zowel voor bij mestvarkens als fokvarkens. Het aantal bedrijven daalde met maar liefst 8,1% (-7,4% in Vlaanderen en -11,6% in Wallonië).
“De voorbije jaren kregen onze varkenshouders af te rekenen met enkele zware crisissen”, zeggen Francois Huyghe, economisch adviseur bij de Studiedienst van Boerenbond en Wouter Wytynck, adviseur Dierlijke Veredeling bij de Studiedienst van Boerenbond. “Lage prijzen, stijgende voederkosten en daardoor een verslechterde rentabiliteit leidden tot een periode van grote onzekerheid. De jaren 2021 en 2022 waren heel moeilijk, met onder meer een scherpe opstoot van voederkosten die de al slechte financiële situatie verder onder druk zette. Hierdoor hadden varkenshouders het moeilijk en beslisten sommigen om het aantal dieren te verminderen.”
Onzekerheid over vergunningen
Naast economische problemen speelde de onzekerheid rondom vergunningen ook een rol in de daling van het aantal varkens. “De stikstofregelgeving en moeilijkheden bij het verkrijgen van nieuwe vergunningen beperken de mogelijkheden om stand te houden of uit te breiden. Varkenshouders zagen hierdoor hun toekomstperspectieven verslechteren, wat hen soms deed beslissen om te verminderen of zelfs te stoppen. Daarnaast is er ook de natuurlijke evolutie. Net als in andere sectoren stijgt ook de gemiddelde leeftijd van de Vlaamse varkenshouder. Ook de instroom van nieuwe varkenshouders is minimaal. Door de onzekerheid zijn er ook minder overnames. Er zijn ook varkensbedrijven die stoppen bij gebrek aan opvolging.”
Daarnaast bleef de nasleep van de Afrikaanse Varkenspest (AVP) voelbaar. De ziekte heeft de toegang tot markten buiten de EU volledig verstoord. Daardoor kon naar die landen niet meer worden geëxporteerd. Dat leidde in 2021 en 2022 ook tot een verdere daling van de inkomsten en een verlies aan concurrentievermogen op de internationale markt.
Meer pluimvee, schapen en geiten
De resultaten van het pluimvee, schapen en geiten komen volledig uit de landbouwenquête van 2023.
Pluimvee nam in 2023 toe met 2,3% ten opzichte van 2022. Deze toename was volledig toe te schrijven aan de toename met 3,7% van de vleeskippen. Daarentegen daalde het aantal pluimveebedrijven ten opzichte van 2020 met 9,9%.
De pluimveesector ervaart een opwaartse trend. “Leghennen en vleeskippen profiteren van betere prijzen op de markt”, duiden Francois Huyghe, economische adviseur bij de Studiedienst van Boerenbond en Wouter Wytynck, adviseur Dierlijke Veredeling bij de Studiedienst van Boerenbond. “De vogelgriep die de Verenigde Staten en Polen trof, leidde tot een verminderde productie in die landen, wat heeft bijgedragen aan betere prijzen bij ons. Dat verbeterde de rentabiliteit van de pluimveesector. Door een goede bioveiligheid op onze pluimveehouderijen hadden we in Vlaanderen gelukkig ook minder last van vogelgriep. Desalniettemin speelt ook in de pluimveesector het stikstofdecreet een rol. Er is onzekerheid omtrent het verkrijgen van nieuwe vergunningen. Vandaag worden geen nieuwe stallen meer gebouwd.”
Schapen
In oktober 2023 was het aantal schapen ten opzichte van 2020 met 10,2% gestegen. Het aantal bedrijven was in dezelfde periode met 2,0% afgenomen. 52,7% van het aantal schapen bevond zich in Wallonië.
Geiten
Het aantal geiten was met 12,4% toegenomen en het aantal bedrijven is gelijk gebleven ten opzichte van 2020. 80,8% van de geiten bevond zich in Vlaanderen.
Bron: Statbel/Boerenbond.
